VOV4.Bahnar - Tơ mơ\t jên jang vă je# đ^ kơ so# jên 150 ti hlak jên păng đ^ 10 sơ năm yak hlo\h bơ\ih, mă lei tru\h dang ei, tơ ring oei hle đơ\ng hnam kơ măy u\nh điên Plei Krông tơ\ xăh Đăk Long, apu\ng Đăk Hà, de#h char Kon Tum, oei nhen le\ le# ho\h đe\ch. Vă je# 1 puăt kơ so# kon pơ lei ư\h kơ mơ\t tơ\ tơ ring oei hle. Kơ so# u\nh hnam hlôi mơ\t oei tơ\ plei hle ‘no\h tơ drong ar^h sa mơ mat tat yua kơ [a\h kơ [ôch rim tơ drong.

Tơ ring oei hle tơ\ Đăk Long đei ming man tơ\ 1 groi te\h pơm hlom lơ\m o\k bo\k 4 păh j^h kông kơ jung. Mo\ Y Mít ku\m hăm u\nh hnam to\k bo\k ar^h sa tơ\ âu, lơ\m hnam man, tơ năr goch tam mă tô, jum dăr ‘no\h dôm hang cheh phe hơ kreo hơ krônh, plei hui dơ\ng. Hnam mo\ Y Mít thoi no\h hlôi găh u\nh hnam sơ đơ\ng hlo\h tơ\ plei hle yua kơ đei lơ hnam jum dăr oei tam mă pơm ‘măng, ‘nhe\t [e\nh. Mo\ Y Mít tơ băt, nhôn ‘no\h j^ 1 lơ\m kơ so# u\nh hnam hơ drin oei. Dôm u\nh hnam jum dăr đ^ hu\t hơ chăng yua kơ tơ drong cho\h jang sa păng oei sa tơ\ âu tă kơ [a\h kơ [ôch ngăl.

 Tơ\\ âu ư\h kơ măh te\h pơ tăm [a, jang mir kơ na lơ u\nh hnam hlôi hu\t năm tơ chă an^h đei te\h xă vă cho\h jang sa. Oei tơ drong jang thuê ‘no\h đei kla jên jang to\ se\t hlo\h kơ hơ n^h so. Ap^nh te\h đak asong thim te\h cho\h jang sa vă kơ kon pơ lei jang sa.”

Tơ drong jang che\ng hơ met te\h ăn kon pơ lei oei tơ\ xăh Ðăk Long, đei An^h vei lăng rim tơ drong jang apu\ng Đăk Hà tơ le\ch jang đơ\ng sơ năm 2009, hăm ako\p kơ so# jên tơ mơ\t jang vă je# 150 ti hlak jên đơ\ng jên jang te\h đak păng jên hru\ ‘mong, tơ gu\m đơ\ng gru\p jang u\nh điên Việt Nam. Tơ drong tơm đơ\ng tơ drong jang ‘no\h j^ hơ met song 580 hek tar te\h cho\h jang sa, 110 hek tar te\h oei păng te\h pơ gar, tôm vă sơ đơ\ng ăn kơ 300 u\nh hnam hăm 1.500 ‘nu bơ ngai găh tơ ring pôk r^ kon pơ lei đơ\ng lơ\m dơ nâu mong đak pơm hnam kơ măy u\nh điên Plei Krông. Mă lei, tru\h đ^ khei ‘năr pơ kăp đơ\ng tơ drong jang ( sơ năm 2015), tơ drong tơm tơ le\ch ăn ư\h kơ io\k đei, An^h vei lăng kon pơ lei de#h char Kon Tum măh pơ dui đunh tru\h sơ năm 2018. Mă lei tru\h dang ei, thim 2 sơ năm dơ\ng đ^ hlo\h bơ\ih, an^h vei lăng hlôi tơ le\ch đ^ 133 ti hlak jên (hăm hlo\h 89% jên jang ăn đ^ đăng tơ drong jang), mă lei lăp hơ met song đei 126 u\nh hnam kon pơ lei. Lơ\m no\h, lăp đei 60 u\nh hnam oei, 66 u\nh hnam nai oei athei bro\k năm đơ\ng an^h oei so hăm tơ ring te\h ‘nao, hơ tăih tru\h hlo\h 20km.

