Đing Tŭt – nơ̆r tơpơng đon băt đơ̆ng kră sơ̆ kơ bơngai Êđê
Chủ nhật, 06:00, 10/08/2025 Lan chih tơblơ̆ Lan chih tơblơ̆
VOV.Bahnar – Lơ̆m tơring bri kông Tây Nguyên, tơring mă jơva kial tơhlu tơ̆ mir, nơ̆r đak glung re rih rah tơ̆ jơ̆ng kông, đei minh tơdra juăt jue – hơdu vơch 'lơ̆ng – noh jing tơdra đing tŭt, minh kơluăi brŏ juăt jue kăp gĭt kơ bơngai Êđê. Tơdra đing tŭt ưh hơdrô̆ tơdra hơri, mă oei jing nơ̆r tơpơng đon băt, jing tơdra tơbang kơ minh tơdrong joh ayŏ tŏk bŏk đei vei răk tơƀăk mong păng pơhơrih.

Đing tŭt đei pơm đơ̆ng đing 'lao, jing minh tơmam pơre tơdra ƀônh hiôk mă lei vơch 'lơ̆ng lơ̆m đon. Bơngai pơm athei rơih  trŏ tơm 'lao mă 'lơ̆ng, vă trŏ hăm kih thuơ̆t pơm ăn kơ nơ̆r re gơh rơnhang păng tơnơ̆m. Minh hơmrŭk đing tŭt đei 6 dah mă 5 tŏ đing, kơjung kơđeh, tih iĕ phara băl. Trong đe pơm đing tŭt vă le lăi hăm pơm đing năm. Mă kăl noh rim đing lơ̆m hơmrŭk đing tŭt 'noh đei tơdra vă nhen tơdra chêng knah, jĭ minh kơluăi chêng gĭt, grasia lơ̆m tơdrong hơrih kon pơlei Êđê. Ngê̆ nhơ̆n Y-Dŭ Êban (Ama Đam), tơ̆ pơlei Sut Mđưng, xah Quảng Phú, dêh char Đăk Lăk tơroi, đing tŭt jing minh pah kăp gĭt lơ̆m tơdrong hơrih joh ayŏ kơ bơngai Êđê đơ̆ng kră sơ̆: “Kră sơ̆, đing tŭt đei lang lap lơ̆m tơdrong hơrih joh ayŏ kơ bơngai Êđê. 'Nou jĭ minh đing hlôm đei pơm đơ̆ng đing 'lao: đe kăt minh rơgăn 'lao păng răk tŭt. Đing tŭt hơnơ̆ng đei yua lơ̆m dôm tơdrong groong pơdoong đe lôch, dah mă lơ̆m tơdrong et soi xa kơpô, rơmo. Tơdra đing tŭt re ang lơ̆m hnam ah đei bơngai hiong, dah mă đe hlôm tơ̆ mir ƀa. Mă kăl, tơ̆ mir ƀa, đing tŭt adoi đei hlôm lơ̆m jơ pơnĭt pơdơh pơdei, tơgŭm pơm rơhơi ghel lăp đơ̆ng rŏng kơ jơ jang”.

Tơdrong kăp gĭt khei năr hơdrol ki, đing tŭt hơdrô̆ 'măn ăn đe drăkăn đĕch hlôm. Ah mă bơngai drăkăn Êđê pơdơh jang mir, đe sư chă hlôm tơdra hơdu, nhen vă tơpăr tơhlu kial kiơ̆ đon tơchĕng kơdih. Phơphŏ sô̆, phơ phŏ hĕl sơ-'ngon, tôm đei akŏm lơ̆m tơdra đing tŭt tơpăr kiơ̆ kial bri.

