VOV4.Bahnar – Kiơ\ đơ\ng Dơno\ an^h tơm Ko\ng ang ch^h jo#, đơ\ng sơnăm 2011 – 2018, lơ\m te\h đak bơ\n hlôi đei 3.285 ‘măng đei [ơm tru\h 4.800 ‘nu bơngai kơne# pơhlu\ pơdôr te\ch 7.200 ‘nu bơngai. Tơdrong te\ch mơdro bơngai đei [o#h jơ\p lơ\m 63 dêh char, pơlei tơm hăm vă je# 90%  ‘no\h te\ch mơdro bơngai năm tơ\ te\h đak đe, găh lơ te\ch tơ\ te\h đak Trung Quốc, lơ\m au đei 430 ‘măng te\ch mơdro bơngai tim mă tru\h 16 sơnăm.

Trong pơgơ\r te\ch mơdro bơngai đei lơ trong nhen rôp tơtông, tơgar io\k hơ io\h vă te\ch, rôp tơtông, te\ch mơdro nge, tơpu kon, tru\h hloi trong te\ch mơdro bơngai ‘moi kiơ\ pơm kon rong dăh mă hơnăp tơgu\m ăn.

‘Nau jing tơdrong tôch hơmơt tơt kăl đei rim hơn^h bơ\ jang [ơm tru\h, Te\h đak păng pơ đ^ kon pơlei ato\k kơtang jơhngơ\m đon kơchăng păng hơdrin đ^ jơhngơ\m vei lăng năng tông ăn đe hơ io\h.

Năr 4/8/2020, đei lăng jing tơdra kơnăl ư\h kơ lai yơ hiơt mư\h pơ đ^ 187 te\h đak vang mơ\t jang lơ\m Khu\l vei lăng Tơdrong jang apu\ng ple\nh te\h (ILO) hlôi k^ tơchơ\t Tơdrong pơkăp Bơngai hơ io\h jang vă ato\k kơtang vei lăng năng đe hơio\h yak hlo\h tơdrong pơgo\ tơngôi, pơgo\ pơđep jang trăp păng pơgo\ pơm l^nh. Mă kăl, tơdrong jơnei g^t kăl au io\k đei lăp đơ\ng ro\ng iung jang Sơnăm apu\ng ple\nh te\h kơ\m hơ io\h jang lơ\m sơnăm 2021 hăm tơdrong tơm ato\k kơtang jơhngơ\m đon hlo#h vao găh tơdrong au. Kơdră che\p pơgơ\r Khu\l vei lăng Tơdrong jang apu\ng ple\nh te\h (ILO) Guy Rai-đơ (Guy Ryder) pơma hơdăh: “Năr au jing năr g^t kăl hlo\h. Mă lei oei đei 152 tr^u ‘nu bơngai hơ io\h jang, vă je# 1 poăt măt bơngai au ‘no\h dôm đe hơ io\h jang mơmat tat hlo\h, kơ yuơ lơ lo\h oei đunh mă bơ\n ke\ tang găn tơdrong au. Dôm tơdrong yă kiơ mă bơ\n kăl iung jang dang ei, ‘no\h ato\k kơtang iung jang tơnăp vă ke\ tang găn ăn đe hơ io\h jang. ‘Nau ư\h khan tơdrong hơpo. Lơ\m tơdrong bơ\ jang kơ Liên hợp quốc sơnăm 2030, nhôn hlôi pơcho\h trong ăn apu\ng ple\nh te\h pơm kiơ\ tơdrong au bơih”.

Tơ\ Việt Nam, ‘nao au, Dơno\ an^h vei lăng kon pơlei dêh char Điện Biên ‘nao đei tơdrong tơchơt drơ\ng nơ\r sơng io\k tơdrong tơgu\m djru đơ\ng Khu\l jang Lăng tru\h Apu\ng ple\nh te\h tơ\ Việt Nam, hăm kon jên 37 ti hlak jên vă jang kiơ\ tơdrong jang “Tang găn te\ch mơdro bơngai dro\ kăn păng đe hơ io\h dro\ kăn”. Tơdrong vă jang au đei tơle\ch jang kiơ\ tơ\ 2 apu\ng Tuần Giáo hăm Mường Chà, đei iung jang đơ\ng năr 1/3/2020 tru\h năr 28/2/2023. Tơle\ch jang kiơ\ tơdrong vă jang au ‘no\h vă pơm tơ jur măt bơngai dro\ kăn păng đe hơ io\h dro\ kăn tơ\ apu\ng: Mường Chà păng Tuần Giáo, lơ\m sơnăm đơ\ng 12 sơnăm tru\h 30 sơnăm răm đe te\ch mơdro, pơgo\ pơđep; lơ\m au trong jang hơdăh ‘noh: Bơngai dro\ kăn đơ\ng 19 – 30 sơnăm đei pơjao hơnăp jang vei lăng năng tông kơ d^h păng bôl boăl yak hlo\h tơdrong hơmơt răm đe te\ch mơdro, pơgo\ jang ‘moi kiơ\ rim tơdrong jang lơ\m pơlei pơla; đe hơ io\h đei pơjao hơnăp jang vei lăng năng tông kơ d^h păng bôl boăl yak hlo\h tơdrong hơmơt răm đe te\ch mơdro, pơgo\ jang ‘moi kiơ\ rim tơdrong jang lơ\m pơlei pơla; bơngai dro\ kăn, đe hơ io\h dro\ kăn đei pơjao hơnăp jang ‘moi kiơ\ tơ iung pơjing sơđơ\ng mu\k drăm ăn kơ d^h bơ\n.

