Hnam kơ măy Alumin Nhân Cơ (Đăk Nông) j^ 1 lơ\m 2 tơ drong jang pơ long năng vă sir io\k bô-xít tơ\ Tây Nguyên, hăm đon hơ me\ng tơ iung đei tơ drong ‘lơ\ng đơ\ng tơ mam khoáng sản tơ\ tơ ring âu – tơ ring đei bô-xít lơ lơ\m apu\ng plenh te\h. Man đang păng tơ mât yoa đơ\ng khei 7/2017, Hnam kơ măy Alumin Nhân Cơ (dêh char Dak Nông) jang tôch hre\nh, lơ hlo\h kơ sư\k hơ găt, tưk tơ iung pran tơ drong jang ato\k tơ iung mu\k drăm tơ pôl tơ\ tơ ring. Tơ drong jang vang tơ gop, pơm hơ dăh dôm tơ drong jang tơm vă ato\k tơ iung mu\k drăm kơ dêh char Dak Nông, ‘no\h j^ jang kơ măy bô xít – nhôm, vă dêh char âu adrin jang to\k jing 1 an^h jang kơ măy pơm nhôm kơ te\h đak.

Dơ d^k lơ\m jơ va kơ măy đôh, ‘nho\ng Y Tiên, công nhân jang lơ\m hnam kơ măy đak, hơ yuh păng cham char – Hnam kơ măy alumin Nhân Cơ, ăn tơ băt, ‘nho\ng j^ jơ hnơr tơ dăm tơ\ tơ ring mă blu\ng đei ăn năm ho\k vă bơ\ jang tơ\ hnam kơ măy sir io\k bô-xít tơ\ Dak Nông. Dang ei xa jên khei dang 10 triu hlak jên 1 khei: “Nhôn đei công ty ăn năm ho\k lơ\m 3 sơ năm, ho\k đang rim bơ ngai đei io\k jang tơ\ dôm hnam kơ măy pha ra băl tơ\ âu. O|h bơ\ jang tơ\ hnam kơ măy đak, hơ yuh păng cham char đơ\ng sơ năm 2015. Đơ\ng no\h truh dang ei o\h ku\m chih răk đei lơ tơ drong kăl, hlôh vao kơ jăp găh ki thuơ\t lơ\m an^h kơ dih vei lăng.”

Hnam kơ măy Alumin Nhân Cơ.

Y Tiên j^ 1 lơ\m kơ so# 1100 ‘nu bơ ngai đei io\k jang tơ\ hnam kơ măy alumin Nhân Cơ, an^h oei pơm tơ le\ch kơ jă tơ mam te\ch tơ\ te\h đak đe hlo\h 3.000 ti hlak jên 1 sơ năm. Tơ drong jang alumin Nhân Cơ đei man tơ\ apu\ng Dak Rlấp, dêh char Dak Nông, đei kơ sư\k 650.000 tân alumin 1 sơ năm. Tơ le\ch man đơ\ng sơ năm 2010, tơ drong jang đei tơ pôl tôch tơ re\k găh cham char, đei yoa găh mu\k drăm păng tơ drong jo\h ayo\ kơ do\ xoang tơ pôl, vei sơ đơ\ng. Dôm tơ drong ‘nâu roi đunh roi [ôh hơ dăh hăm tơ drong đei yoa mưh hnam kơ măy đei man đang păng mât bơ\ jang pơm tơ le\ch alumin te\ch tơ\ te\h đak đe đơ\ng ‘năr 1/7/2017.

