Hăm kon pơlei Bahnar tơ̆ dêh char Gia Lai, Et tuh klŏk 'noh kăp gĭt, kơlih ou jĭ khôi juăt mă blŭng lơ̆m jơhnơr hơrih kơ rim bơngai. Khôi ou vă soi pôk bơnê, hơpơi 'meh yang hơpang pring vei ăn bơngai hơ-ioh gơh tih vơ̆ tenh, pran jăng. 'Nou jĭ tơdrong et soi ăn hơ-ioh jĭ bơngai lơ̆m unh hnam, kơtum kơtŏng păng kon pơlei pơla.

Et tuh klŏk dah mă bơ̆n oei krao "Et kơtĕch klŏk" đei pơgơ̆r tih dah mă iĕ kiơ̆ kơ tơdrong kĕ đei kơ unh hnam mă lei athei đei iĕr, 2 tơm tơdrô. Atŭm hăm noh, 'nhŏng oh, kơtum kơtŏng chă tơgŭm, tơgop tơm tơdrô, iĕr, bip... kiơ̆ tơdrong kĕ đei, vă tơgŭm, vang sô̆, vă tơguăt rah đon bơnôh 'nhŏng oh. Ah mă tôm tơmam soi plang đei hơmet tôm, bơngai hơ-ioh hlôi kơtĕch klŏk noh unh hnam krao hơnăn ăn bơngai hơ-ioh păng hơvơn pơjou khan gia truh soi tơbeh:

          “Ơ Yang hơpang, 'năr ou unh hnam pơgơ̆r et soi tuh klŏk ăn bơngai hơ-ioh ou. Apinh Yang asong ăn sư jơhngơ̆m jăn pran, hơrăng hơroh, ưh đei jĭ pơlŏ, apinh yang ling lang pring vei, rong 'me, chơng 'nhăk sư tih vơ̆ djơ̆ 'lơ̆ng. Apinh plenh teh tơgŭma ưn sư tih vơ̆ tenh, pran jăng, pơ-'nam jang xa, đei tơdrong hơrih sơđơ̆ng 'lơ̆ng...”

Pơgơ̆r soi kơ yang đang, rim bơngai atŭm et xa thơ thou ăn bơngai hơ-ioh hlôi kơtĕch klŏk păng đei hơnăn, thơ thou hơ-iă hăm unh hnam đei atăm bơngai 'nao. Gah tơdrô et kơtĕch klŏk noh unh hnam hơvơn bơngai hơnhơl nge et hơdrol, ou jĭ trong mă unh hnam pôk bơnê kơ bơngai hơnhơh nge hlôi tơgŭm ăn tơdrong rơneh “mĕ kon sơđơ̆ng 'lơ̆ng”. Pơtoi kơ noh kră pơlei hơvơn mĕ ƀă bơngai hơ-ioh et tơdrô vă thơ thou sơđơ̆ng 'lơ̆ng...

Păng kơplah ou lơ̆m unh hnam pơtơm tơplih tơdrong krao, mă tơm noh iŏk đơ̆ng hơnăn bơngai hơ-ioh noh. Kră pơlei Y Thành oei tơ̆ pơlei K’Dung, xah H’ra, dêh char Gia Lai ăn tơbăt, sơ̆ ki bơngai Bahnar lui: Rim 'nu hơ-ioh đei rơneh đei lăng jĭ kon bơngai, jĭ bơngai lơ̆m unh hnam, kơtum kơtŏng păng pơlei pơla ah mă hlôi pơgơ̆r đang et soi kơtĕch klŏk păng krao hơnăn:

          “Ah mă bơngai hơ-ioh 'nao rơneh tam mă kơtĕch klŏk, tam mă đei hơnăn noh đe lăng thoi lĕ kon char kơmar đĕch, tam mă sĭ kon bơngai. Mưh lơ̆m khei năr ou, bơngai hơ-ioh tam mă jăng, ưh kơ pŭn lôch hơchăng noh mĕ ƀă păng unh hnam ƀŭ thoi lĕ kon tơrong, ưh đei chă groong kiơ ôh. Oei mưh yang bơnat, tơgŭm truh ah hơ-ioh kơtĕch klŏk noh mĕ ƀă, kơtum kơtŏng bơngai hơ-ioh sô̆ hơ-iă, pơgơ̆r et tuh klŏk păng krao hơnăn. Ƀơ̆t ou bơngai hơ-ioh đei lăng jĭ kon bơngai bơih”