Tơ pă yan âu 1 tơ ring lơ\m pơ lei oei hle đei man koă kơ le#

Kiơ\ kơ [ok Kiều Đức Dân, kơ dră An^h vei lăng kon pơ lei xăh Ðăk Long, tơ\\ an^h oei hle dang ei, u\nh hnam hơ yơ đei song lơ hlo\h ‘no\h hlo\h 6 sao te\h jang sa; u\nh hnam to\ se\t lăp hlo\h 4 sao. Hơ găt te\h âu ‘no\h đei tơ klăh pơm 2 tơ ring hơ tăih băl, kơ na cho\h jang sa ư\h kơ hiôk. Đak yua ăn kon pơ lei oei tơ\ plei hle ku\m jing tơ drong ư\h kơ ‘lơ\ng t^h, [ơ\t dôm u\nh hnam athei yua atu\m đak kuay, dôm đak kuay lăp măh đak yua lơ\m pơ yan ‘mi, oei pơ yan to\ krơ\ đ^. {ok Kiều Đức Dân tơ băt, ku\m hăm dôm tơ drong đei [ơm găh tơ drong ar^h sa mu\k drăm, dôm tơ drong ư\h kơ ‘lơ\ng lơ\m tơ drong jang ăn oei tơ\ plei hle tơ\ xăh oei pơm đei [o#h lơ tơ drong [ơm găh tơ pôl:

Mă tơ pă yan âu ‘no\h kon pơ lei tơ\ âu ư\h kơ đei te\h cho\h jang sa. Tơ drong jang ‘no\h ư\h kơ gan đei, kơ na kơ so# u\nh hnam dơ nu\h hin vă je# dơ nu\h hin rim sơ năm adoi đei [o#h dơ\ng ngăl. Đang kơ ‘no\h oei đei [o#h dơ\ng tơ drong pơm glăi tơ pôl, ư\h kơ đei tơ drong jang kơ na ako\m pơ tơm băl et tơ drô hơ lăk. Kon pơ lei to\k tơ\ âu io\k te\h, mă lei ‘no\h pơ gê năm kơ sơ\ bro\k, kơ na tơ drong ho\k pơ hrăm đơ\ng kon oh ‘no\h ư\h kơ vei lăng đei. Xăh nhôn athei jăh jang đang tơ drong jang âu vă tơ gu\m kon pơ lei sơ đơ\ng tơ drong ar^h sa.’

M^nh hnam pơm tam mă đang – ‘nhe\h chăt jum dăr

Jên ăn tơ drong jang hlôi tơ le\ch vă je# 90%, mă lei ư\h kơ đei tơ drong hơ găt hơ yơ io\k đei. Lơ\m no\h, kơ so# kon pơ lei đei pro\h hơ met lăp đei 126 u\nh hnam (dang 42% tơ drong hơ găt) păng ư\h kơ đei u\nh hnam hơ yơ tơ pă oei sa 1 dơ nơ\ng cho\h jang sa 1 [ôt. Tơ drong hơ găt “ oei tơ\ plei hle” đơ\ng tơ drong jang tôch kơ hơ tăih, [ơ\t đak yua tơ\ âu oei ư\h kơ măh lơ\m 1 puăt sơ năm, te\h cho\h jang sa lăp pơm lăp hăm 1/3 tru\h 1/4 trong tơ le\ch ăn, hnam oei chă pơm pơ gia... {ok Hà Tiến, Kơ dră An^h vei lăng kon pơ lei apu\ng Đắk Hà, vă io\k đei dôm tơ drong hơ găt hlôi tơ le\ch ăn tơ drong jang âu, ư\h kơ đei trong hơ yơ nai ‘no\h j^ athei đei dơ\ng jên jang:

 “Găh apu\ng, tru\h âu kơnh gô ap^nh de#h char tơ mơ\t jên jang 1 tơ drong jang ‘nao, pơ tăl tơ drong jang ‘nâu, vă kơ đei jên, dar de\h gô hơ met pơ ‘lơ\ng dôm tơ drong oei đei.”

Hlo\h 10 sơ năm tơ le\ch jang, hơ dăh 133 ti hlak jên, tơ drong jang ăn oei tơ\ plei hle tơ\ xăh Đăk Long, apu\ng Đăk Hà, de#h char KonTum oei tam mă năm tru\h [ơ\t yơ. Dôm u\nh hnam lơ\m tơ ring ăn oei tơ\ plei hle tơ\ xăh Đăk Long oei rim năr, rim khei chang gô lơ\m tơ drong kơ [ăh kơ [ôch tôm tơ drong, oei sa pơ gia tơ\ jơ\p tơ ring.

Thuem: Tơ blơ\