VOV4.Bahnar -  Hăm pơkăp “ưh đei prơih lê̆ bơngai yơ tơ̆ rŏng”, lơ̆m khei năr âu ki, mă hăt noh lơ̆m khei năr pơrang jĭ Covid hơbuh lang xă tơ̆ lơ dêh char, plei tơm, đon bơnôh “Hla ‘lơ̆ng bơ̆ng hla hyah” roi đei iŏk jang pran hloh, kơ trĭu tơmam drăm đơ̆ng dôm anih jang ‘mêm bơnat, phŏ noh đơ̆ng dôm bơngai ưh gan tơnap hlôi pơtruh ăn lơ unh hnam hin dơnuh, unh hnam tơjê̆ hin dơnuh păng dôm bơngai ưh đei xa yua jên tơgŭm, pơm ăn đe yĕt tơnŏ kơ jơhngơ̆m đon.

Pơm jang pơvih ăn tơdrong erih, vei rong răh klo bluh pham ‘ngok jing jĭ hlăm, yă Phạm Thị Huệ, oei tơ̆ phương 8, kuâ̆n 4, plei tơm Hồ Chí Minh gơnơm lơ̆m tơdrong tĕch sup huh tĭu đĕch. Khei năr pơm kiơ̆ pơkăp oei tơklăh kơyuơ pơrang jĭ Covid 19 pơdui đunh khei năr, unh hnam yă jing tơnap tap hloh. Mưh ưh đei tơdrong tơgŭm đơ̆ng jơnŭm pơgơ̆r tơring păng dôm khul jang ‘mêm bơnat, unh hnam yă ưh kơ kĕ găn hloh khei năr pơkăp oei tơklăh âu: “Inh athei  “pơkơ̆ng” hnam âu 10 trĭu hlj vă chă ‘măn erih xa, mưh ưh noh ưh đei jên ôh. Tơrĕk tôm tơdrong bơih noh oei rơkăh 500 rơbâu hlj. Pơrang jĭ đunh khei năr duh athei adrin găn hloh. Duh gơnơm đei tơring, kŏng ang păng Anih jang kơpal, dôm khul jang chă tơgŭm ăn phe, đak, jên păng tơmam drăm kăl, inh hmach bơnê lơ”

Hăm pơkăp “Ưh đei lê̆ unh hnam tơnap tap yơ ƀơm pơngot dăh mă mot kơyuơ pơrang jĭ Covid-19”, dôm tơpu tơmam jing tơmam drăm kăl nhen: phe, xĭk, đak măm, ƀoh, rơmă, ƀôk ngok... đei dôm anih jang, khul jang axong truh tơ̆ tơpang ti bơngai hin dơnuh ưh adrô̆ tơ̆ plei tơm Hồ Chí Minh mă lơ tơring lơ̆m jâ̆p teh đak. Rim unh hnam tơnap tap ưh đei hơnăn lơ̆m pơkăp tơgŭm 26 rơbâu tih hlj kiơ̆ Tơchơ̆t 68 đơ̆ng Khul kơpal teh đak duh đei iŏk lơ tơmam tơgŭm kăp gĭt. Ƀok Lê Đình Nhật tơ̆ apŭng Thường Tín minh lơ̆m dôm unh hnam hin dơnuh tơ̆ Hà Nội tơroi:

(Hăm tơdrong hơbuh hli đơ̆ng pơrang jĭ Covid, Đảng, Khul kơpal teh đak hlôi tơrĕk tơgŭm unh hnam hin dơnuh nhen nhôn. Mă lơ dăh mă tŏ xĕt noh âu duh jing tơmam tơgŭm kăp gĭt hloh)

