VOV4.Bahnar - Khŭl kơ dră teh đak ‘nao tơ chơ̆t tơ mơ̆t dơ̆ng 5.100 ti hlak jên đơ̆ng jên răk hiă trung ương sơ năm 2021 ăn Anih tơm vei lăng găh jang pơ gang răt tơ mam, kơ măy kơ mŏk, pơ gang pơ yua ăn tang găn jĭ COVID-19. Lơ̆m khei ‘năr jên ư̆h kơ rơ kăh, tơ chơ̆t âu sơ kơ̆t hơ dăh tơ gŭm hơ drol đơ̆ng Đảng, khŭl kơ dră teh đak ‘noh jĭ vei sơ đơ̆ng jơ hngơ̆m, hơ kâu jăn lơ̆m kon pơ lei - tưk tơ iung gĭt kăl hloh đơ̆ng lơ̆m mŭk drăm.Tơ pôl kon pơ lei, rim bơ ngai joăt jang lơ tơ drong jang drơ̆ng lăp hăm tơ drong tơ chơ̆t âu păng hơ mĕng jên jang ‘nao gô jăh đei iŏk yua ‘lơ̆ng lơ̆m yan âu - đei yua ăn tơ pôl.

     Brei mơ sơ̆, tơ̆ Hop akŏm trực tuyến pơ tôch tơ drong jang jên hu teh đak 6 khei blŭng sơ năm 2021, tơ lĕch jang tơ drong jang 6 khei hơ tuch sơ năm, Anih tơm vei lăng găh jên hu tơ roi tơ băt, 6 khei blŭng sơ năm, jên jang teh đak hlôi tơ lĕch 4.650 ti hlak jên ăn tơ drong jang tang găn jĭ. Jô̆ atŭm đơ̆ng sơ năm 2020, kơ sô̆ âu ‘noh 21.500 ti hlak jên, lơ̆m noh đei 8.400 ti hlak jên klăih song ăn tơ drong jang răt tơ mam, kơ măy kơ mŏk... pơ yua ăn tang găn jĭ. Vă khan ‘noh, 5100 ti hlak jên ‘nao đei Khŭl kơ dră teh đak tơ lĕch păng pơ jao ăn rim Anih tơm vei lăng găh jang pơ gang, jên hu iŏk yua, ư̆h kơ sĭ jên tơ mơ̆t jang vă hơ tŏk loi dơ̆ng iŏk yua tơ drong jang tang găn jĭ, vei sơ đơ̆ng jơ hngơ̆m pran, hơ kâu jăn kon pơ lei tơ̆ hơ năp đei ƀôh krê hơ mơt đơ̆ng jĭ Covid 19. Bơ ngai joăt jang mŭk drăm, tiến sĩ Nguyễn Minh Phong hơ len lăng:

Tơ drong ‘nâu mă tơ pă ‘noh ư̆h kơ pơm ăn ư̆h kơ ê, ư̆h kơ yak hloh tơ drong tơ chĕng đơ̆ng kon pơ lei dăh mă rim anih jang tơ chĕng hơ len – pơ têng hăm yan âu, yua kơ bơ̆n tŏk bŏk tơ jră hăm tơ drong mă 4 đei ƀôh lơ̆m lơ tơ ring yua thoi noh jên ăn rim tơ drong jang dŏng tơ gŭm, tang găn jĭ ‘noh tôch kơ lơ, athei đei jên mă lơ. Ĭnh akhan kơ sô̆ jên tơ mơ̆t dơ̆ng  5000 ti âu ‘noh thim đĕch, tam mă hơ tuch. Kon pơ lei gô sơ đơ̆ng ƀiơ̆ yua kơ tơ dăh đei tơ lĕch jên ‘lơ̆ng, vei lăng ‘lơ̆ng ‘noh hơ nih mong răk tơ mam yua vă tang găn jĭ, mă loi ‘noh vă hơ met ăn dôm bơ ngai jĭ ăl gô đei tŏk. Dôm tơ drong ư̆h kơ măh hơ nih sơng iŏk F0 dăh mă ư̆h kơ măh tơ mam dui jơ hngơ̆m, ư̆h kơ măh pơ gang gô đei hơ met ‘lơ̆ng dăh mă ư̆h kơ đei ƀôh.

