VOV4.Bahnar - Gie\ng âu ki, Kuo#k ho#i pơ ma nuh lơ\m Hnam hôp tơm găh Luơ\t pơ tho pơ hrăm (oei chih hơ met). Tơ drong kăl vă pơ tho, hla ar ho\k; tơ pôl vang pơ tho pơ hrăm; thi, kiêm tra; tơ drong hơ găt hăm thây kô… ‘no\h j^ dôm tơ drong đei lơ bơ ngai tang măt pơ ma nuh tôch hơ len.

Luơ\t pơ tho pơ hrăm (oei chih hơ met) đei 10 Chăl, 121 apăng, lơ\m no\h hơ met ming, chih tơ mât dơ\ng 75 apăng hlôi hơ met ming pơ ‘lơ\ng tôch kơ lăp. Lơ bơ ngai tang măt akhan, Luơ\t che\p vei lơ tơ drong ‘lơ\ng đơ\ng Luơ\t pơ tho pơ hrăm oei yoa dang ei. Mă lei, m^nh kơ so# bơ ngai tang măt oei tơ tăm yoa Luơ\t oei chih hơ met ưh đei tơ [ôh hơ dăh tơ drong kăl kơ pơ tho đơ\ng Việt Nam ‘no\h yă kiơ.

Bơ ngai tang măt Trần Văn Nam, khul Bình Dương akhan, tơ drong kăl kơ pơ tho đei năng j^ trong tơm lơ\m rim tơ drong pơ tho pơ hrăm, đei pơ jing kiơ\ 4 tơ drong tơm ‘no\h, bơ ngai, tơ drong ‘me\h vă, tơ drong vă pơ tho păng trong pơ tho. Pơ têng hăm tơ drong pơ tho păng trong pơ tho ‘măng mă âu hăm Luơ\t pơ tho pơ hrăm đei Kuo#k ho#i drơ\ng nơ\r đunh kơ âu 20 sơ năm nhen ưh đei tơ plih kiơ lơ. 4 tơ drong tơm vă pơ jing tơ đrong kăl ăn pơ tho pơ hrăm lơ\m luơ\t oei hơ met đei chih tôch rơ đăh, đei lơ tơ drong tôch hơ iă mă lei đ^ đăng tơ drong hơ găt đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h ưh đei ‘moi kiơ\ 4 tơ drong ‘nâu mă nhen vă tơ blang hơ dăh dôm tơ drong nai.

Bơ ngai tang măt Trần Văn Nam akhan: “Dôm tơ drong tơm đei tơ blang păng tơ plih ‘nao mă thoi yơ ră ku\m ưh gơ\h le\ch ‘ngoăih kơ jơ hngâm đon păng tơ drong rơ gei păng ‘no\h j^ hơ năp jang, j^ pơ hngol kơ tơ drong kăl pơ tho pơ hrăm. Kuo#k ho#i pơ hno\ng 1 ‘măng dơ\ng hơ met ming tôm tơ drong ‘no\h athei đei dơ\ng 1 ‘măng pơ\n tơ che\ng hle ăn 1 tơ drong pơ tho pơ hrăm pơm lăp hăm tơ drong ‘me\h vă păng tơ drong kăl đơ\ng trong jang ‘măng mă âu. Tơ pôl đ^ gô đunh bơih ăn 1 trong kăl kơ pơ tho pơ hrăm mă tơ găl, chih ako\m tơ drong ‘lơ\ng đơ\ng rơ bâu sơ năm kơ dre\ch hơ drung păng chăl ‘nao hrei ‘nâu vă tơ le\ch trong ăn 4 tơ drong tơm hăm dôm nơ\r pơ kăp tôch kơ jăp kiơ\ khôi luơ\t, pơm ‘lơ\ng bơ\ jang tro\ tơ drong kăl pơ tho ‘no\h, pơm ăn tơ drong ho\k pơ hrăm đơ\ng rim bơ ngai athei hue lăng truh tơ drong ‘lơ\ng, jing bơ ngai rơ gei păng tơ iung pơ jing te\h đak.”

