Lơ̆m jơva chĭng chêng djơ djrĭng djơ djrăng, tơdrong chă gai tơdrô joăt joe kơ bơngai Êđê đei pơgơ̆r dơ̆ng. Dôm kơchŏk đei pơm đơ̆ng get đak đei chă pơrĕng hơgơn dih băl, pơjing đei đak ro tơƀĕnh ge tơdrô. Ưh khan lăp tơdrong soi tơbeh, ‘noh jĭ trong mă bơngai Êđê tơbăt jơhngơ̆m đon yom tơmoi.

Tơpang ti rơmoăn, gơh hơgei đơ̆ng rim đe hơ ioh lơ̆m khul tôn chĭng chêng pơlei Tơng Jú, phương Ea Kao, dêh char Dak Lăk chă tôn jĭ tôch kơ hiôk. Oh Y Krông Hin Niê tơbăt:“Nhôn đei pơhrăm ƀai chĭng hle păng truh hloi tơdrong hơsoang kơ yuơ ƀok thây Vũ Lân pơtho ăn. Ĭnh hơpơi ‘meh vă dôm ƀai chĭng chêng, dôm tơdrong hơ soang ou đei lang să păng lơ bơngai băt truh hloh dơ̆ng”.

Tơklep kơjăp hăm chĭng chêng păng tơdrong oei sa joăt joe Tây Nguyên dôm jĭt sơnăm kơ ou, NSƯT Vũ Lân hlôi tơgop pơm ăn chĭng chêng hmă, chĭng kram mơ̆t lơ̆m hnam trương păng vih hăm pơlei pơla; pơjing khul đe hơ ioh gơh vang iung jang lơ̆m tơdrong joh ayŏ kơdŏ soang, tơmang pơhiơ̆ ‘lơ̆ng hơ iă hloh. Kiơ̆ kơ ƀok, pơtho tôn chĭng chêng ăn đe hơdruh tơdăm ưh khan vă tơgŭm ăn chă pơdăh ăn kơ đe lăng, mă oei kăl hloh ‘noh tơgŭm ăn jơhnơr mơlôh hlôh vao hloh dơ̆ng găh tơdrong kăp gĭt kơ tơdrong joăt joe sa kơ hơdrĕch hơdrung kơdih, đơ̆ng noh vei kơjăp tơdrong tơgoăt tơgoăl pôm nơ̆r ƀơ̆r đon păng hưch hanh hơmanh bơnê kơ pơlei pơla. “Tơdrong chă pơtho ăn đe hơ ioh tôn chĭng chêng, băt tôn reh tơmam tôn ret păng mă kăl ‘noh băt chă hơsoang kiơ̆ dôm tơdrong hơsoang kră sơ̆, pơjing đei tơdrong vang iung jang kơ tơmang pơhiơ̆ tơdrong oei sa joăt joe sơ̆ ki kơ kon pơlei pơla ‘noh jĭ tôch kơ kăl hloh”.

Trong jang ou tôch kơlăp hăm trong pơchoh tih tên đơ̆ng dêh char. Kiơ̆ Tơdrong tơchơ̆t 10/2021 kơ Jơnum vei lăng kon pơlei dêh char găh “Vei răk tơƀăk mong păng atŏk tơ iung tơdrong joăt tôn chĭng chêng jăl sơnăm 2022–2025”, Dêh char Dak Lăk tơlĕch iung jang kiơ̆ hloi lơ tơdrong jang ‘noh: pơjing đei dơ̆ng tơdrong tôn chĭng chêng, tơgoăt dih băl lơ̆m vei răk hăm tơmang pơhiơ̆ tơdrong oei sa joăt joe sơ̆ ki, tơgŭm djru tơmam drăm, pơih lăm pơtho ăn tơ̆ pơlei pơla; pơgơ̆r dơ̆ng tơdrong kơ̆m kang kơnang giĕng joăt joe sơ̆ ki.

Đơ̆ng kon jên jang kơ dêh char păng rim Tơdrong jang tơm Teh đak, Dak Lăk hlôi pôk ăn 214 hơmrŭk chĭng chêng, hloh 1.140 blăh hơbĕn ao tanh; pơgơ̆r 26 lăm pơtho; pơjing dơ̆ng lơ ƀai tôn chĭng chêng bơngai Êđê, M’nông. Gơnơm đơ̆ng noh, rim pơlei pơla đei rơvơn pơih lăm chă pơtho, pă đei chă mơng chĭng chêng mưh vang năm pơlong tơdrong tôn chĭng chêng lơ̆m dêh char păng dêh char anai.