Xơnăm 2020 păng 2021 hăm lơ tơdrong tơnap tap, ăh kon pơlei jâ̆p teh đak athei tơjră răh hăm pơrang jĭ Covid-19 păng athei kơ ‘nôh dơh po tơjră ‘mi kial đak hơbông, tơdrong erih kon pơlei hlôi tơnap noh roi tơnap tap hloh dơ̆ng. Đon bơnôh kon pơlei, tơdrong tơguăt, vang glơng dih băl đei tơ iung, atŭm jơhngơ̆m tơgŭm ăn bơngai hin dơnuh, kon pơlei tơring đak hơbông, kiơ̆ juăt jue “Tơgŭm dih băl ăh jơ kăl”, “Hla ‘lơ̆ng bơ̆ng hla hyah” đei hơtŏk pran hloh lơ̆m đon bơnôh bơngai Việt. Atŭm hăm tơdrong tơgŭm đơ̆ng Trung ương Đảng, Kuôk hô̆i, Khul kơpal teh đak, dôm jăl jang Đảng, jơnŭm pơgơ̆r tơring, bơ̆n duh băt hơdăh dôm tơdrong jang dơnưp ‘lơ̆ng đơ̆ng dôm anih jang, tơ ‘ngla bơngai jang, rim bơngai jang păng anih jang mŭk drăm, mă tŏk bŏk oei tơnap tap kơyuơ đơ̆ng COVID-19 pơm ăn mă lei duh oei pơtoi tơgŭm bơngai hin dơnuh păng kon pơlei ƀơm ‘mi kial đak hơbông pơrăm.

Pơmai Thành Thu Lương, Kơdră Khul jang ‘mêm bơnat Mùa Thu păng Dôm boăl juăt jing minh lơ̆m dôm khul jang ‘mêm bơnat, ưh adrô̆ hơvơn dôm bơngai pơdrŏng tơgŭm ăn tơmam axong ăn bơngai hin dơnuh, bơngai ƀơm tơdrong jĭ hlăm, mă oei răt hloi tơmam pơtăm đơ̆ng kon pơlei, pơjing jên mong man hnam pơgăn đak hơbông, man hnam trưng tơ̆ tơring groi kông... Dôm tơdrong jang kơ khul duh hlôi păng tŏk bŏk tơgop jơhngơ̆m tơgŭm bơngai hin dơnuh, bơngai tơnap tap hăm đon dơnưp kơdih po: “Pơrang jĭ hơbuh hli noh rim bơngai adoi ‘meh vă tơgop tŏ xĕt jơhngơ̆m po vă tơgŭm ăn kon pơlei. Đơ̆ng rŏng kơ pơrang jĭ âu noh tơpă rim bơngai gô băt hơdăh lơ tơdrong lơ̆m erih xa, băt ăn kơdih po. Inh duh ƀôh hơdăh, rim bơngai băt ‘mêm dih băl lơ hloh, tơguăt hăm dih băl hloh păng atŭm jơhngơ̆m tơrĕk ăn tơpôl hloh kơ adrol ki”

Hăm tơchơ̆t “Ưh đei prơih lê̆ bơngai yơ tơ̆ rŏng”, khei năr âu ki, lơ tơring lơ̆m jâ̆p teh đak, mă hăt noh dôm dêh char, plei tơm ƀơm răm hlăm kơyuơ đơ̆ng pơrang jĭ Covid 19 nhen plei tơm Hồ Chí Minh, dêh char Bình Dương, Đồng Nai păng dôm dêh char găh tơring Hlĕch Pơbăh păng tơring tơmăn đak krong Cửu Long hlôi đei lơ tơdrong jang kăp gĭt tơgŭm ăn bơngai hin dơnuh. ‘Nguaih kơ dôm pơkăp tơgŭm tenh kuăng nhen iŏk jang kiơ̆ Tơchơ̆t 68 hăm Tơdrong tơgŭm truh 26 rơbâu tih hlj dăh mă ‘nao âu noh tơdrong tơgŭm 38 rơbâu tih hlj đơ̆ng Jên mong tơgŭm ưh đei tơdrong jang ăn bơngai jang păng anih jang mŭk drăm ƀơm tơnap tap kơyuơ đơ̆ng Covid 19. Jơnŭm pơgơ̆r tơring kơ dôm dêh char, plei tơm hlôi axong jên mong kơ tơring hăm lơ tơdrong tơgŭm kon pơlei găn hloh tơnap tap. Atŭm hăm noh, Anih jang ‘long pơglang brê, Jơnŭm jang Đe Drăkăn, Khul Hơdruh Tơdăm, Anih Axong jang, dôm jơnŭm jang tơpôl... adoi đei dôm tơdrong jang kăp gĭt tơgŭm dôm bơngai ƀơm tơnap tap, bơngai jang tơ̆ dôm hnam oei mơng mă hiong tơdrong jang. Yă Trương Thị Ngọc Ánh, Phŏ Kơdră Anih jang Trung ương Măt trâ̆n tôh kuôk Việt Nam ăn tơbăt: “Nhôn pơkăp chă hơvơn, tơgŭm ăn bơngai hin dơnuh xơnăm âu ưh đei pơkăp tơgŭm ăn Jên mong kơyuơ bơngai hin dơnuh mă gơh tơgop hăm jên, tơmam drăm, bơngai yơ đei yă kiơ tơgop mă noh, vang glơng hăm dôm tơring tŏk bŏk oei ƀơm tơnap tap kơyuơ đơ̆ng pơrang jĭ Covid 19 păng pơm kiơ̆ ƀlep tơchơ̆t noh ưh đei prơih vă minh bơngai hin dơnuh yơ, bơngai tơnap tap yơ mă ưh đei iŏk tơgŭm. Noh duh jing bơ̆n vang tơgop vă pơm tơnŏ đon rim unh hnam tơnap tap gơh đei jơhngơ̆m pran, đei đon lui vă hơtŏk tơ iung lơ̆m tơdrong erih”

