VOV4.Bahnar - Xơnong hơto\ hơnơ\ng lơ\m khôi luơ\t jing minh xơnong tơno\k kon bơngai. Noh jing xơnong đei xơkơ\t tơno\k kon bơngai lơ\m khôi luơ\t teh đak; ưh đei khôi luơ\t tơklăh chere, xơnong tơno\k hơto\ băl lơ\m khôi luơ\t păng đei khôi luơ\t vei vêr nhen băl.

            Tơ\ teh đak bơ\n, hơto\ hơnơ\ng lơ\m khôi luơ\t đei tơbang drơ\ng minh lơ\m dôm hla bar pơkăp Khôi luơ\t xơnăm 1946, 1959, 1980 păng 1992. Tơdrong tơchơ\t kơso# 6, 7 Khôi luơ\t teh đak xơnăm 1946 pơkăp: "Tôm kon pơlei Việt Nam adoi hơto\ băl găh xơnong kơ rim tơdrong jang: ch^nh tr^, mu\k drăm, joh ayo\" păng "Pơđ^ kon pơlei Việt Nam adoi hơto\ hơnơ\ng lơ\m khôi luơ\t, adoi gơh vang jang lơ\m jơnu\m pơgơ\r tơring păng tơdrong tơ iung pơjing teh đak kiơ\ tơdrong hlôh vao păng đon bơnôh po". {ok Giàng Sần Pao, xơ\ jang Kơdră Anih tơm hơlen tơdrong yoch lơ\m tơpôl apu\ng Bắc Hà, dêh char Lào Cai xơkơ\t: “Khôi luơ\t Việt Nam tơchơ\t, mă hăt noh Khôi luơ\t, Kơluơ\t tơkêng tơxa\l tơdrong yoch pơkăp hăm rim bơngai adoi hơto\ dih băl lơ\m khôi luơ\t, ưh đei tơklăh chere hơdrung bơngai, ưh đei tơklăh tơdrong khop âu to. Bơngai yơ pơm yoch noh athei pu\ [ơm đe tơkêng tơxa\l. Khôi lươ\t tơkêng tơdrong yoch lơ\m tơpôl duh ưh đei pơkăp phara bơngai (dang vă akhan rim bơngai yơ), ưh kơx^ bơngai jang kơpal dăh mă jang kuan tih noh lơ\m khôi luơ\t adoi hơto\ hơnơ\ng dih băl, ưh kơs^ xư noh jang kơpal noh ưh đei pu\ xơnong đe tơkêng tơxa\l, ưh đei pơkăp yoch kiơ”.

          Lơ\m khei năr jang hadoi lơ\m apu\ng plenh teh, Khôi luơ\t xơnăm 2013 pơtoi đei hơmet tơplih mă tro\ [lep hăm xơnong hơto\ hơnơ\ng lơ\m khôi luơ\t pơkăp đei tơbang tôm tong. Hơdăh, Khôi luơ\t xơkơ\t, hơto\ hơnơ\ng lơ\m khôi luơ\t pơkăp jing xơnong tơno\k kon bơngai. Tơdrong pơkăp kiơ\ pơih xă hăm rim bơngai adoi hơto\ hơnơ\ng lơ\m khôi luơ\t ăn [ôh Việt Nam xơkơ\t đei tơdrong hơto\ hơnơ\ng lơ\m khôi luơ\t teh đak jing xơnong tơno\k kon bơngai lơ\m rim tơdrong erih tơpôl. Duh kiơ\ kơ [ok Giàng Sần Pao, hăm tơdrong pơkăp rim bơngai hơto\ hơnơ\ng lơ\m khôi luơ\t, Khôi luơ\t pơkăp hơdăh găh xơnong kơ rim kon pơlei lơ\m rim tơdrong: “Lơ\m khei năr âu ki Đảng păng Teh đak hlôi tơle\ch xek tơlang lơ kang [o# kơpal kơ teh đak, noh bơ\n athei băt hơdăh khôi luơ\t athei hơto\ hơnơ\ng, mă Khôi luơ\t tơchơ\t xơnăm 2015 adoi tơchơ\t noh: tôm kon pơlei adoi hơto\ hơnơ\ng, bơngai teh đak đe pơm yoch tơ\ Việt Nam duh hơto\ hơnơ\ng nhen bơngai Việt Nam pơm yoch păng pu\ tơchơ\t phak đơ\ng khôi luơ\t tơchơ\t, ưh kơ đei bơngai yơ tơ\ 'nguaih khôi luơ\t pơkăp. Tôm kon pơlei mă kăl noh kon pơlei kon kông, rim hơdrung bơngai duh thoi ăi dăh mă bơngai lơ măt, bơngai to\ xe\t măt, hăm rim bơngai yơ duh athei hơto\ hơnơ\ng ngăl, kiơ\ kơ tơdrong pơkăp tơlang đơ\ng 18 xơnăm to\k tơ\ kơpal. Mă hlăm hloh noh đơ\ng 14 xơnăm to\k tơ\ kơpal, hlăm hloh đơ\ng 15, 16 adoi xek tơlang kiơ\ tơchơ\t”.

          Tơ\ teh đak bơ\n xơnong hơto\ hơnơ\ng lơ\m khôi luơ\t pơkăp hăm bơngai kon kông đei Tơchơ\t kơso# 32/2016/QĐ -TTg năr 8/8/2016 đơ\ng Khul kơpal teh đak tơchơ\t tơgu\m khôi luơ\t ăn kon pơlei tơ\ tơring jang mu\k drăm tơpôl tơnap tap hăm dôm tơdrong tơgu\m nhen: Tơgu\m pơkăp tơdrong tơkêng tơxa\l đei [ôh tơnap dăh mă g^t kăl; tơgu\m jên ho\k ăn bơngai jang tơ\ Anih jang tơgu\m khôi luơ\t teh đak tơ\ dôm tơring hin dơnuh, pơlei pơla tơnap tap gơh ako\m ho\k 'măng khuă găh luơ\t sư; hơto\k tơdrong hlôh vao ăn bơngai io\k jang tơgu\m găh khôi luơ\t... {ok Giàng Sần Pao ăn tơbăt, lơ\m tơkêng tơxa\l tơdrong yoch lơ\m tơpôl, kơdih po [ok vang ako\m lơ tơdrong xek tơlang bơngai kon kông tơ\ tơring. Kiơ\ đơ\ng noh ăn [ôh, khôi luơ\t teh đak tơg^t păng vei vêr xơnong tơno\k kon bơngai, vei lăng kơjăp hơto\ hơnơ\ng: “Mưh ba ưh kơ hlôh vao khôi luơ\t noh gơnơm đe luơ\t sư tơgu\m dăh mă chă thuê đe luơ\t sư, mưh ưh noh ba kơdih vei vêr pơma pơjăng kơdih lơ\m khôi luơ\t tơkêng tơxa\l tơdrong yoch lơ\m tơpôl păng xek tơlang adoi thoi ăi mơ\n, khôi luơ\t tơkêng tơxa\l tơdrong yoch hăp pơkăp noh rim bơngai adoi hơto\ hơnơ\ng lơ\m tơdrong pơjăng tơkêng tơxa\l. Bơngai yơ ưh kơ hlôh khôi luơ\t noh gơh chă gơnơm bơngai tơgu\m găh khôi luơ\t, đe gô pơtruh luơ\t sư. Mă kăl mưh hlăm noh thuê luơ\t sư noh đe tơchơ\t chă pơjăng kơdih, bơngai kon kông ưh kơ băt pơma nơ\r yuăn noh gơnơm đei bơngai tơblơ\ nơ\r dăh mă thuê bơngai tơblơ\ nơ\r vă vei xơđơ\ng xơnong pơyua tơgăl hăm kơdih bơngai [ơm đe tơkêng xek tơlang”.

          Xơnong hơto\ hơnơ\ng lơ\m khôi luơ\t kơ kon pơlei kon kông nhen rim kon pơlei nai ưh đei [ơm khôi luơ\t tơklăh chere oei xa; jing xơnong gơh đei yua tôm xơnong tơno\k kon bơngai nhen băl tơ\ rim tơring, rim anih păng rim jơ. Xơnong đei khôi luơ\t vei vêr hơto\ hơnơ\ng jing tơdrong pơkăl đei khôi luơ\t pơkăp đơ\ng teh đak. Yuơ noh, khôi luơ\t pơkăp dôm tơdrong hơto\ hơnơ\ng păng pơm trong tơnăp vă vei vêr xơnong noh [ơ\t hăp đei [ơm pơm yoch, hăm rim tơdrong pơm glăi adoi đei xek tơlang nhen băl kiơ\ khôi luơ\t tơchơ\t.

Lan chih păng rapor