Lăng ƀôh tôm tơ drong, bơ ngai joăt jang vei sơ đơ̆ng tơ drong arih sa tơ pôl Mạc Văn Tiến akhan, rim teh đak lơ̆m apŭng plĕnh teh hlôi păng tŏk bŏk athei tơ lĕch lơ hloh – kơ tang hloh ăn tơ drong jang tang găn jĭ – đei hloi tơ drong jang pơ gang păng đei yua ăn tơ pôl. Ƀai hŏk đơ̆ng rim teh đak, lơ̆m khei ‘năr jĭ kơ tang – sơ năm 2020, hlôi ăn ƀôh, rim teh đak kăl kơ đei bơ̆n kon jên jang răk hiă, tơ mơ̆t thim răk hiă, vă hơ met ăn dôm tơ drong đei ƀôh pha ra băl – dôm tơ drong đei ƀôh tam biơh đei nhen covid 19, veh ver huŏng lơ̆m tơ sŭl tơ săl nhen ƀai hŏk tơ̆ 1,2 teh đak: Ấn Độ, Myanmar… Việt Nam bơ̆n pŭn ai yua kơ 3 ‘măng hơ drol jĭ tŏ sĕt, tơ drong jang tang găn jĭ ‘lơ̆ng, rim tơ drong jang tơ pôl vang tơ gŭm đei 1 jơ hngơ̆m jang kiơ̆ - jên jang teh đak tam mă athei yua lơ dêh hnang. Ƀok Mạc Văn Tiến tơ roi đon tơ chĕng:

Thim 5100 ti, athei sơ kơ̆t hơ dăh ‘noh jĭ tôch kơ tơ tom, kăl, vă đei jên hơ met pơ ‘lơ̆ng tơ drong. Mă lei kŭm kăl hlôh vao găh tơ drong tơ dra hơ drol, găn hiă - găh dôm tơ drong hơ mơt ư̆h kơ biơh đei yua kơ sư gô jing ƀơm truh tơ̆ rŏng ăn mŭk drăm. Tam mă tơ roi, ‘nâu jĭ dôm tơ drong đei ƀôh ư̆h kơ ê, kraoi ‘noh jĭ trong jang kăl, sư kŭm tôch kơ hơ tăng đơ̆ng tơ drong ư̆h pơm glăi khôi luơ̆t păng iŏk yua ăn kơ dih. Tôch kơ ‘mĕh dôm bơ ngai jang kiơ̆ tơ drong jang đĭ jơ hngơ̆m đon , jang tơ năp, vei sơ đơ̆ng jên dei dei âu đơ̆ng khŭl kơ dră teh đak gơh truh ƀlep hơ nih kăl: răt đei dôm tơ mam kơ măy kơ mŏk, pơ yua ăn kon pơ lei ‘lơ̆ng....âu to, pă jor ‘noh kŭm jing ‘mĕh vă đơ̆ng kon pơ lei.

Drơ̆ng lăp hăm tơ drong tơ chĕng âu, yă Phạm Nguyên Cường - Bơ ngai joăt jang tơ blang hơ dăh kơ dih găh dôm tơ drong vei sơ đơ̆ng tơ drong arih sa tơ pôl, bơ ngai jang, tơ drong jang - 1 lơ̆m dôm bơ ngai jang lơ̆m dăr hơ len - pơ ma tơ blang tơ drong jang kiơ̆ rim jên tam mă biơh đei nhen jên 62 rơ bâu ti  hlak jên tơ gŭm anih jang mơ dro sa - bơ ngai jang akhan:

Lơ̆m tơ drong tơ chơ̆t, pơ kăp đơ̆ng Thủ tướng hlôi tơ tă kơ rim anih jang vei lăng teh đak găh jang pơ gang ‘noh jĭ anih tơm vei lăng jang pơ gang gô athei jang kiơ̆ đĭ đăng rim tơ drong hơ găt đơ̆ng Luơ̆t chă bơ ngai iŏk răt truh răt tơ mam kơ măy kơ mŏk liơ vă ‘mơ ‘met, đei yua hloh. Mă lei, ‘nâu jĭ kon jên mă kăl tơ roi lơ̆m 1 kơ sô̆ bơ ngai gơ̆h kĕ kŭm ư̆h kơ tơ tom vă iŏk răt dăh mă rơ̆ih iŏk kiơ hloi mă gĭt kăl hloh ‘noh jĭ athei pơm lăp dôm tơ drong ‘mĕh vă tơ gŭm – vei sơ đơ̆ng ‘lơ̆ng, jơ hngơ̆m jăn tơ drong arih sa ăn kon pơ lei. Kơ na đei tôch kơ lơ bơ ngai kơ dih kâu rim thây pơ gang, rim hnam pơ gang, rim khŭl jang pơ gang athei pŭ hơ năp jang hăm dôm tơ drong nhen thoi âu. Kơ na, pơ jao hơ năp jang ăn rim anih jang pơ gang, rim hnam pơ gang, Anih tơm vei lăng găh jang pơ gang athei mơt jang dăr hơ len păng đĭ đăng kon pơ lei, rim khŭl jang chĭnh trĭ vang jang dăr hơ len, jang kiơ̆ tơ drong ‘noh. Tơ drong pŭ hơ năp jang ‘noh hơ dai hăm tơ drong ‘noh jĭ athei rơ đăh, athei đei tơ roi tơ băt, athei jang păng đơ̆ng rŏng dăr hơ len mă ư̆h kơ sĭ hơ len lăng hơ drol.

 5100 ti hlak jên ‘noh jĭ 1 kơ sô̆ jên ư̆h kơ iĕ ôh - jĭ hơ năp jang, kŭm jing hơ drin tôch kơ tih đơ̆ng khŭl kơ dră teh đak lơ̆m iŏk - tơ lĕch jên jang, lơ̆m khei ‘năr mŭk drăm tơ pôl pŭ ƀơm kơ nê̆ lơ trong đơ̆ng jĭ hơ buh, prăt vă jê̆ 2 sơ năm hloi. Mă lei, nhen tơ blang đơ̆ng rim bơ ngai joăt jang, lăng să lơ̆m tơ pôl, ‘nâu kŭm jing 1 tơ drong tơ chơ̆t đei ƀơm ‘lơ̆ng, yua kơ ƀơ̆t khŭl kơ dră teh đak tơ ƀôh jơ hngơ̆m khŏm tang găn jĭ ‘lơ̆ng hloh, kon pơ lei, tơ pôl bơ ngai jang mơ dro sa, anih jang mơ dro sa - đĭ đăng mŭk drăm - tơ pôl kŭm đei gô lăng ƀôh păng hơ drin tơ ƀôh hơ năp jang tơ năp đơ̆ng kơ dih. Tơ drong Grŭp jang Vin (Vingroup) tŏk bŏk tơ gŭm răt păng pơm tơ lĕch kơ măy dui jơ hngơ̆m hai, pơ ma dơ nuh mơ dro sa jơ nei - yak truh răt tơ mơ̆t tơ mam pơ gang mong răk đơ̆ng teh đak đe hai - tơ gŭm teh đak lơ̆m tơ drong tang găn jĭ ‘noh jĭ pơ tih gia. Ưh kơ hơ ngăh ‘nâu jĭ tơ drong jang đơ̆ng 1 ‘nu bơ ngai jang mơ dro sa - anih jang mơ dro sa đei mŭk drăm  - jên hu lơ, mă lei rơ đăh rơ đong tơ drong khŭl kơ dră teh đak hơ drin yua kơ jơ hngơ̆m pran, hơ kâu jăn kơ kon pơ lei kŭm jing tơ drong ‘lơ̆ng vă tơ pôl sơ đơ̆ng jơ hngơ̆m yak hơ dai hăm khŭl kơ dră teh đak lơ̆m tơ drong jang ‘nâu. Tơ drong uơ oei dơ̆ng ‘noh jĭ tơ̆ khŭl pơm kiơ̆ - lơ̆m tơ drong ‘nâu ‘noh jĭ Anih tơm vei lăng jang pơ gang, Anih tơm vei lăng jên hu păng rim anih jang ƀơm truh, iŏk yua jơ nei, rơ đăh jên jang âu - kăl hơ nơ̆ng tơ ƀôh păng tơ ƀôh pran kơ tang hơ năp jang đơ̆ng anih jang, rim bơ ngai lơ̆m tơ drong jang tang găn jĭ hơ buh.

Thu Trang - VOV1: Chih

Thuem: Tơ blơ̆