Bơ ngai tang măt Nguyễn Ngọc Bảo, khul Bắc Ninh akhan, Luơ\t pơ tho pơ hrăm (oei chih hơ met) chih tôm [iơ\ mă lei lơ tơ drong pơm tơ to\ đon tơ pôl khei ‘năr âu ki tam mă chih truh păng tam đei trong sek tơ lang nhen tơ drong pơ tho thim, ho\k thim:

“Hăm tơ drong pơ tho thim, ho\k thim, luơ\t lăp chih thây kô ưh gơ\h pơ go\ ho\k tro ho\k thim vă thu jên. Tơ drong hơ găt ‘nâu ưh ke\ sek tơ lang ke\h tơ drong păng hơ nat vă jang kiơ\, yoa ưh băt thoi yơ j^ pơ go\, thoi yơ j^ ‘me\h ho\k kơ dih. Tơ drong pơ tho thim gô pơm tơ le\ch tơ drong te\ch brăt păng ưh gơ\h pơm ăn ho\k tro gơ\h ngôi pơ chơt, hơ to\k tôm tơ drong, pơm mơ mat jên ăn hnam tơ no\. Atu\m hăm ‘no\h pơm ưh ‘lơ\ng truh tơ\ jơ pơ tho tơ pă tơ\ lăm. Yoa thoi no\h inh athei chih hơ dăh lơ\m luơ\t găh tơ drong ưh ăn thây kô pơ tho thim ăn ho\k tro tơ\ ‘ngoăih kơ hnam trưng păng đei trong sek phak mă hơ dăh hăm bơ ngai pơm glăi”.

{ơm truh tơ drong tơ mât jên ăn pơ tho pơ hrăm, bơ ngai tang măt Nguyễn Thanh Hiền, khul Nghệ An akhan, khei ‘năr âu ki, tơ drong thu jên hlo\h tơ drong tơ\ dôm hnam trưng pơm tơ to\ đon tơ pôl, sư đei 1 păh ‘no\h yoa đơ\ng dôm hnam trưng ưh kơ măh jên mưh pơ gơ\r pơ tho pơ hrăm. Tơ drong krao hơ vơn tơ pôl vang jang oei bơ\ jang kiơ\ trong “pơm hơ to\” kơ plăh rim ho\k tro, jing ưh tro\ hăm tơ drong ‘me\h vă blu\ng a đơ\ng trong jang krao hơ vơn tơ pôl vang bơ\ jang găh ho\k pơ hrăm. Yoa thoi no\h, bơ ngai tang măt Nguyễn Thanh Hiền athei tơ che\ng hơ len vă đei lơ tơ drong hơ găt ‘lơ\ng găh tơ pôl vang jang lơ\m tơ drong pơ tho pơ hrăm vă ako\m jơ hngâm pran kon pơ lei vang tơ mât ăn tơ drong pơ tho pơ hrăm, găn le# tơ drong hnam trưng thu jên mât ho\k [ât blu\ng sơ năm lơ hlo\h tơ drong:

“Luơ\t athei tơ che\ng hơ len vă gơ\h đei lơ tơ đrong hơ găt lăp ‘lơ\ng vă găn le# tơ drong plo\h ple\ch, mơ mat tat mưh tơ pôl vang tơ mât jên jang tơ\ dôm tơ ring, atu\m hăm ‘no\h athei đei trong phak, trong vei lăng jên đei thu, io\k yoa jên đơ\ng tơ pôl vang tơ mât jang. Tơ drong nai dơ\ng athei chih hơ dăh tơ drong nôp jên tơ iung pơ jing hnam trưng rim sơ năm ăn rim bơ ngai vă gơ\h hơ to\ ‘lơ\ng mưh bơ\ jang kiơ\ hơ năp jang, vă rim hnam trưng đei jên hơ met ming lăm ho\k, tơ mam drăm [ât mă jên te\h đak tơ le\ch oei ưh kơ lơ. Atu\m hăm ‘no\h athei đei trong tơ gu\m ăn đei thu io\k jên ăn ho\k tro j^ kon hơ ‘lơ\p unh hnam tơ nuh, unh hnam đei ko\ng mă lăp.”