Vă tơle\ch jang kiơ\ Tơdrong vă jang Dơno\ an^h vei lăng kon pơlei dêh char Điện Biên pơjao ăn Dơno\ an^h vei lăng kon pơlei 2 apu\ng Tuần Giáo hăm Mường Chà pơm tơm, jang hơdoi hăm Sở Ngoại vụ dêh char, Khu\l jang Lăng tru\h Apu\ng ple\nh te\h tơ\ Việt Nam păng rim hơn^h bơ\ jang đei [ơm tru\h sơng io\k, vei lăng păng io\k yua kon jên jang vă tơle\ch jang rim tơdrong jang tro\ [lep, ‘lơ\ng, [lep tơdrong tơchơ\t đơ\ng Te\h đak păng đơ\ng Hơn^h tơgu\m djru.

J^ hơbu\h Covid-19 hlôi pơra\m tôch kơtang tru\h kon pơlei pơla. M^nh lơ\m dôm khu\l kăl đei tơgu\m djru păng lăng ba kơtang hlo\h ‘no\h đe hơ io\h. Khu\l jang Plan International Việt Nam tơle\ch iung jang hloi tơdrong vă jang “Vei lăng năng tông bơngai hơ io\h kon kông tơ\ hơnăp j^ hơbu\h Covid-19” io\k đơ\ng năr 1/4 tru\h năr 30/9/2020 tơ\ đ^ đăng kon pơlei pơla kơ yuơ Plan tơgu\m djru. Hăm ako\p kon jên iung jang dang 16 ti hlak jên, tơdrong vă jang au gô tơgu\m djru hloi ăn 32.000 ‘nu hơ io\h kăl vă tơgu\m djru păng 250,000 ‘nu kon pơlei lơ\m pơlei pơla.

Tơ\ hơnăp tơdrong au, Khu\l jang Plan International lơ\m plei te\h atu\m hăm 20 ‘nu kơdră che\p pơgơ\r kơ rim hơn^h bơ\ jang tơgu\m djru ‘mêm mơnat anai hlôi pơkăp “Bơ\n dăh iung jang đơ\ng dang ei hloi. Dăh tơgoăt tơgoăl pôm nơ\r [ơ\r đon kơru\n đ^ jơhngơ\m vă đe hơ io\h păng mă kăl đe hơ io\h dro\ kăn đei sơđơ\ng ‘lơ\ng hơ iă pơ đ^ akau jăn păng jơhngơ\m đon lơ\m khei ‘năr đei j^ hơbu\h Covid-19”.

Tơ\ Việt Nam, Plan International hrei au to\k bo\k tơgu\m djru kơtă ăn hloh 32.000 ‘nu hơ io\h tơ\ 66 tơring găh 13 apu\ng kơ 5 dêh char, pơlei tơm lơ\m te\h đak, ‘noh đei dêh char Hà Giang, Lai Châu, Quảng Bình, Quảng Trị păng Kon Tum. Dôm bơngai đei tơgu\m djru ‘no\h đe hơ io\h bơngai kon kông er^h sa tơ\ tơring atăih yăih mơmat tat găh nơ\r pơma, rim kmăi kmo\k kơtơ\ng ang vă gơ\h băt hơdăh rim tơdrong kơtơ\ng ang găh tơdrong j^ Covid-19.

Hăm trong jang hơdoi hăm rim hơn^h vang jang hơdoi đơ\ng Trung ương tru\h tơ\ tơring păng rim bơngai ap^nh vang jang tơgu\m, tơdrong vă jang tơgu\m djru rim hnam pơgang tơring, rim hnam trương ho\k pơ đ^ hăm tơmam drăm tru\h pơtho tơbăt trong bơ\ jang ăn rim kang [o# bơ\ jang tơ\ rim tơdrong đei [ơm tru\h păng mă kăl ‘no\h bơ\ jang kơtơ\ng ang lang să, pơm sơđơ\ng ăn đe hơ io\h kon kông păng u\nh hnam đei băt hơdăh dôm tơdrong kơtơ\ng ang ‘lơ\ng hơ iă hloh.

{ai ch^h đơ\ng VOV4

Bơngai tơblơ\: Amazưt