VOV4.Bahnar - Lơ\m gie\ng âu ki, m^nh lơ\m dôm tơ drong đei chih lơ\m Luơ\t bơ\ jang (oei chih hơ met) đei bơ ngai tang măt pơ ma nuh tơ\ Kuo#k ho#i pơih đei lơ nơ\r pơ ma pha ra băl găh dôm trong jang hơ to\k ming sơ năm pơ dơ\h hưu. Tơl nơ\r ăn bơ ngai chih tơ drong kơ tơ\ng ang, Kơ dră tơm vei lăng tơ drong jang xa, linh j^ rơ ka păng tơ pôl Đào Ngọc Dung pơ ma hơ dăh: Tơ drong hơ to\k sơ năm pơ dơ\h hưu đei lơ\m trong jang atu\m đơ\ng lơ luơ\t păng tơ drong tơ gu\m nhen: hơ met ming [ao hiêm, tơ drong jang păng an^h bơ\ jang… An^h tơm oei chih tơ le\ch trong tơ gu\m ăn bơ ngai jang trăp gơ\h pơ dơ\h hưu hrôih [iơ\.

Găh hơ to\k jơ jangbthim tôch đa truh 400 jơ 1 sơ năm (to\k thim 100 jơ pơ têng hăm tơ drong hơ găt hrei ‘nâu), m^nh kơ so# nơ\r pơ ma ưh lăp đon, yoa akhan ưh lăp hăm tơ drong rơ gei “hơ to\k jên khei, tơ jur jơ jang”. Kiơ\ 1,2 ‘nu bơ ngai tang măt vă gơ\h đei năr jang 8 jơ ‘no\h j^ 1 tơ drong pơ jăh tôch đunh đơ\ng công nhân. Kiơ\ kơ ‘no\h, m^nh [ar ‘nu bơ ngai tang măt athei hơ to\k jơ hngâm jang vă vă hơ to\k tơ drong đei yoa tơ plih ăn nơ\r athei hơ to\k jơ jang thim vă pơm ăn bơ ngai jang đei jơ pơ dơ\h ngôi, rong ‘me kon hơ ‘lơ\p.

Bơ ngai tang măt Trần Thị Diệu Thúy, Khul plt Hồ Chí Minh tơ blang: “Inh ưh kơ lăp hăm hơ to\k jơ jang thim đơ\ng 300 jơ truh 400 jơ, yoa hrei ‘nâu jơ năr jang mă bơ\n jang kiơ\ luơ\t so chih tơ le\ch asong jang thim jơ ‘no\h bơ ngai io\k đe jang đ^ adrin io\k yoa lơ hlo\h jơ năr ‘no\h vă ăn bơ ngai jang. Bơ ngai jang ku\m adrin vă jang tôm jơ mă bơ ngai io\k sư tơ le\ch vă gơ\h chă đei măh mai tơ mam xa pơ yoa ăn tơ drong arih. Kơ lih yoa jang 48 jơ 1 gie\ng ‘no\h ưh ke\ rong đe sư arih.” 

Hơ dai hăm ‘no\h, m^nh [ar ‘nu bơ ngai tang măt pơ ma tơ [ôh tơ\ yăn âu, tơ drong ‘me\h hơ to\k thim jơ jang ‘no\h j^ tơ drong ‘me\h vă đei tơ pă đơ\ng công nhân păng tơ ‘ngla an^h jang hrei ‘nâu. Hăm tơ ‘ngla an^h jang tơ drong hơ to\k thim jơ jang vă jang đei tôm tơ mam tro\ năr pơ kă, tơ jur [iơ\ tơ drong io\k bơ ngai jang ‘nao păng ‘mơ ‘met đei jên hai; oei hăm bơ ngai jang ‘no\h vă hơ to\k [iơ\ jên khei yoa hrei ‘nâu jên khei oei tam mă pơm lăp tơ drong arih xa kơ bơ ngai jang, athei bơ ngai jang jang thim jơ vă pơm ‘lơ\ng ăn tơ drong arih. Bơ ngai tang măt Trương Thị Bích Hạnh, khul Bình Dương, Kơ dră Liên đoàn Lao động dêh char Bình Dương ăn tơ băt: Công đoàn chu hơ to\k jơ jang thim lơ\m chăl ‘nao hrei ‘nâu ‘no\h j^ 1 tơ drong j^ jơ hngâm tơ pă [ât mă te\h đak bơ\n oei dơ\ng lơ\m gru\p kơ jung hlo\h kơ apu\ng plenh te\h, hăm jơ jang truh 48 jơ 1 gie\ng.

