VOV4.Bahnar - Lơ\m dôm sơ năm tơ je# âu, tơ drong yoch te\ch bơ ngai đei tôch krê hơ mơt păng nhen roi kơ to\k, hăm lơ tơ drong pơ ve\r roi đunh roi hlơp, [ơm kơ ne# truh tơ drong sơ đơ\ng lơ\m te\h đak. Lơ\m no\h, hlo\h 90% bơ ngai răm ‘no\h j^ dro\ kăn păng đe hơ io\h, hlo\h 80% bơ ngai răm j^ bơ ngai kon kông, ho\k ưh kơ jru\, hlôh vao ưh kơ lơ, io\k đei nơ\r roi tơ băt to\ se\t păng đei tơ drong arih xa mơ mat tat; hlo\h 70% kơ so# bơ ngai răm jang chu\n mir mă ưh ‘no\h ưh đei tơ drong jang. Đei lơ bơ ngai dro\ kăn put nơ\r đe pơ hlu\ đei te\ch tơ\ te\h đak đe, hơ nơ\ng đei đe pơ go\ pơm hơ kăn păng đei đe tơ rôp.

Dro\ kăn păng đe hơ io\h dro\ kăn, mă loi j^ tơ\ dôm tơ ring oei mơ mat tat, dôm tơ ring sơ lam te\h đak, hơ nơ\ng jing bơ ngai mă khul pơm yoch te\ch bơ ngai chă trong pơ hlu\. Khul yoch pơ jing lơ gru\p jang hơ doi lơ\m dêh char, jang hơ doi hăm khul pơm yoch tơ\ te\h đak đe chă trong pơ ve\r, tơ ge\ch [ât unh hnam, hnam trưng vei lăng ưh kơ jăp, pơ hlu\ kiơ\ mang tơ pôl nhen (Zalo, Facebook, Viber…) vă hơ le\nh pơ dăr dôm bơ ngai [ônh put.

Kiơ\ hla ar chih tơ roi đơ\ng dôm tơ ring, 6 khei blu\ng sơ năm 2020, lơ\m te\h đak đei 74 tơ drong, [ơm truh 104 ‘nu bơ ngai yoch, hơ le\nh te\ch 98 ‘nu bơ ngai. Đơ\ng tơ drong đei lơ bơ ngai răm kơ đe rôp te\ch ‘no\h j^ dro\ kăn păng đe hơ io\h dro\ kăn (mă loi j^ kon pơ lei kon kông), lơ sơ năm ‘nâu, hăm tơ drong jang dơ\ng tang, vei lăng năng tông tơ drong đei yoa tro\ luơ\t, tôch tơ găl ăn dro\ kăn păng đe hơ io\h, Khul dro\ kăn jơ\p tơ ring hlôi hơ to\k tơ drong tơ roi tơ băt, vang tang găn tơ drong te\ch bơ ngai. Lơ tơ drong tơ roi găh tang găn te\ch mơ dro bơ ngai lơ\m tơ pôl tơ\ tơ ring groi kông, tơ ring sơ lam, tơ ring đei lơ kon pơ lei kon kông oei xa đei pơ gơ\r; dôm tơ drong jang roi tơ [ôh ăn dro\ kăn ‘me\h năm oei tơ\ nai, oei kơ bơ ngai tơ\ te\h đak đe, io\k tơ gu\m ăn dôm bơ ngai răm, pơ jing trong roi tơ băt mă lăp hăm rim tơ drong tơ\ yăn âu; tơ gu\m lơ\m tơ drong arih xa ăn dro\ kăn đei đe te\ch vih dơ\ng tơ\ hnam hlôi đei tơ le\ch tơ\ lơ tơ ring. Yă Hoàng Tuyết Ban, Pho\ Kơ dră vei lăng kon pơ lei apu\ng Tủa Chùa, de#h char Điện Biên tơ roi:Đơ\ng ro\ng đei do\ng, jơ hngâm đon đe mo\ o\h lai yơ ku\m hrơ mơ lou, tơ\ de#h char đơ\ng sơ năm 2016 ku\m đei hla ar chih găh trong tơ gu\m, mă lei đe mo\ oh mưh vih dơ\ng tơ\ pơ lei vă pơm hla ar ‘no\h đe sư tôch hrơ, mưh jur truh tơ\ tơ ring đei tơ drong jang tơ gu\m ăn dôm bơ ngai răm ‘no\h bơ ngai răm nhen hu\t le# [iơ\ tơ drong hrơ mơ lou păng đei trong jang ato\k tơ iung, sơ đơ\ng jơ hngâm jang xa, mât oei xa ‘lơ\ng hăm tơ pôl.”

Tơ\ de#h char Quảng Trị, dôm Khul dro\ kăn pơ gơ\r lơ tơ drong jang tôch hơ iă nhen: Vang pơ jing trong bơ\ jang, tơ le\ch jang ăn đ^ đăng dro\ kăn păng kon pơ lei lơ\m tơ pôl, pơih lơ an^h tơ roi tơ băt, pơ gơ\r hơ dai hăm dôm jơ ho\k hôp, dôm gru\p “Dro\ kăn ‘mơ ‘met jên”, gru\p “tơ gu\m băl”, gru\p “’mơ ‘met păng to\k io\k jên pơ lei pơ la”. Hơ to\k dôm tơ drong jang tơ gu\m ăn dro\ kăn jang mu\k drăm, pơ tho, chă tơ drong jang ăn dro\ kăn tơ nuh, tam đei tơ drong jang, vă tang găn le# tơ drong te\ch bơ ngai đơ\ng tơ nuh hin... Mă loi tơ re\k truh dôm xăh sơ lam, vang bơ\ jang yoa 1 tơ pôl ưh đei bơ ngai răm đơ\ng đe pơ hlu\ te\ch, vang vei kơ jăp tơ drong sơ đơ\ng tơ\ tơ ring. Yă Đỗ Thị Lý, Kơ dră vei lăng Khul dro\ kăn de#h char Quảng Trị ăn tơ băt: Blu\ng a nhôn hơ to\k tơ drong tơ roi tơ băt ăn đe dro\ kăn găh trong tang găn te\ch bơ ngai, lơ\m no\h ako\m tơ roi găh trong hơ le\nh pơ dăr vă te\ch bơ ngai, tơ gu\m ăn đe mo\ o\h đei đon kơ chăng, adrin choh jang xa, tơ gu\m ăn mo\ o\h jang mu\k drăm, chă tơ drong jang, hơ to\k io\k yoa, tơ gu\m ăn mo\ o\h jang pơm pơ dro\ng kơ tă lơ\m mir na tơ\ pơ lei pơ la kơ dih.”