Lơ̆m khôi groong ƀŭ kră sơ̆, tơdrong yang grasia, pơm ƀrơ̆k jơhngơ̆m ah mă đe drăkăn Êđê tơ-oei tăp dăr atou bơngai hiong, ti chĕp đing tŭt hlôm ah ƀơ̆r. Tơdra đing tŭt koplah noh nhen kơ nơ̆r vă tơklah pha. Tơdra hơdu nhen đak glung ro rih rah găn ga tơdrong hĕl sơ-'ngon, vă tơklah hăm bơngai lôch hiong, atŭm hăm noh vă pơhlai đon bơnôh bơngai oei hơrih. Nơ̆r đing hlôm đei hrơ hrou đơ̆ng bơngai oei hơrih hăm pơhngol bơngai lôch.

Ngê̆ nhơ̆n Y-Dăk Niê (Aê H’Nhăm), oei tơ̆ pơlei Sut Mđưng, xah Quảng Phú, dêh char Đăk Lăk ăn tơbăt, nơ̆r đing tŭt 'noh hơdu 'lơ̆ng hiôk: “Tơmam hlôm ou 'măn ăn đe drăkăn đĕch. Ưh hơdrô̆ đei hlôm lơ̆m pơdoong groong ƀŭ, đing tŭt oei ang bang lơ̆m khôi et hơtŏk kpan, minh khôi juăt kăp gĭt kơ bơngai Êđê. Sơ̆ ki, đe drŏnglo ưh gơh hlôm đing hlôm ou. Mă lơ̆m tơdrong sô̆ dah mă hĕl sơ-'ngon, tơ̆ rim tơdrong kiơ, hơdrô̆ đe drăkăn đĕch pơtơm gơh hlôm đing tŭt. Mă lei, hrei ou đon lui noh đei tơplih bơih, păng đe drănglo adoi gơh hlôm đing hlôm ou”

Tơdra đing tŭt noh tơdra kơ bơngai mĕ, kơ pơmai dim rơnim, ƀenh đon băt. Hrei ou, đon lui đei pơih hloh, drŏnglo adoi gơh chă hlôm đing tŭt. Mă lei hăm bơngai Êđê, um rŭp bơngai drăkăn hăm đing ‘lao lơ̆m ti, hlôm pơjing đei tơdra khial nhen ‘nhui hơnguă, adoi oei hram hơdah hloh gah tơdrong tơguăt đơ̆ng tơdra păng đon lui. Ngê̆ nhơ̆n Y-Djưng Êban (Aê Hanh), oei tơ̆ pơlei Sut Mđưng, xah Quảng Phú, dêh char Đăk Lăk ăn tơbăt: “Inh mơ̆ng nơ̆r re đing tŭt kơlih tơdra hăp hiôk ‘lơ̆ng. Bơngai yơ hlôm hơgei noh roi pơm ăn nơ̆r re roi hiôk hloh. Sơ̆ ki, bơngai Êđê hlôm đing tŭt hăm trong tơtil sơkung ƀơ̆r tơ̆ đing păng hlôm, oei hrei ou, lơ bơngai hlôm đe ‘mơ̆m hloi tơ̆ đing noh hlôm ƀônh ƀŏ hloh. Dôm bơngai yơ kăl, nhen dôm anih jang tơmang pơhiơ̆ sơng tơmoi lơ̆m păng ‘nguaih kơ teh đak, adoi gơh chih măt hăm nhôn chă pơm tơlĕch tơmam hlôm pơre nơ̆r ou ăn đe sư”

Lơ̆m lơ tơdra kơ bri kông Tây Nguyên, nơ̆r re đing tŭt ưh đei kơnhang nhen chĭng chêng, ưh đei vơch nhen đing buôt dah mă hroh hrei nhen đing năm, mă kơkut hram lơ̆m đon bơnôh kon bơngai, nhen nơ̆r pơma đơ̆ng đe drăkăn Êđê. Đing tŭt ưh hơdrô̆ jĭ minh tơmam hlôm pơre nơ̆r, mă oei jing nơ̆r pơma, tơdra re pơdjoi kơ tơdrong juăt jue lơ̆m chăl hơrih hrei ou.

Lan chih tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC