Ƀai hơri brông “Bơto bơtê kòn sau- Pơtho pơlung kon sâu” đơ̆ng ngê̆ nhân K’Brèm oei tơ̆ xăh Đinh Văn – Lâm Hà, dêh char Lâm Đồng ƀơ̆t tăh lơ̆m trang fanpage Tiếng K’Ho VOV Tây Nguyên hlôi đei lơ bơngai ‘meh lăng, vang tơƀôh ăn băl pơih lăng, păng chih nơ̆r pơ ư hơiă. Tơdrong hơiă đơ̆ng hơri brông âu ‘noh jĭ nhap ngê̆ nhân hơri hăm boa hơri reng pơ ‘lơ̆ng, nơ̆r hơri hmă mă lei tôch kơ hiôk, nhen pơtho akhan kơ kon sâu hơrih ‘lơ̆ng, băt bơnê kơ đơ̆ng hơdrol sơ̆ păng ‘mêm kơ pơlei pơla hrei ‘nâu. Dôm nơ̆r hơri nhen:

“Sơ̆ pơlei pơla bơ̆n dơnuh hin mơmat tat

Dang ei ‘lơ̆ng hơiă tơpă,

Iĕm athei ƀlŏk pôm nơ̆r ƀơ̆r đon nhen ka tơ̆ hơla thong đak, sem tơ̆ kơpal plĕnh.

Lăp kăl hơdai 1 kơ̆l ‘ngok, pơlei pơla bơ̆n gô roi hơtŏk tơiung hloh...”

Ƀok K’Branh oei tơ̆ plei Kon Tách Đăng, xăh Đinh Văn Lâm Hà, mă đơ̆ng sơ năm đĭ kră, jơhngơ̆m jăn pă gan ‘lơ̆ng, mă lei ƀơ̆t đei tơmoi truh ngôi, ƀok oei chă hơri ƀai “Chôk hơiă sơng tơmoi”. Ƀok K’Branh tơroi.

“Hơri brông K’Ho đei lơ boa. Mĭnh boa ‘noh đei hơri lơ̆m rim ‘măng pha ra băl. Lơ̆m dôm ‘măng tơƀơ̆p ngôi hơdai, et sa đe đa hơri reng, oei hơri loong ‘noh đei hơri vă pôk pơ ư kơ kang ƀô̆, hơri chhôk hơiă sơng tơmoi, chhôk hơiă tơƀơ̆p muh măt. Hơdai hăm ‘noh oei đei dôm boa hơri lơ̆m dôm năr et soi nhen hơri apĭnh yang hri ‘noh jĭ hơri tam pơt”.  Hmă hmă hơri brông đei hơri mưh đei năr ngôi hơdai. Đơ̆ng rŏng kơ đĭ soai kơ tơdrô ge, rim bơngai gô vang hơri brông, vă apĭnh jet gia, vă pơlung băl”.

Mŏ Ka Thổi oei tơ̆ phường 2 Bảo Lộc, dêh char Lâm Đồng, đơ̆ng ‘lơ̆p hưch hanh hăm dôn boa hơri tam pla, lah loong, tam pơ̆t... Mơ nơh pơhrăm hơri, sư jing bơngai chă hơri kơ pơlei pơla, iŏk đei lơ tơmam hơpăh tơ̆ dôm ‘măng pơlong hơri, lêh joh ayŏ kơ dêh char. Mŏ Ka Thổi chhôk hơiă tơroi.

“Hăm ‘meh vă ưh kơ lê̆ hiong tơdrong ‘lơ̆ng hơiă joh ayŏ hơdrĕch kơdih, lơ̆m noh đei dôm ƀai hơri brông mă yă ƀok bơ̆n chă pơsĭ ăn, mưh mơ̆ng đe yă ƀok hơri mă đơ̆ng ưh kơ đei hlôh dôm ƀai kiơ̆ nơ̆r so ră, mă lei oei hơdrin pơhrăm vă jơhnơr mơlôh nhen nhôn ling lang hưch hanh păng tưk tơiung tơdrong ‘lơ̆ng hơiă ‘noh kơ hơdrĕch nhôn”.

