VOV4.Bahnar - Tây Nguyên – tơ ring te\\h bri kông tôch xă mă lei tơ tă đei 1 tơ drong tôch chrih ‘no\h kon pơ lei ưh kơ măh te\h cho\h jang xa. Rơ bâu unh hnam kon pơ lei tôch kăl đei te\h vă cho\h jang xa mă lei tam đei che\ng song ăn. ‘Nâu j^ 1 lơ\m dôm tơ drong tơm pơm tơ le\ch tơ drong mơ mat tat, tơ nuh hin hot pơ ngot rơ ve\t kơ lơ kon pơ lei păng tơ drong răm ‘moi kiơ\ ‘no\h j^ phă bri pơm mir ku\m nhen lơ tơ drong ưh sơ đơ\ng lơ\m tơ pôl nai hai. Yoa kiơ kon pơ lei kăl kơ te\h tơ tă ưh đei te\h, tơ drong ưh kơ lăp mưh vei lăng, io\k yoa te\h lơ\m tơ ring [ât yơ?

Xăh Ia Mơr, apu\ng Chư Prông, dêh char Gia Lai đei te\h bri brăh xă 44.000ha, mă lei kơ so# măt bơ ngai lăp hlo\h 2.000 ‘nu. Te\h tôch xă, kon pơ lei kơ tuei, mă lei kon pơ lei tơ\ âu oei ưh kơ măh te\h cho\h jang xa. Tơ drong chrih tih hlo\h dơ\ng ‘no\h tơ ring ưh gơ\h che\ng hơ met te\h cho\h jang xa ăn kon pơ lei, mă lei tơ tă đei hlo\h 8 rơ bâu ha te\h [ơk ăn an^h jang pơ tăm cao su. An^h jang io\k vei te\h tôch xă mă lei ưh đei jên vă jang đ^ kơ na te\h pơ tăm cao su lôch ngăl bơih.

Tơ drong hơ drơ\k tôch chrih găh ưh kơ măh te\h cho\h jang xa tơ\ Tây Nguyên

1 ‘nu kơ dră vei lăng xăh Ia Mơr ăn tơ băt, xăh oei ap^nh khul kơ dră kơ pal ‘măn 1 păh te\h đơ\ng dôm tơ drong jang ưh đei xa vă che\ng song ăn kon pơ lei tơ nuh, ưh đei te\h choh jang xa: “Nhôn oei ap^nh an^h jang kơ pal pơ jing tơ drong ‘lơ\ng ăn khul kơ dră che\p kơ\l xăh tơ plih ming m^nh kơ so# te\h vă ăn kon pơ lei. Dang 100ha vă le# kơ kon pơ lei rong kon tơ rong, rei pơ tăm, jang mir.”

Nhen thoi apu\ng Chư Prông dêh char Gia Lai mơ\n, tơ drong hơ drơ\k hlich ưh kơ măh te\h cho\h jang xa ku\m đei tơ\ apu\ng Ea Súp, dêh char Dak Lak. {ât mă lơ unh hnam kon pơ lei tơ\ dôm tơ drong jang pơ jing pơ lei oei xa sơ đơ\ng lơ\m apu\ng, lăp đei che\ng song dang 4 sao te\h, đei hloi te\h cho\h jang xa păng te\h oei, tam mă pơm lăp 20% tơ drong ‘me\h vă, ‘no\h an^h jang tơ tă đei asong thuê tôch xă, hăm 26 tơ drong jang, ako\m đ^ đăng xă dang 20 rơ bâu ha bri păng te\h bri. Tơ drong răm đơ\ng trong jang hlich âu ‘no\h an^h jang pră hơ chăng hu\t te\h tôch kơ ‘mêm, pơm tơ le\ch tơ drong tơ plih ăn băl glăi luơ\t, tơ drong tơ gar băl te\h đei tôch lơ. Oei dôm pơ lei – xăh ưh kơ măh te\h, kơ so# unh hnam tơ nuh to\k đơ\ng 40% truh hlo\h 70%. 