Lơ\m sơ năm 2020, Trung ương Khul dro\ kăn Việt Nam pơ gơ\r lơ tơ drong jang nhen “Tơ roi tơ băt pơm tơ plih đon tơ che\ng, bơ\ jang lơ\m tơ pôl”, lơ\m no\h pơ gơ\r jang kiơ\ “Năr đ^ đăng kon pơ lei tang găn te\ch bơ ngai - 30/7” păng roi tơ băt atu\m hăm Lào găh tang găn te\ch mơ dro bơ ngai, mă loi j^ te\ch bơ ngai mât le\ch tơ\ tơ ring sơ lam Việt – Lào. Trung ương Khul oei jang hơ doi hăm An^h che\p kơ\l {ô đo#i vei lăng tơ ring sơ lam te\h đak pơ gơ\r tơ drong jang “Yak hơ doi hăm dro\ kăn tơ\ tơ ring sơ lam” đơ\ng 2018 - 2020, lơ\m no\h, sơng io\k, roi tơ băt ăn dôm an^h jang kơ pal găh tơ drong te\ch bơ ngai, hăm 300 tơ pu tơ gu\m blu\ng a ăn dôm bơ ngai răm (1 tơ pu đei kơ jă 500.000 hlak).

Đơ\ng ro\ng kơ bơ ngai puh nơ\r đe te\ch vih dơ\ng, Khul dro\ kăn sơng io\k, tơ gu\m păng roi tơ [ôh vă đei sư blu\ng a chă rơih đei trong yak tro\ mưh sek tơ lang dôm tơ drong mơ mat tat mă đe sư athei tơ jră; tơ gu\m ăn đe sư da [iơ\ hrơ mơ lou, sơ đơ\ng jơ hngâm oei xa hăm tơ pôl păng tơ gu\m ăn đe sư huei huo\ng lơ\m tơ drong đe rôp te\ch dơ\ng. Đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h, Khul dro\ kăn tơ\ tơ ring io\k jang dơ\ng vă chông đe mo\ o\h vih hăm hnam tơ no\ sơ đơ\ng ‘lơ\ng; tơ gu\m ăn mo\ o\h pơm hla ar kăn kươk, hla ar khai sinh ăn kon...; tơ gu\m ăn bơ ngai răm đei xa yoa đơ\ng dôm tơ dỏng jang lơ\m tơ pôl tơ\ tơ ring ku\m nhen đei vei lăng ‘lơ\ng tơ drong đei yoa tôch tơ găl... Kiơ\ yă Nguyễn Thị Minh Hương, Kơ dră che\p kơ\l An^h roi tơ băt Trung ương Khul dro\ kăn Việt Nam:

Tơ drong pơ ngot, tơ nuh hin, tơ drong jang mu\k drăm hrei ‘nâu to\k bo\k jing 1 tơ drong tôch g^t kăl, g^t kăl tơ\ âu ‘no\h j^ mưh bơ\n le\ch tơ\ te\h đak đe ‘no\h bơ\n athei băt tôm tơ drong, băt kơ dih kâu năm jang hăm bu tơ\ yơ, tơ drong jang thoi yơ, bơ\n athei roi tơ băt mă rơ đăh, bơ\n năm jang dăh mă năm io\k unh om tơ\ te\h đak đe, athei băt đ^…

Gơ\h pơ ma, Khul dro\ kăn jơ\p tơ ring nhen thoi 1 an^h jang hơ lam, chông ba dôm bơ ngai răm đơ\ng đe te\ch vih hăm dôm an^h jang tơ pôl vă đe mo\ o\h gơ\h io\k đei tơ drong tơ gu\m găh hnam oei xa sơ đơ\ng ‘lơ\ng, đei vei lăng jơ hngâm pran, pơ tho tơ [ôh jơ hngâm đon, tơ gu\m găh luơ\t. Hơ dai hăm hơ năp jang đơ\ng Khul dro\ kăn, kăl đei tơ drong vang jang mă ‘lơ\ng đơ\ng dôm an^h jang kơ pal, tơ ring tơ rang hai vă tang găn đ^ tơ drong te\ch bơ ngai, đơ\ng hơ to\k đon kơ chăng, tang găn khul pơm yoch păng sơng io\k, tơ gu\m ăn bơ ngai răm. Tơ drong ‘nâu vă bơ\ jang đei trong jang vei sơ đơ\ng tơ drong arih xa tơ pôl, vang vei lăng ‘lơ\ng tơ drong sơ đơ\ng lơ\m tơ pôl păng tơ drong sơ đơ\ng chinh tr^ tơ\ tơ ring.

            VOV4

          Dơ\ng: Tơ blơ\