Bơ ngai tang măt Nguyễn Công Hồng, Khul Đồng Nai tơ blang, ro\ năng mưh hơ to\k thim jơ jang sư tơ [âp băl găh tơ drong đei yoa đơ\ng bơ ngai jang păng an^h te\ch mơ dro ră, mă lei găh tơ pôl sư [ơm ưh ‘lơ\ng tih hăm lơ tơ drong nhen, vei rong, pơ tho tơ [ôh ăn kon hơ ‘lơ\p, mă loi j^ hơ to\k jơ jang thim gô hơ to\k hloi kơ so# bơ ngai ưh đei tơ drong jang:

“Hơ to\k jơ jang sư [ơm truh bơ ngai ưh đei tơ drong jang. Kơ so# bơ ngai ưh đei tơ drong jang hrei ‘nâu kơ bơ\n lơ\m sơ năm oei bơ\ jang, jo# truh jăl khei mă 1 sơ năm 2019 ‘no\h 2,17% păng kơ so# bơ ngai ưh đei tơ drong jang lơ\m gru\p bơ ngai đơ\ng 15-24 sơ năm lơ\m jăl khei mă 1 sơ năm 2019 ‘no\h 6,27%. Tơ dăh bơ\n hơ to\k thim thoi âu ‘no\h ưh pă đei io\k dơ\ng bơ ngai jang ‘nao, oei đe sư ‘no\h ku\m gơ\h io\k jang dôm tơ drong jang ‘nâu. Kơ na bơ\n athei hơ len năng mă lăp vă tơ drong tơ chơ\t hơ to\k thim dăh mă ưh hơ to\k thim jơ jang, dăh mă lăp hơ to\k thim dôm yơ vă pơm lăp tơ drong đei yoa kơ dôm bơ ngai đei tơ drong jang, tơ drong đei yoa kơ an^h jang, tơ drong đei yoa kơ dôm bơ ngai lơ\m sơ năm bơ\ jang.”

Găh tơ drong hơ to\k sơ năm pơ dơ\h hưu, lơ nơ\r pơ ma hơ dăh: luơ\t oei chih vă hơ to\k sơ năm pơ dơ\h hưu hăm dro\ kăn truh 60 sơ năm, dro\ nglo truh 62 sơ năm ‘no\h tam mă lăp. Tơ drong hơ to\k sơ năm bơ\ jang athei lăng kiơ\ tơ\ yăn âu kơ jơ hngâm pran, đe dro\ kăn yoa kơ rơ ne\h kon păng rong ‘me, pơ tho ăn kon hơ ‘lơ\p dơ\ng, yoa thoi no\h tơ drong hơ to\k sơ năm pơ dơ\h hưu hăm dro\ kăn truh 5 sơ năm, oei dro\ nglo ‘no\h to\k 2 sơ năm pơ têng hăm tơ drong hơ găt oei yoa hrei ‘nâu ‘no\h ưh kơ lăp. M^nh kơ so# bơ ngai tang măt athei hơ len năng truh tơ drong jang, an^h bơ\ jang.

Bơ ngai tang măt Triệu Thị Thu Phương, Khul Bắc Kạn đei nơ\r pơ ma: “Athei hơ len năng trong hơ to\k sơ năm pơ dơ\h hưu kơ dôm bơ ngai pơm công nhân, bơ ngai jang kơ tă tơ\ an^h jang, pơ vih pơ văn păng m^nh [ar tơ drong jang pha [iơ\ nhen kô pơ tho mâm non, thây kô pơ tho jăl 1… Kiơ\ đơ\ng tơ [âp bơ ngai tăh hla ‘no\h j^ đe kô pơ tho mâm non 50 sơ năm ‘no\h [ôh tôch “hăl” hơ ri hơ xoang lơ liơ, đe mon, đe sâu ku\m ưh ‘me\h kô kră jing ưh ‘me\h năm ho\k. Dôm bơ ngai tang măt, bơ ngai tăh hla drơ\ng nơ\r hơ to\k sơ năm pơ dơ\h hưu ră mă lei athei năng truh tơ drong đei hơ dro# tơ\ đe kô pơ tho hai.”

{ơm truh tơ drong hơ to\k thim 1 năr pơ dơ\h lơ\m sơ năm, lơ bơ ngai tang măt tơ gu\m găh tơ drong kăl đei dơ\ng 1 năr pơ dơ\h lơ\m sơ năm. Mă lei, tơ drong rơih năr pơ dơ\h, kiơ\ bơ ngai tang măt le# kơ rơih ‘năr 27/7 năr linh j^ rơ ka, linh lôch tang te\h đak, mă athei rơih năr pơ dơ\h [ât ‘năr 28/6 j^ năr unh hnam Việt Nam ‘no\h sư tơ găl [iơ\.

{ok Kơ dră Đào Ngọc Dung ăn tơ băt: Tơ drong tơ chơ\t 28 đơ\ng Trung ương Đảng chih hơ dăh tơ drong hơ to\k sơ năm pơ dơ\h hưu athei tơ che\ng truh tơ drong hơ to\k tơ drong jang mă pran kơ jăp, pơm ‘lơ\ng ăn an^h mong jên [ao hiêm đunh khei ‘năr, tơ drong kơ so# bơ ngai kră roi to\k, tơ jur [iơ\ tơ drong plo\h ple\ch băl găh dro\ kăn hăm dro\ nglo. Tơ drong tơm đơ\ng hơ met ming sơ năm pơ dơ\h hưu vă pơ yoa truh ning mônh mă lei athei bơ\ jang vă pơm lăp hăm kơ so# bơ ngai kră roi kơ to\k lơ\m sơ năm 2035. Dang ei Việt Nam j^ 1 lơ\m dôm te\h đak đei kơ so# bơ ngai kră to\k hre\nh, kơ so# bơ ngai mât lơ\m sơ năm bơ\ jang roi jur. Việt Nam ku\m jing 1 lơ\m dôm te\h đak đei sơ năm arih sot kơ jung tơ\ tơ ring Châu Á- Thái Bình Dương hrei ‘nâu. Yoa thoi no\h, vă vei lăng ‘lơ\ng ăn an^h mong jên, hơ to\k sơ năm pơ dơ\h hưu ‘no\h j^ tơ drong tôch kăl.

{ok kơ dră Đào Ngọc Dung pơ ma hơ dăh: “Tơ drong hơ to\k sơ năm pơ dơ\h hưu đei lơ\m tơ drong hơ găt atu\m kơ lơ trong jang sek tơ lang tơ\ lơ luơ\t pha ra băl, lơ tơ drong tơ gu\m pha ra băl nhen: hơ met ming [ao hiêm, tơ drong jang, an^h bơ\ jang…. Ưh kơ s^ lăp hơ dro\ Luơ\t bơ\ jang đe\ch ôh. ‘Nâu j^ tơ drong hơ met ming dar de\h, păng truh sơ năm 2028 tơ dăh trong jang 1 nhen Khul kơ dră te\h đak tơ le\ch ‘no\h dro\ nglo pơ dơ\h hưu [ât 62 sơ năm. Truh 2035 ‘no\h dro\ kăn pơ dơ\h hưu [ât 60 sơ năm, mă lei pơ dơ\h hăm tơ drong jang hmă, jơ hngâm pran ‘lơ\ng. Bơ ngai jang lơ\m 3 gru\p: jơ hngâm pran jur, jang lơ\m an^h ưh ‘lơ\ng păng bơ ngai bơ\ jang trăp ‘no\h gơ\h pơ dơ\h hưu hrôih [iơ\ kơ 5 sơ năm”.

{ok Kơ dră Đào Ngọc Dung ăn tơ băt, An^h tơm vei lăng tơ drong jang xa, linh j^ rơ ka păng tơ pôl oei chih tơ le\ch trong tơ gu\m ăn bơ ngai jang trăp gơ\h pơ dơ\h hưu hrôih [iơ\. Bơ ngai jang tơ dăh đei tôm sơ năm nôp [ao hiêm gơ\h pơ dơ\h gô truh sơ năm pơ dơ\h hưu, đei xa yoa dôm tơ drong tơ gu\m kiơ\ tơ drong hơ găt đơ\ng luơ\t yoa yoa hrei ‘nâu.

            Dơ\ng: Tơ blơ\