VOV4.Bahnar - Hop akŏm mă 2, Kuô̆k hô̆i jăl 15 hlôi tôch đơ̆ng rŏng 16 năr 1 puăt bơ̆ jang tơ năp ‘lơ̆ng, khoa hŏk, gơ̆h hơ gei. Mĭnh ‘măng hop akŏm pơm ăn lơ kon pơ lei, bơ ngai tăh hla tơ rĕk truh, mưh Kuô̆k hô̆i đei đon răng, hơ bĕch hơ bal, gơ̆h hơ gei lơ̆m tơ drong pơ gơ̆r hop akŏm ‘moi kiơ̆ rim tơ drong đei tơ̆ yăn âu. Hăm lơ tơ drong tơ chơ̆t đei drơ̆ng nơ̆r, Kuô̆k hô̆i roi đunh roi tơ ƀôh hơ dăh jơ hngâm đon kơ chăng, tơ plih ‘nao păng jang tơ năp adrol vă tơ chơ̆t lơ tơ drong gĭt kăl kơ tĕh đak.

Hlŏh 1 puăt khei âu ki, dôm ‘măng pơ ma nuh đơ̆ng Kuô̆k hô̆i hơ nơ̆ng đei pơ gơ̆r tôch hơ iă hăm lơ tơ drong “tôch tơ tŏ” găh tơ drong jang tang găn jĭ Covid-19, tơ drong jang tơ iung ming dơ̆ng mŭk drăm, tơ pôl păng chih pơ jing, hơ met pơ ‘lơ̆ng trong chĕp kơ̆l pơ gơ̆r. Hăm jơ hngâm đon “Kuô̆k hô̆i bơ̆ jang, chĕp kơ jăp jơ hngâm đon ‘mĕh tơ plih ‘nao păng plang pơ yơ̆r” nhen ƀai iung pơ ma ƀât blŭng hop akŏm đơ̆ng Kơ dră Kuô̆k hô̆i Vương Đình Huệ ‘nŏh dôm tơ drong đei pơ gơ̆r tơ̆ hop akŏm mă 2 hlôi tơ ƀôh Kuô̆k hô̆i oei bơ̆ jang tôch kơ chăng, tơ plih ‘nao păng jang tơ năp vă roi đunh roi pơm lăp hăm tơ drong ‘mĕh vă, nơ̆r apinh đơ̆ng kon pơ lei.

Pơ gơ̆r ƀât tơ drong jĭ Covid-19 oei tôch hơ mơt, ưh băt hơ drol, tơ plih ăn pơ ma nuh kơ tă tơ̆ hnam hôp, lơ̆m ‘măng hop akŏm âu, đei pơ gơ̆r lơ ‘măng pơ ma nuh trư̆k tuyê̆n ƀiơ̆. Mă đơ̆ng hơ tăih băl mă lei ưh đei pơm tơ jur đon jang tơ năp đơ̆ng dôm bơ ngai tang măt Kuô̆k hô̆i mưh pơ ma nuh lơ̆m grŭp tơ̆ tơ ring. Bơ ngai tang măt Trịnh Thị Tú Anh, khul tang măt Kuô̆k hô̆i Lâm Đồng akhan: “ ‘Măng hop akŏm âu đei lơ tơ drong jơ nei. Lơ̆m khei ‘năr đei jĭ tôch hơ mơt, bơ̆n pơ gơ̆r đei 1 hop akŏm tôch sơ đơ̆ng, bơ̆n pơ gơ̆r hôp trư̆k tuyê̆n kŭm đei jơ nei lơ tơ drong. Mă 1, hla ar chih hơ met tôch ‘lơ̆ng, gơih trŏ jơ vă dôm bơ ngai tang măt vang hơ len. Mă 2, tơ gŭm kơ măy kơ mŏk, tơ lei pơ truh sơ đơ̆ng ‘lơ̆ng. Mă 3 tơ drong jang pơ gang pơm ‘lơ̆ng ăn bơ ngai tang măt, bơ ngai pơ vih đei pơ gơ̆r ‘lơ̆ng”.

Tơ drong gĭt kăl hlŏh lơ̆m hop akŏm âu ‘nŏh jĭ dôm jơ pơ ma nuh tơ̆ grŭp păng tơ̆ hnam hôp găh mŭk drăm, tơ pôl păng jên thu mong, tơ lĕch jang kơ tĕh đak, lơ nơ̆r pơ ma, pơ jăh băl adoi tôch jrŭ, chă đei tơ drong ưh kơ ‘lơ̆ng vă hơ met ming dôm tơ drong ưh ‘lơ̆ng đơ̆ng jĭ Covid-19 hăm jơ hngâm pran, tơ drong arih kơ kon pơ lei păng dôm tơ drong mơ mat tat đơ̆ng anih jang mŭk drăm oei pŭ tôch dêh yoa đơ̆ng jĭ. Ƀât mă tơ drong jang mŭk drăm oei tam mă pran; thu mong – tơ lĕch jên tĕh đak oei tơ ƀâp lơ mơ mat tat, tơ drong pơ truh jên, tơ lĕch jên jang kơ tĕh đak oei tơ hlăk, tam đei hơ met pơ ‘lơ̆ng tơ tom; tơ drong hơ met ming anih jang mŭk drăm oei hiơ̆... ‘nŏh tơ drong kăl hlŏh kơ plăh dang ei jĭ jăh pơ jing păng pơ gơ̆r bơ̆ jang mă pran tơ drong jang tơ iung ming mŭk drăm, atŏk tơ iung mŭk drăm tơ pôl hăm lơ trong jang pran ‘lơ̆ng, gơ̆h rơih tơ drong kăl, gơ̆h jang kiơ̆. Lơ̆m tơ drong oei mơ mat tat ‘nŏh, Kuô̆k hô̆i oei tơ chơ̆t vei kơ jăp tơ drong hơ găt găh jang tŏk mŭk drăm (GDP) lơ̆m tĕh đak dang 6-6,5%, tơ drong ‘nŏh tơ ƀôh hơ dăh đon pơ hnŏng tôch dêh đơ̆ng Khul kơ dră tĕh đak, atŭm hăm ‘nŏh vei lăng ‘lơ̆ng, sơ đơ̆ng mưh bơ̆ jang dôm tơ drong tơm đei tơ lĕch lơ̆m sơ năm 2022. Mă lei, vă gơ̆h jang đei dôm tơ drong thoi nŏh athei adrin dêh hlŏh dơ̆ng.

Bơ ngai tang măt Phạm Văn Hòa, khul tang măt Kuô̆k hô̆i Đồng Tháp akhan: “Đon pơ hnŏng jang GDP đơ̆ng 6-6,5% ‘nŏh tôch gĭt kăl, ‘nŏh jĭ tơ drong hơ găt athei adrin tôch ai. Dôm bơ ngai tang măt Kuô̆k hô̆i oei tơ tăm găh tơ drong hơ găt âu. Mă lei, ‘nâu jĭ tơ drong hơ găt vă adrin, khŏm sek tơ lang lơ̆m sơ năm. Bơ̆n băt hơ dăh athei arih xa hơ dai hăm Covid, bơ̆ jang kiơ̆ khei ‘năr oei đei tơ drong jĭ, hăm tơ drong hơ găt âu vă adrin tôch ai, akŏm jơ hngâm jang mă brĕ ‘nŏh gơ̆h đei. Lăp đei đon lăng pơ hơi, jang ưh ‘lơ ‘lŏ dăh mă ưh đei tôm trong jang, tơ drong tơ gŭm ăn anih tĕch mơ dro, mă loi anih jang FDI jĭ dôm anih jang tih gĭt kăl. Tơ dăh đe sư pơ dơ̆h jang ‘nŏh inh tơ chĕng GDP đơ̆ng 6-6,5% ‘nŏh hơ nat vă gơ̆h jang đei”.

Hăm jơ hngâm đon tơ păt ‘lơ̆ng păng jang tơ năp, ‘măng hop akŏm mă 2 hlôi jang đang rim tơ drong đei tơ lĕch. Hơ iă hlŏh lơ̆m ‘măng hop akŏm ‘nŏh jĭ tơ drong chih pơ jing luơ̆t hăm tơ drong drơ̆ng nơ̆r ăn 02 khôi luơ̆t, tơ gop nơ̆r ăn 05 khôi luơ̆t, tơ lĕch 12 tơ drong tơ chơ̆t. Kăl loi, ‘măng mă blŭng Kuô̆k hô̆i ‘măn jơ năr tôch tơ găl vă pơ ma găh trong jang, tơ drong tơ gŭm ƀao hiêm tơ pôl, vei lăng păng iŏk yoa Jên mong đơ̆ng ƀao hiêm tơ pôl păng hơ tŏk tơ drong tơ gŭm, khôi luơ̆t găh ƀao hiêm y tê̆, năm truh ƀao hiêm y tê̆ ăn đĭ đăng kon pơ lei. 4 tơ drong tơ chơ̆t găh trong jang, tơ drong tơ gŭm gĭt kăl vă atŏk tơ iung plt Hải Phòng păng dôm dêh char Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế kŭm hlôi đei drơ̆ng nơ̆r. Tơ drong jang tŏk đơ̆ng 4 dêh char gô jing ‘long tưk, tơ iung jơ hngâm pran ăn dôm tơ ring jang mŭk drăm atŭm lơ̆m jơ̆p tĕh đak.

‘Moi kiơ̆ dôm jăl jang adrol ki, tơ drong apinh jet hơ nơ̆ng đei tơ plih ‘nao. Dôm tơ drong "tơ tŏ" lơ̆m tơ drong arih xa, dôm tơ drong hơ pơi ‘mĕh đơ̆ng bơ ngai tăh hla chĕp ba tơ̆ hnam hôp lơ̆m jơ apinh jet mă blŭng kơ jăl 15 tôch hơ iă. Lơ bơ ngai tang măt ‘măng mă blŭng vang jang lơ̆m Kuô̆k hô̆i mă lei hlôi tơ ƀôh hơ dăh đon rơ gei tơ̆ hơ năp dôm tơ drong "tơ tŏ" ‘nao đei. 4 ‘nu ƀok Kơ dră đei: Kơ dră tơm vei lăng jang pơ gang; Kơ dră tơm vei lăng tơ drong jang xa, linh jĭ rơ ka păng tơ pôl; Kơ dră tơm vei lăng pơ tho pơ hrăm; Kơ dră tơm tơ lĕch nơ̆r sơ kơ̆t tơ mât jên jang tơl tơ blang tôch tơ păt, ưh đei vĕh ver tơ drong kiơ, jô̆ hloi dôm nơ̆r apinh mơ mat tat. Tơ drong ‘nâu ăn ƀôh, bơ ngai chĕp kơ̆l dôm anih jang băt hơ dăh hơ năp jang lơ̆m tơ drong pơ gơ̆r jang yak hlŏh rim tơ drong mơ mat tat đơ̆ng sơ̆ tam mă biơh đei, dar dĕh hơ met pơ ‘lơ̆ng dôm tơ drong tam mă ‘lơ̆ng. Mă ưh kơ sĭ đĭ đăng nơ̆r tơl tơ tă pơm lăp đon ngăl ră, mă lei hlôi roi tơ ƀôh dôm tơ drong jang đei, năng dơ̆ng dôm tơ drong tam mă lăp vă gơ̆h đei trong jang ‘lơ̆ng, hơ met ming tơ tom.

Bơ ngai tang măt Vũ Trọng Kim, khul tang măt Kuô̆k hô̆i Nam Định akhan: “Kơ dră tơm tơ lĕch nơ̆r sơ kơ̆t, tơ mât jên jang hlôi tơl tơ blang dôm tơ drong kăl. Mă lei tơ drong inh apinh ‘nŏh tam mă tơl. Inh tơ chĕng truh âu kơnh athei tơl tơ blang ‘mơ̆i, ưh gơ̆h lê̆ đĭ hop akŏm âu truh hop akŏm nai mă ưh đei tơl. Ƀok kơ dră athei jang hơ doi hăm dôm anih tơm nai, lơ̆m hơ năp jang đơ̆ng Khul kơ dră tĕh đak pơ gơ̆r vă jang ‘lơ̆ng hlŏh dơ̆ng tơ drong vei lăng tĕh, vei sơ đơ̆ng tĕh đak lơ̆m rim tơ drong jang mă bơ̆n athei vei lăng”.

Kăl loi, tơ drong pơ gơ̆r dôm jơ apinh jet đơ̆ng Kơ dră Kuô̆k hô̆i Vương Đình Huệ tôch rơ gei, trŏ trong, tôch rơ đăh, pơ ma tơ ƀôh tôch hơ gei, pơ jing jơ hngâm đon hiôk chơt păng jang tơ năp hăm dôm tơ dỏng tih kơ tĕh đak. Ƀok pơ gơ̆r chơng hơ nhăk, tơ ƀôh trong tôch tơ găl hăm dôm tơ drong mă bơ ngai tăh hla păng kon pơ lei tơ tăm; athei bơ ngai apinh tơ lĕch nơ̆r apinh kơ đĕh, trŏ tơ drong hlôi đei rơih vă apinh jet. Gơ nơm đơ̆ng tơ drong pơ gơ̆r rơ gei đơ̆ng bơ ngai chĕp kơ̆l, đon jang tơ năp đơ̆ng bơ ngai tang măt Kuô̆k hô̆i, đơ̆ng dôm "ƀok yŏng" chĕp kơ̆l anih jang hlôi pơm ăn jơ apinh jet tôch hơ iă, tơ păt ‘lơ̆ng, pơm lăp hăm tơ drong ‘mĕh vă đơ̆ng bơ ngai tăh hla.

Bơ ngai tang măt Nguyễn Thị Mai Hoa, Phŏ Kơ dră Anih vei lăng jŏh ayŏ kơ dŏ xoang, pơ tho pơ hrăm kơ Kuô̆k hô̆i akhan: “Kơ dră Kuô̆k hô̆i tôch tơ rĕk truh tơ drong pơ lung vă dôm bơ ngai tang măt pơ ma tơ lĕch dôm tơ drong kăl, nơ̆r apinh tơ păt lơ̆m dôm tơ drong mă Kuô̆k hô̆i hlôi rơih, vă apinh hăm đe ƀok Kơ dră. Inh tơ chĕng, hơ năp pơ gơ̆r đơ̆ng Kơ dră Kuô̆k hô̆i ‘nŏh jĭ tơ drong kăl hlŏh vă gơ̆h pơm ăn jơ apinh jet iŏk đei jơ nei ‘lơ̆ng lơ̆m hop akŏm mă âu”.

Pơ tôch hop akŏm, 1 tơ drong Tơ chơ̆t gĭt kăl găh apinh jet păng tơl nơ̆r apinh jet đei drơ̆ng nơ̆r. Kuô̆k hô̆i tơ chơ̆t adrol kơ ‘năr 01/01/2022 athei tơ lĕch trong jang atŭm găh tang găn jĭ Covid-19 hăm lơ trong jang mă rơ đăh ‘lơ̆ng, lăp hăm yăn âu, ưh gơ̆h tơ hlăk tăk, ưh kơ chăng, ưh tom băt; Adrin truh ƀât blŭng sơ năm 2022 ƀet đang tôm kơ liêu vắc xin ăn đĭ đăng kon pơ lei đơ̆ng 18 sơ năm tŏk tơ̆ kơ pal, athei ƀet vắc xin hơ drol ăn bơ ngai kơ pal 50 sơ năm. Sơ năm 2022, tơ drong klăih song păng tơ lĕch jên jang kơ tĕh đak đei 100% kơ sô̆ mă Kuô̆k hô̆i pơ jao. Kŭm yoa đon kơ chăng, Kuô̆k hô̆i tơ chơ̆t kơ dŭn ‘mơ̆i khei ‘năr hơ met ming jên khei, atŭm hăm ‘nŏh hơ nơ̆ng bơ̆ jang kiơ̆ tơ drong hơ găt akŏm jên vă hơ met ming jên khei lơ̆m 1 khei ‘năr yơ ‘nŏh lăp ƀiơ̆.

Bơ ngai tăh hla păng kon pơ lei lơ̆m tĕh đak oei gô chang tơ drong rơ gei, nuih mơng đơ̆ng Kuô̆k hô̆i mưh tơ blang tôch trŏ, khoa hŏk ƀơm truh dôm tơ drong gĭt kăl lơ̆m tơ drong arih xa, jang mŭk drăm, tơ pôl, kŭm nhen đon jang tơ năp, lăng tơ păt lơ̆m dôm tơ drong tam mă pran găh tơ drong tơ dra hơ drol păng vei lăng đơ̆ng dôm anih jang kơ pal. Dôm tơ drong kăl păng kăl hlŏh dơ̆ng mă bu bu kŭm ‘mĕh băt ‘nŏh jĭ dôm nơ̆r hơ ngăh păng trong jang đơ̆ng Khul kơ dră tĕh đak, kŭm nhen dôm bơ ngai jang lơ̆m Khul kơ dră tĕh đak mưh pơ kăp bơ̆ jang đei yoa ‘lơ̆ng dôm trong jang đei tơ lĕch, vă hơ nhăk tĕh đak tŏk hlôi khei ‘năr mơ mat tat, jang tŏk pran sơ đơ̆ng.

Lại Thị Hoa: Chih

Dơ̆ng: Tơ blơ̆