Tơ drong hơ drơ\k tôch chrih găh ưh kơ măh te\h cho\h jang xa tơ\ Tây Nguyên

{ok Trần Văn Hoàng, Vei lăng Khul jang Mặt trân thôn 12, xăh Ya Tờ Mốt ăn tơ băt, tơ drong hlich ‘nâu đei lơ sơ năm bơih mă tam đei sek tơ lang, pơm tơ le\ch lơ tơ drong răm kơ ne#, jo# hloi găh mu\k drăm păng tơ pôl: “Kon pơ lei hrei ‘nâu oei ưh kơ măh te\h. Kơ plăh ‘no\h dêh char tơ tă asong ăn an^h jang io\k vei te\h tôch lơ. Mă tơ pă, lơ an^h jang xa ưh kơ đei yoa kiơ. Oei te\h ‘no\h kon pơ lei ưh kơ pơ\n pel [ơm. Nhen inh ‘nao pơ ma, kon pơ lei tơ\ âu tơ nuh, ưh đei jên jang, athei ko\h phă bri ‘long thuê ăn kơ đe kơ na jing đei rôp phak. Lơ\m pơ lei đei bơ ngai ‘nao vih đơ\ng hnam phak, đe phak 6-7 sơ năm yoa tơ drong yoch ko\h phă bri thuê.”

Tơ drong tơ jră băl đơ\ng kon pơ lei hăm an^h jang, ưh kơ lăp đơ\ng vei lăng păng io\k yoa te\h, mă loi j^ tơ\ dôm hơ găt te\h đei đơ\ng mir đak lar pơ tăm ‘long ‘no\h j^ tơ drong tôch tơ to\ tơ\ Tây Nguyên. 935.000ha j^ hơ găt te\h mă dôm công ty cho\h jang xa, pơ tăm ‘long lơ\m tơ ring oei vei lăng.

Lơ\m ‘măng dăr hơ len ‘nao âu tơ\ Tây Nguyên, [ok Nguyễn Lâm Thành, Pho\ kơ dră An^h vei lăng hơ dre\ch kon kông kơ Kuo#k ho#i pơ ma tơ [ôh, dôm công ty cho\h jang xa, pơ tăm ‘long oei io\k vei lăng te\h tôch lơ mă lei tơ drong đei yoa, tơ drong tơ gop ăn jên ăn te\h đak ‘no\h lăp to\ se\t đe\ch. {ok Thành pơ ma truh 1 an^h jang ‘lơ\ng hlo\h tơ\ Tây Nguyên, io\k yoa hlo\h 40.000ha te\h cho\h jang xa mă lei nôp thue# te\h lăp hlo\h 1 ti hlak jên 1 sơ năm. {ok Thành tơ le\ch nơ\r ap^nh, hăm tơ drong jang xa, te\ch mơdro, tơ gop jên ăn te\h đak to\ se\t thoi no\h, khul kơ dră tơ ring gơ\h pơ jao dôm hơ găt te\h tôch xă ‘no\h ăn dôm an^h jang, te\ch mơ dro io\k yoa, lei kơ lih kơ kiơ mă ưh đei che\ng song ăn kon pơ lei tơ nuh oei ưh kơ măh te\h, vă đe sư gơ\h đei tơ đrong arih xa sơ đơ\ng:

“Pơ long lăng dơ\ng 1 an^h jang, m^nh công ty cho\h jang xa, pơ tăm ‘long nôp jên dôm yơ ăn te\h đak. 41.000ha mă lei jên thuê te\h lăp hlo\h 1 ti đe\ch, ‘nâu đei năng j^ 1 an^h jang xa đei hlo\h bơih. Hiong răm tih ‘no\h yă kiơ, jên te\h đak thu kơ đei, kon pơ lei bơ ngai kon kông, bơ ngai tơ nuh oei ưh kơ đei te\h, ‘no\h j^ tơ drong tơ roi găh vei lăng te\h. Lei ưh đei tơ drong kiơ mă bơ\n ưh ‘măn to\ se\t te\h đơ\ng mir đak lar, 2,3 j^t rơ bâu ha, mă ưh ‘no\h dang rơ bâu ha vă che\ng song. Tơ dăh trong jang tơ\ tơ ring te\h ‘no\h [ôh kăl tơ pă ăn tơ drong jang ato\k tơ iung mu\k drăm, tơ pôl, sư đei yoa [iơ\, athei jăh che\ng song ăn kon pơ lei ‘no\h athei pơ dreu dơ\ng, ưh gơ\h akhan sư đei lơ\m trong jang xa đơ\ng inh kơ na inh ưh đei pơ dreu.”