Ƀô̆ trưởng Anih tơm Axong jang – Linh jĭ rơka păng Tơpôl Đào Ngọc Dung duh xơkơ̆t, tơdrong jang tơjur hin dơnuh tơ̆ teh đak bơ̆n hlôi đei jơnei dôm tơchơ̆t hơdăh, mă lei oei lơ tơnap tap,hrat hrĭn, mă kăl noh “dơnơm hin dơnuh” tơ̆ tơring kon pơlei kon kông păng tơdrong răm đơ̆ng pơrang jĭ Covid 19, lơ bơngai jing hin dơnuh pơngot rơvĕt. Anih tơm Axong jang – Linh jĭ rơka păng Tơpôl pơtoi atŭm hăm Măt trâ̆n tôh kuôk dôm jăl jang, rim Anih jang tơm, anih jang đei tơrĕk tơlĕch dôm trong jang tơgŭm ăn bơngai hin dơnuh: “Inh kơchĕng kiơ̆ nhen Tơchơ̆t 05, ‘meh klaih đơ̆ng hin dơnuh păng pơtoi kơ tơdrong jang âu noh Teh đak duh oei jing xơnong dơnơm hloh. Mă ƀar noh akŏm tơgŭm vă pơtrŭt hơtŏk tơ iung đơ̆ng bơngai hin dơnuh, ưh đei gơnơm kơ bu. Lơ̆m pơkăp jang âu nhôn tơlĕch tơchơ̆t noh tơjur hloi tơdrong axong ăn mă tơplih pran găh tơgŭm axong tŏk iŏk jên jang, pơđĭ hăm anih mong jên tơgŭm tơpôl duh jang kiơ̆ pơkăp âu. Mă pêng noh hơtŏk jơhngơ̆m pran kơ tôm anih jang chĭnh trĭ, axong jên mong duh nhen hơvơn lơ̆m tơpôl. Tơchơ̆t ‘nao tơlĕch kơjung hloh, adrin truh jê̆ đĭ jăl jang đei jơnei 75% tơdrong erih brăm ƀiơ̆ ăn bơngai hin dơnuh”

Jăh vă xơkơ̆t, tơdrong tơgŭm dih băl “Hla ‘lơ̆ng bơ̆ng hla hyah” hơnơ̆ng đei ƀôh lơ̆m rim tơdrong tơnap tap. Tơdrong jang Kơyuơ kơ bơngai hin dơnuh đei pơgơ̆r ưh adrô̆ lơ̆m khei 10 mă oei jing tơdrong jang đei pơm jang hơnơ̆ng lơ̆m xơnăm, vei xơđơ̆ng pơkăp  “Ưh đei prơih lê̆ bơngai yơ tơ̆ rŏng”.

Lan chih păng pơre nơ̆r