Hơri brông K’Ho găh lơ hơri ưh kơ đei hơdai hăm tơmam tôn reh, dăh mă ƀơ̆t lăp đei hlôm klel dăh mă ‘lal. Mă lei, tơdrong hơiă đơ̆ng sư ‘noh jĭ tơ̆ tơdrong mơ̆ng kơ hơ̆r, ưh kơ kiơ̆ băl, mơmat vă rok kiơ̆ nơ̆r hơri. Bơngai hơri đa mơ̆ng kiơ̆ lơ̆m tơdrong hlôh băt đơ̆ng kơdih vă pơcheh kơplăh ƀơ̆t doh hloi. pơtih gia, lơ̆m ƀai hơri “’Nhŏng oh pôm nơ̆r ƀơ̆r đon” đơ̆ng ngê̆ nhân Pang Ting Poh, ƀơ̆r hơri hiôk hơdai hăm nơ̆r klel tơroi kơ tơdrong pôm nơ̆r ƀơ̆r đon lơ̆m pơlei pơla.

Ƀok K’Thế - Sơ̆ pơm Phŏ Kơdră Anih joh ayŏ kơ dŏ xoang – tơroi tơbăt apŭng Lâm Hà (so), đei hlŏh 40 sơnăm bơ̆ jang ƀơm truh tơdrong juăt, jŏh ayŏ kơ dŏ xoang kơ kon pơlei kon kông tơ̆ tơring. Ưh lăp gơ̆h tôn chĭng đĕch, ƀok oei chih akŏm, tơchĕng hơlen păng pơcheh lơ ƀai hơri ‘moi kiơ̆ dôm lơboa hơri kơ bơngai K’ho hai. Ƀok K’Thế ăn tơbăt:

"Tơdrong hơri K’Ho đei lơ boa hơri nhen Hơri reng, Hơri loong, hơri Tam pơt, hơri pơyong,... Dôm boa hơri âu đei đơ̆ng sơ̆ bơih, tơdrong hơri jô̆ pơđơ̆k kiơ̆ đơ̆ng kơ dih ‘mĕh vă, ưh đei chih pơcheh nhen ƀai hơri hrei ‘nâu. Dôm boa hơri đa hơri lơ̆m năr et xa, ngôi pơchơt, brư̆ yang đang kơsat, et jur xa ƀa ‘nao, et pơm ‘nhŏng oh tơ̆ pơlei. Tơdrong hơri K’Ho ưh đei đơn reh hơdai, hơri hoh đĕch, mă lei ƀât lăp đe hlôm hloi đing, pơm ăn ƀai hơri roi hiôk, hơiă ƀiơ̆”.

Ngê̆ nhân Ka Să Ha Nhiếu, tơ̆ xăh Đức Trọng, dêh char Lâm Đồng, ăn tơbăt: tơdrong hơri K’Ho đei nơ̆r pơtho tôch hơiă găh tơdrong ‘mêm kơ pơlei pơla, tơdrong adrin choh jang xa, găh tơdrong tơhưch druh dăm păng ‘mêm băl lơ̆m tơpôl. Mưh lơ̆m pơlei đei tơdrong hil băl, bơngai gơ̆h hơri tòng bơr đa hơri tơblang tơƀôh tơdrong trŏ, glăi, sek tơlang pơ ‘lơ̆ng păng pơm ăn bơngai mơ̆ng tôch lăp đon. Ƀok Ka Să Ha Nhiếu hơpơi ‘mĕh.

“Tơdrong hơri K’Ho đei ƀĕnh nơ̆r jô̆ pơđơ̆k tôch hơiă, sư pơtho ăn bơngai arih xa mă ‘lơ̆ng, adrin jang xa, ‘mêm băl vă pơlei pơla roi đunh roi tŏk pơdrŏng. Inh hơpơi ‘mĕh Radio nơ̆r pơma Việt Nam hơtŏk jơ pơih dôm tơdrong hơri bơngai K’Ho, ưh jor gô đei lơ bơngai băt truh, đơ̆ng noh vă mih ma duch nă roi adrin choh jang xa hlŏh dơ̆ng”.

Tơdrong lang să kơtang mạng tơpôl tŏk bŏk tơgop ăn tơdrong hơri K’ho truh tơjê̆ hăm bôl boăl mơlôh, đơ̆ng rim clip chă hơri ngôi tơ̆ tŏk bŏk bri kông truh hăm ƀai hơri đei chă tôn reh hăm dôm tơmam tôn reh Tây Nguyên. Rim bơngai chih pơcheh jei chă chih pơcheh ƀai hơri kiơ̆ tơdrong hơri kơ kon pơlei K’ho, tơƀôh hơdăh tơdrong ‘meh vă mơ̆ng păng vei răk tơdrong hơri K’ho tŏk bok jing hơyak git kăl, ‘lơ̆ng hơ iă hloh lơ̆m tơdrong hơrih sa hrei ou.

“Thĕng thĕng bĕ kon, ‘nĕ pă nhơ̆m

Lê̆ mĕ năm jang tơ̆ mir

Thĕng thĕng bĕ kon thĕng

Lê̆ mĕ ƀă chă jang sa, đei phe sa ƀa xŏng ăn kơ bơ̆n”

‘Nou jĭ plei bou lơ̆m ƀai hơri pơlung kon kơ bơngai K’ho đei Khul Hơdruh tơdăm hơgei Di Linh, dêh char Lâm Đồng chih pơtruh lơ̆m trang fanpage, pơm ăn lơ bơngai lŭ lăp, tơbăt dih băl păng đei nơ̆r hôn bơnê kơtang.

Jei kiơ̆ lơ̆m mạng tơpôl, rim  boăl mơlôh kơ bơnbai K’ho pơtruh tơƀôh ăn ƀai hơri, tơƀôh tơbăt jơhngơ̆m đon chơt hơ iă đơ̆ng bơngai hơdruh K’Ho chông ba bơngai tơdăm năm tơmang lăng cham char pơlei pơla Lâm Đồng.

“Truh tơ̆ păh to, ĭnh ba dih kou iŏk ‘long ŭnh Kơrla,

Năm truh tŏk bŏk trong tơƀơ̆p iĕr bri ĭnh tơƀôh ăn dih kou,

Iĕr bri đơ̆ng chŭn đơ̆ng bri lĕch”.

Đơ̆ng dôm nơ̆r hơri kơ bơngai mĕ, dôm tơdrong hơri hlôi mơ̆t hram lơ̆m jơhngơ̆m klơm klak, dang ei bơngai tơdăm K’Tẻm, oei tơ̆ tơring Bảo Lâm 1, dêh char Lâm Đồng sa roi hưch hanh tơdrong hơri hloh dơ̆ng. ‘Nhŏng tơbăt:

“Ĭnh tôch ‘meh mơ̆ng dôm ƀai hơri kon pơlei bơ̆n chă hơri hơ ‘nguơ̆i kơ tơdrong hơrih sa pơlei pơla, bri kông, pơtho dih băl jang sa, hơrih sa ‘lơ̆ng, ‘nou jĭ dôm tơdrong hơ iă hloh...pơtruh tơbăt ăn jơhnơr mơlôh hưch hanh, hlôh vao, pơtrŭt ăn jơhnơr mơlôh vei răk tơƀăk mong tơdrong hơri đơ̆ng mĕ ƀă yă ƀok bơ̆n chă pơsư̆ đơ̆ng sơ̆. Tơdrong hơri nhen pơchoh trong choong glung ăn jơhnơr mơlôh lơ̆m tơdrong hơrih sa, jang sa”.

Bơ̆n tok bŏk mơ̆ng ƀai hơri “Lọt Gêr” ‘noh vă akhan “Năm you ka hơdang” kơ yuơ Khul Joh ayŏ kơdŏ soang Nam Tây Nguyên (Lâm Đồng) hơri. ‘Nou ji mĭnh ƀai hơri đei pơcheh kiơ̆ tơdrong hơri Kho Lạch, tơƀôh hơdăh tơdrong oei sa joăt joe ‘lơ̆ng hơ iă kơ kon pơlei kon kông tơ̆ Tây Nguyên, atŭm hăm tơdrong chă hơsoang ‘lơ̆ng rŏ hloh dơ̆ng. 

Bơngai chih pơcheh tơdrong hơri Krajan Plin jĭ mĭnh ‘nu bơngai ngê̆ nhân, mĭnh ‘nu bơngai chih pơcheh tơdrong hơri hơdrung K’ho oei tơ̆ Lạc Dương, dêh char Lâm Đồng. Ƀok đe ư hơnhang hăm dôm ƀai hơri chih pơcheh kiơ̆ tơdrong hơri kơ kon pơlei pơla sơ̆ ki, adoi jĭ bơngai đei đe lui yom kơtang lơ̆m tơdrong jang vei răk tơƀăk mong tơdrong oei sa joăt joe sơ̆ ki tơklep hăm atoưk tơ iung tơmang pơhiơ̆. Bơngai chih pơcheh tơdrong hơri Krajan Plin tơbăt:

“Mĭnh ƀar ƀai mă ĭnh chih pơcheh ‘moi kiơ̆ tơdrong hơri kơ rim hơdrĕch hơdrung anai nhen Êđê, M’Nông, K’ho, Chăm... Groi teh păng kon bơngai tơ̆ noh hlôi pơm ăn kơ bơ̆n chhưu lơ̆m jơhngơ̆m, pơm ăn kơ bơ̆n tơchă đei la boa, plei bou hơ iă. Ba jĭ bơngai hlôi đei ‘măng chă hơri, chă chih răk dôm tơdrong hơri, tơdrong hơ ‘mon, khôi joăt ... đei ‘măng ‘moi kiơ̆ dôm nơ̆r ƀơ̆r pơma sơ̆ ki, dăh mă đei ‘măng tơchă plei dai dai ‘moi kiơ̆ dôm tơdrong hơri mưh đe chă hơ-‘mon. Groi teh Pơbăh Tây Nguyên ou tôch kơ ‘lơ̆ng liĕm. Tơdăh tơmang pơhiơ̆ ưh kơ đei tơklep kơjăp hăm tơdrong oei sa joăt joe kơ kon pơlei, hăm dôm tơdrong joh hơri mưh lei tơdrong tơmang pơhiơ̆ ‘noh kơnh vă yak tơ̆ yơ? Dôm tơdrong hơri gô pơm ăn tơmoi ‘meh vă chă tơmang lăng, gô gơ̆t jơ̆ng, chông ba tơmoi năm truh hăm Đà Lạt. Đơ̆ng chă tơchĕng lơ loh, ba chih pơcheh tơdrong hơri, dôm nơ̆r pơ đơ̆k, dôm tơdra hơsoang vă chă joh hơri hơsoang ăn tơmoi năm truh hăm Đà Lạt, năm truh hăm Lâm Đồng."

Tơdrong hơri K’ho, đơ̆ng nơ̆r pơlung, hơri tơtơl truh tơ̆ dôm ƀai hơri hle, tŏk bŏk tơƀôh hơdăh gei kơjăp lơ̆m jơhngơm đon kon pơlei pơla. Tơdrong vang druh kiơ̆ đơ̆ng khul hơdruh tơdăm, tơdrong hơdrin chih răk-pơtho ăn đơ̆ng rim ngê̆ nhân tơklep kơjăp hăm tơdrong oei sa joăt joe sơ̆ ki hlôi pơih trong choong glung trŏ lăp, ‘lơ̆ng hơ iă vă vei răk tơƀăk mong tơdrong hơri kon pơlei pơla. Mĭnh tơdra hơri K’ho ưh khan lăp đei mơ̆ng, mă oei pơkă tơƀơ̆p đơ̆ng rŏng dơ̆ng, tơgoăt dih băl kon pơlei pơla păng tơgop tơƀôh hơdăh um rup Lâm Đồng truh hăm bôl boăl, tơmoi tơjê̆ hơtăih.