Tơ drong hơ drơ\k tôch chrih găh ưh kơ măh te\h cho\h jang xa tơ\ Tây Nguyên

Kiơ\ kơ so# chih jo# đơ\ng An^h tơm vei lăng tơ mam drăm, cham char, tơ ring Tây Nguyên hrei ‘nâu đei vă je# 53.000 unh hnam ưh kơ măh te\h cho\h jang xa, hăm te\h xă dang 24.000ha. Lơ\m no\h, dêh char Dak Lak lơ hlo\h hăm dang 19.000 unh hnam, dêh char Gia Lai dơ\ng mă 2 hăm dang 13.000 unh hnam. Lơ\m jơ bơ\ jang hăm dôm dêh char Tây Nguyên Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc pơ ma hơ dăh dôm tơdrong ưh kơ lăp mưh vei lăng te\h, io\k yoa te\h đơ\ng mir đak lar cho\h jang xa, pơ tăm ‘long tơ\ tơ ring. Kăl loi, tơ drong dôm an^h jang, te\ch mơ dro vei lăng, iok yoa te\h lơ dêh hnang mă lei ưh đei yoa, kơ plăh ‘no\h kon pơ lei tôch kăl te\h tơ tă ưh đei te\h vă choh jang xa dơ\ng, ‘no\h j^ tơ drong ưh kơ tro\:

“Kon pơ lei kon kông kơ lu bơ\n tơ\ groi te\h ‘no\h păng 1 kơ so# kon pơ lei đơ\ng nai mât oei ‘no\h ưh kơ đei te\h, oei te\h tơ\ dôm công ty cho\h jang xa, pơ tăm ‘long ‘no\h pơ jao ăn đe jang, pơ ‘nho\ ăn m^nh kơ so# bơ ngai xa yoa. Tơ drong ưh kơ tro\, athei sek tơ lang ke\h vă pơm ‘lơ\ng bơ ngai jang đei mir na, ‘no\h j^ đon tơ che\ng đơ\ng Đảng, te\h đak bơ\n lơ\m tơ drong ‘nâu. Bơ\n ưh đei tôm trong jang, tơ drong tơ gu\m, tơ drong glăi ‘no\h jang kiơ\ lơ, mă tơ drong kăl, tro\ - Tơ chơ\t đơ\ng An^h tơm Chinh tr^ jăl IX hlôi chih ‘no\h tam mă tơ mât yoa vă che\ng song te\h ăn kon pơ lei kon kông tơ\ Tây Nguyên, Tây Bắc păng Tây Nam Bộ mă tôm. Khul che\p kơ\l đảng, khul kơ dră pơ gơ\r tơ ring athei chă hơ len năng, dôm tơ drong kăl, tro\ ‘no\h athei jang kiơ\, dôm tơ drong glăi athei hơ met ming, dôm trong jang ưh pă lăp bơih ‘no\h athei hu\t le#.”

Sek tơ lang tơ drong te\h cho\h jang xa ưh lăp vă pơ yoa ăn tơ drong arih hăm kon pơ lei oei tơ nuh tơ\ Tây Nguyên đe\ch, mă oei sek tơ lang đei dôm tơ drong ưh sơ đơ\ng, dôm tơ drong krê tơ gar băl đơ\ng kon pơ lei hăm an^h jang. Hơ tăih [iơ\ dơ\ng j^ an^h jang hăm kon pơ lei vang jang hơ doi, hơ nhăk tơ drong cho\h jang xa, pơ tăm ‘long Tây Nguyên truh hăm dôm kơ jă kăp g^t đơ\ng sư. Vă jang đei tơ drong ‘nâu, dôm nơ\r pơ tho đơ\ng Khul kơ dră  te\h đak găh che\ng song te\h cho\h jang xa athei jăh jang kiơ\ tơ\ yăn âu, hăm lơ trong jang rơ đăh ‘lơ\ng đơ\ng khul kơ dră che\p kơ\l dôm dêh char lơ\m tơ ring.

Công Bắc: Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\