{ok Ngô Tố Ninh, Pho\ Kơ dră che\p kơ\l Công ty Nhôm Dak Nông – TKV, ăn tơ băt, dang ei đ^ đăng công nhân bơ ngai jang lơ\m hnam kơ măy tơ tă bơ ngai Việt Nam ngăl, hlôi băt trong io\k yoa rim kơ măy sir io\k bô-xít pơm alumin. Lơ\m tơ drong jang tơ pôl, rim sơ năm, công ty nhôm Dak Nông ‘măn to\ se\t hlo\h ‘no\h 2,5 ti hlj tơ gu\m ăn apu\ng Dak Rlấp bơ\ jang pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao. Ku\m hăm dôm tơ drong jang vei lăng truh tơ drong arih xa kơ kon pơ lei, man bơ\n hnam ho\k, man hnam ăn bơ ngai tơ nuh…, an^h jang oei pơ gơ\r lơ tơ drong jang jo\h ayo\ kơ do\ xoang vă vei lăng păng tơ iung tơ drong jo\h ayo\ kơ do\ xoang ‘lơ\ng hơ iă kơ bơ ngai Mnông.

Tơ mam alumin mưh pơm tơ le\ch đang

Găh tơ drong đei yoa mu\k drăm, kiơ\ [ok Ngô Tố Ninh, tơ drong jang alumin Nhân Cơ đei tơ drong ‘lơ\ng ‘no\h chih io\k dôm tơ drong kăl đơ\ng tơ drong jang Tân Rai (Lâm Đồng), kơ na tơ jur đei lơ jên jang mă lei oei io\k đei alumin lơ. Dang ei jên vă pơm tơ le\ch 1 tân tơ mam tơ\ Hnam kơ măy alumin Nhân Cơ dang 4 triu, to\ se\t [iơ\ hlo\h 1 triu pơ têng hăm tơ drong tơ che\ng adrol. Tơ mam alumin đơ\ng Nhân Cơ đei ô-xít nhôm vă truh 99%, mă lơ ‘no\h đei te\ch tơ\ te\h đak đe nhen tơ\ châu Âu, Nhật Bản păng dôm te\h đak A-rập.

{ok Ngô Tố Ninh, Pho\ Kơ dră che\p kơ\l Công ty Nhôm Dak Nông – TKV, ăn tơ băt, tơ drong gơ\h io\k yoa kơ măy kơ mo\k hlôi tơ gu\m ăn Hnam kơ măy alumin Nhân Cơ jang đei păng lơ hlo\h kơ sư\k tơ le\ch tôch hre\nh, hơ to\k tơ drong đei yoa găh mu\k drăm: “Pơ tih gia nhen tơ\ hnam kơ măy pơm kuăng ‘no\h nhôn hơ met ming chue\n hơ lơ\k kuăng tơ\ hnam kơ măy, ôp hơ met 3 ‘măng, thoi no\h sư gơ\h io\k đei lơ kuăng [iơ\. Oei tơ\ hnam kơ măy alumin, kơ măy so\h ‘no\h athei đei kơ măy sơ\k ngar yoa Trung Quốc ‘năr tơ ngie\t, oei Việt Nam bơ\n ‘no\h pha, nhôn [ôh ưh đei yoa, mă đơ\ng hlôi k^ ăn trong jang bơih ră bơ\n athei hơ met ming dơ\ng, hu\t le# kơ măy ưh kăl; an^h ple\h hơ met ‘no\h nhôn đei lơ tơ drong pơ che\h rơ gei tơ trơp đing vă bơ\ jang sơ đơ\ng ‘lơ\ng [iơ\. Yoa thoi no\h mă kơ sư\k đơ\ng hnam kơ măy kơ dâu tôch ‘lơ\ng, io\k đơ\ng sơ năm mă blu\ng, 2017 mưh đei tơ mât yoa lơ\m 6 khei hơ tuch sơ năm hlôi jang đei hlo\h 300.000 tân alumin, sơ năm 2018 jang đei 655.000 tân, sơ năm 2019 ‘no\h 668.000 tân, păng sơ năm ‘nâu ‘no\h hlo\h 700.000 tân alumin. Tơ mam jang đei to\k hre\nh, [ônh tôm kơ sư\k đei tơ le\ch kơ na hơ nhăk ăn io\k yoa ku\m lơ ‘năi.”

M^nh păh dơ nâu mong te\h v^ kơ Hnam kơ măy alumin Nhân Cơ

Ưh lăp tơ gop ăn jên mong kơ dêh char Dak Nông kơ hre\ng ti 1 sơ năm đe\ch, tơ drong jang alumin Nhân Cơ oei tưk tơ iung tôch pran tơ drong jang ato\k tơ iung mu\k drăm tơ pôl tơ\ tơ ring. Đơ\ng hnam kơ măy âu, 1 tơ ring jang kơ măy pơm nhôm dar de\h đei pơ jing, hăm hnam kơ măy điện phân nhôm oei man, 2 tơ ring jang kơ măy Nhân Cơ oei tơ le\ch… Tơ drong jang alumin Nhân Cơ vang tơ gop pơm hơ dăh 1 tơ drong jang tơm vă ato\k tơ iung mu\k drăm kơ dêh char Dak Nông, ‘no\h j^ an^h jang kơ măy bô xít – nhôm păng unh hơ yuh rơ go\h.

Đei lơ tơ drong ‘lơ\ng găh tơ mam khoáng sản bô-xít, đơ\ng io\k jơ nei đơ\ng tơ drong jang alumin Nhân Cơ, Hop ako\m Đảng [o# dêh char Dak Nông ‘măng mă XII jăl jang 2020 – 2025 [ât khei 10/2020 âu ki chih hơ dăh tơ drong tơm vă pơ jing Dak Nông jing tơ ring jang kơ măy pơm Nhôm tơm kơ te\h đak.

Tơ ring te\h đơ\ng ro\ng kơ sir io\k bô-xit đei tuh hơ met, pơ tăm ‘long keo lai

{ok Bùi Huy Thành, Kơ dră jang lơ\m Khul che\p kơ\l đảng dêh char, Kơ dră che\p kơ\l {an Tuyên giáo dêh char Dak Nông, ăn tơ băt: “Kiơ\ đơ\ng hơ len năng tôm tơ drong, Đảng [o# dêh char chih hơ dăh trong jang ato\k tơ iung kơ măy kơ mo\k Alumin, pơm Nhôm hơ dai hăm unh hơ yuh rơ go\h ‘no\h j^ tơ drong jang tơm vă ato\k tơ iung mu\k drăm kơ Dak Nông. Tơ\ hơ năp dang ei, dêh char oei ako\m jơ hngâm, tơ gu\m ăn an^h tơ mât jên jang jăh tơ mât Hnam kơ măy pơm nhôm Trần Hồng Quân mât bơ\ jang; jang pơ ke\h tơ ring jang kơ măy Nhân Cơ 2 vă sơng io\k dôm tơ drong tơ mât jên jang, pơ vih pơ văn ăn an^h jang kơ măy pơm nhôm, dôm tơ mam đơ\ng ro\ng kơ pơm nhôm. Atu\m hăm ‘no\h ap^nh Trung ương hơ to\k kơ sư\k jang ăn Hnam kơ măy Alumin Nhân Cơ; tơ che\ng hơ len, tơ mât jên sir io\k bô xít, pơm alumin, điện phân nhôm tơ\ xăh Quảng Sơn, apu\ng Dak Glong.

Dôm tơ drong jơ nei đơ\ng Hnam kơ măy alumin Nhân Cơ ăn [ôh, tơ drong jang pơ long năng chă sir io\k bô-xít ‘no\h j^ trong jang tôch tro\ đơ\ng Đảng păng te\h đak, tơ gop g^t kăl pơm tơ plih um ai tơ\ Tây Nguyên. Hơ dro# hăm Dak Nông, dêh char oei ako\m jơ hngâm vă io\k yoa ‘lơ\ng dôm tơ drong pran tơ\ tơ ring, lơ\m no\h đei tơ drong jang kơ măy bô-xít nhôm, vă adrin jang to\k jing dêh char đei [ôh lơ\m sơ năm 2025 păng dêh char pơ dro\ng lơ\m sơ năm 2030 tơ\ tơ ring Tây Nguyên.

Dơ\ng: Tơ blơ\