Găh dôm tơ drong [ơm truh tơ drong pơ tho, hla ar ho\k, lơ bơ ngai tang măt athei chih hơ dăh tơ drong phak jên vă vei lăng hơ to\ ‘lơ\ng lơ\m tơ drong chih tơ le\ch păng io\k yoa hla ar ho\k; găh tơ drong rim an^h jang, khul gru\p, rim bơ ngai chih tơ le\ch hla ar ho\k; găh Khul pơ gơ\r păng trong hơ len năng, pơm hơ to\ ‘lơ\ng lơ\m tơ drong hơ len năng, k^ ăn hla ar ho\k. M^nh [ar ‘no\h bơ ngai tang măt athei le# ăn tơ pôl vang jang lơ\m tơ drong chih tơ le\ch hla ar ho\k yoa tơ drong hlôh vao, tơ drong pơ tho tơ [ôh, drơ\ng 1 nơ\r hơ nat vă gơ\h lăp hăm dôm tơ drong hơ găt đei tơ le\ch ăn pơ tho pơ hrăm, mă loi j^ pơ tho phô tho\ng. Găh dôm hnam trưng ku\m tôch mơ mat vă rơih hla ar vă pơ tho.

Bơ ngai tang măt Hứa Thị Hà, khul Tuyên Quang đei nơ\r pơ ma: “Đon tơ che\ng chă rơih hla ar ho\k mă lăp hăm đe ho\k tro ‘no\h tôch ‘lơ\ng. Mă lei inh [ôh tơ drong chă ap^nh nơ\r ho\k tro păng me\ [ă ho\k tro ‘no\h tam mă lăp. Inh ưh băt đe ho\k tro păng me\ [ă ho\k tro lơ\m luơ\t chih âu j^ gru\p bơ ngai yơ, dăh mă rim sơ năm athei chă ap^nh dơ\ng nơ\r đe ho\k tro păng me\ [ă ho\k tro vă chă rơih hla ar ho\k mă lăp lơ\m tơ drong pơ tho ăn ho\k tro ‘no\h. Tơ dăh thoi no\h gô pơm tơ le\ch lơ tơ drong mơ mat tat, tơ hlăk tăk mưh tơ le\ch jang, hlo\h kơ ‘no\h dơ\ng đe ho\k tro păng me\ [ă ho\k tro hăm gơ\h hơ gei, băt lơ tơ drong vă hơ len, vă rơih hla ar ‘lơ\ng, lăp dăh ưh.”

Bơ ngai tang măt Tôn Ngọc Hạnh, khul Bình Phước, bơ ngai tang măt Lê Quân, khul Hà Nội păng lơ nơ\r nai athei tơ gu\m rơih bơ ngai ho\k, năng kăl truh ho\k tro mưh đ^ 15 sơ năm ưh pă ke\ kiơ\ ho\k THPT păng ho\k t drong jang.

Pơ ma truh tơ drong lơ ho\k tro oei ưh kơ băt ho\k vă pơm kiơ, lăp năm ho\k vă thi đe\ch, lơ bơ ngai tang măt akhan Luơ\t athei tơ che\ng hơ len vă pơ jing tơ drong adrin ho\k mă rơ đăh [iơ\ ăn ho\k tro. Đơ\ng ro\ng rim ‘măng ho\k adoi đei [ai kiêm tra, hơ len năng, pơ gơ\r thi, mă lei athei pơ gơ\r thi mă lăp, hơ len năng mă tro\ păng da [iơ\ hiong jơ, jên hu kơ kon pơ lei.

Tơ gop găh tơ drong thi THPT te\h đak hrei ‘nâu, bơ ngai tang măt Cao Đình Thưởng, khul Phú Thọ pơ ma: “Inh athei truh âu kơnh le# pơ gơ\r thi THPT te\h đak nhen hrei ‘nâu. Tơ drong hơ len păng pơ gơ\r thi tôt nghie#p THPT athei pơ jao ăn dôm An^h vei lăng pơ tho pơ hrăm dêh char, dôm hnam trưng phô tho\ng tơ\ tơ ring pơ gơ\r kơ dih păng hơ len năng tơ drong thi. Hăm gơ\h lăp pơ gơ\r 1 ‘măng thi te\h đak vă rơih ho\k tro mât ho\k tơ\ dôm hnam trưng đăi ho\k. Tơ drong ‘nâu athei pơ gơ\r mă kơ jăp đơ\ng chih tơ le\ch đê, lăng thi, châm thi, set hơ len điêm, pơm thoi yơ vă rơih tro\ bơ ngai, vă bơ ngai pơ gơ\r thi ưh gơ\h pơm glăi, ưh pơn pơm glăi păng ưh ‘me\h đei tơ đrong glăi.”

Lại Hoa: Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\