Tơ̆ ƀuôn Kmrơ̆ng Prong A, phương Tân An, tơdrong tôn chĭng chêng đei atŏk kơtang hloh dơ̆ng đơ̆ng rŏng khei ‘năr rơheng kơkot. Ƀok Y Bây Kbuôr, Thôn trơng tơbăt, pơlei hrei ou đei 4 khul tôn chĭng chêng, hơnơ̆ng chă tôn ăn kơ đe lăng păng chă tơƀơ̆p dih băl ou to.“Khul tôn chĭng chêng nhôn đei vei kơjăp păng pơgơ̆r hơnơ̆ng, đei chă tơƀơ̆p hŏk pơhrăm hăm bôl boăl anai, rim ‘măng năm đe boăl gô đei dơ̆ng tơdrong hlôh vao găh vei răk tơƀăk mong păng hŏk pơhrăm đơ̆ng rim tơring anai. Dôm đe ngê̆ nhân kră gơ̆h hơgei găh tôn chĭng chêng ‘noh pơtho ăn đe tơdăm lơ̆m pơlei. Rim đe tơdăm băt chă tôn chĭng chêng păng gô pơtho dơ̆ng ăn rim đe hơ ioh lơ̆m pơlei”.

20 sơnăm jô̆ đơ̆ng mă tơdrong tôn chĭng chêng Tây Nguyên đei UNESCO pôk pơ ư, Dak Lăk dang ei đei hloh 1.600 hơmrŭk chĭng chêng, kơ hrĕng khul tôn chĭng chêng, vă jê̆ 3.750 ‘nu ngê̆ nhân, lơ̆m ou đei hloh 1.000 ‘nu ngê̆ nhân sơnăm mơlôh. Tơdrong tôn chĭng chêng hlôi jing tơdrong tơƀôh hơdăh ăn tơdrong oei sa ‘lơ̆ng rŏ hơbŏ nhen, tơgop lơ̆m pơm hơtŏk um rup ‘lơ̆ng liĕm kơ Dak Lăk lơ̆m rim ‘măng vang năm pơgơ̆r joh ayŏ kơdŏ soang lơ̆m teh đak păng lơ̆m tơring.

Kiơ̆ đơ̆ng ƀok Đào Mỹ, Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng kon pơlei dêh char Dak Lăk, lơ̆m hơrih sa chăl hle, vei lăng năng tông chĭng chêng kăl tơklep kơjăp hăm tơdrong tơmang pơhiơ̆ oei sa joăt joe, jang kiơ̆ tơplih kơsô̆, pơjing đei tơmam oei sa ‘lơ̆ng rŏ, hơnhăk mŭk drăm gĭt kăl dăr sơnăm jing trong atŏk tơ iung kơjăp ‘lơ̆ng:“Nhôn gô apĭnh Hơnih tơm vei lăng Joh ayŏ kơdŏ soang, Đă ƀŏng lŏng tơplŏng kơdou păng Tơmang pơhiơ̆ tơ iung pơjing mĭnh Trong jang kăl ăn tơdrong pơgơ̆r tôn chĭng chêng Tây Nguyên ưh khan lăp hơdrô̆ Dak Lăk đĕch ôh. Lơ̆m ou đei sơkơ̆t hơdăh tơdrong tơmơ̆t jên jang ăn vei răk tơƀăk mong păng atŏk tơ iung tơdrong joăt tôn chĭng chêng, pơtho pơhrăm ăn dôm bơngai pơtăl đơ̆ng rŏng”.

Ưh khan lăp tơdrong joh ayŏ, chĭng chêng Tây Nguyên ‘noh tơdrong chă pơgơ̆r ‘lơ̆ng rŏ hloh, tơgop hơmet pơ ‘lơ̆ng tơdrong gei kơjăp ƀar păh rim hơdrĕch hơdrung, atŏk kơtang hlôh vao dih băl, tơgoăt tơgoăl pôm nơ̆r ƀơ̆r đon păng vei răk tơdrong oei sa joăt joe ‘lơ̆ng rŏ sơ̆ ki. Tơ̆ rim pơlei pơla hrei ou, jơva chĭng chêng mĭnh păh tơroi găh tơdrong sơ̆ ki, mĭnh păh pơih trong hle ăn hơnô̆ hơnăp kơnh. Mưh đe hơ ioh tơgoăt iŏk dôm tơdrong oei sa joăt joe sơ̆ ki, pơlei pơla pơgơ̆r kơtang păng trong jang tơgŭm djru đei tơlĕch jang kiơ̆ ‘lơ̆ng, chĭng chêng ưh khan lăp đei vei răk mă oei pơjing đei tơdrong chơt hơ iă ‘nă hal hloh dơ̆ng lơ̆m tơdrong oei sa hơrih sa. Đơ̆ng noh minh păh vei kơjăp tơdrong oei sa joăt joe sơ̆ ki, mĭnh păh pơjing hơyak pran kơtang atŏk tơ iung mŭk drăm-tơpôl.