Kiơ̆ khôi juăt kơ bơngai Bahnar, lơ̆m jơhnơr hơrih hơnơ̆ng găn ga dôm tơdrong et soi kăp gĭt, mă lei et soi tuh klŏk noh kăp gĭt hloh, kơlih tơdrong et mă ou ưh hơdrô̆ tơgŭm ăn hơ-ioh jing bơngai kăp gĭt lơ̆m unh hnam păng pơlei pơla mă oei jing 'măng vă unh hnam pôk bơnê kơ đe yang hơpang hlôi pring vei ăn bơngai hơ-ioh gơh hloh dôm tơdrong hli hlơt lơ̆m dôm năr blŭng 'nao đei rơneh. Kră pơlei Y Thành tơroi dơ̆ng:

          “Bơngai Bahnar nhôn truh dang ei adoi oei vei et soi tuh klŏk ou. Kơlih soi tuh klŏk noh jĭ khôi juăt kăp gĭt vă kon pơlei sơkơ̆t hăm bơngai hơ-ioh ou jing kon bơngai, jing bơngai kơ pơlei pơla. 'Nou adoi jĭ tơdrong et soi mă blŭng kăp gĭt lơ̆m jơhnơr hơrih kơ bơngai Bahnar vă apinh Yang pring vei, tơgŭm ăn bơngai hơ-ioh tenh tih vơ̆ djơ̆ 'lơ̆ng, grăng pran truh kră”

Ơ mih ma duch nă...! Lơ̆m khôi juăt kơ jơhnơr hơrih bơngai Bahnar, đơ̆ng đei rơneh truh ah lôch hơchăng, oei đei tơdrong et Chruih sok ko. 'Nou jĭ minh khôi juăt 'lơ̆ng, ƀenh kơ đon bơnôh kon bơngai, vă pôk bơnê hăm tơdrong rong 'me, păng akŏm tơguăt đon bơnôh pơlei pơla, tơroi hloi gah tơdrong 'lơ̆ng lơ̆m joh ayŏ hơrih xa kơ bơngai Bahnar.

Sơnăm ou, ƀok Ching tơ̆ pơlei Tuơh Ktu, xah Đak Đoa, dêh char Gia Lai tôm 70 sơnăm. Ƀok đei kon soi pơgơ̆r et Chruih sok ko chơt hơ-iă sô̆ sôn. Kôn mon kon sou đơ̆ng jơ̆p tơring vih akŏm, bu bu kŭm 'nhăk ba dôm tơmam xa juăt jue mă lei ƀenh kơ đon bơnôh 'mêm kơ-eng: đei hơkă ƀa, phe, tơm tơdrô..., dah mă chă tanh kơdih chă tanh. Lăng kon hơ-ioh pran jăng, tơguăt dih băl, băt 'mêm kơ mĕ ƀă, ƀok Ching ƀrơ̆k kơ jơhngơ̆m:

          “Sơnăm ou, inh tôm 70 sơnăm, inh ƀôh tơnŏ lơ̆m đon bơnôh. Kôn mon kon sou akŏm nhŭng, iĕr, tơmam xa... atŭm hăm tôm măt 'nhŏng oh đơ̆ng rim raih truh. Inh sô̆ lơ̆m đon bơnôh dêh! Inh hơpơi 'meh kon hơ-ioh tih vơ̆ djơ̆ 'lơ̆ng, băt 'mêm kơ-eng dih băl, tơgĭt kơ yă ƀok, mĕ ƀă vă tơdrong hơrih gơh 'lơ̆ng ling lang”

Jĭ tơdrong et xa tih, unh hnam kơtum kơtŏng ƀok Ching chô̆ rơmo ah hơnăp cham vă pơgơ̆r et xa. Pơjou khan gia sơkat apinh Yang hơpang asong ăn tơm hnam gơh grăng pran, hơrih sot, atŭm hăm noh thơ thou ăn kôn mon kon sou grăng pran, jang xa hiôk hian, tơdrong hơrih sơđơ̆ng 'lơ̆ng. Soi kơ yang đang, rơmo đe 'nhăk ƀuh, pai pơjing lơ tơmam xa juăt jue. 'Năr et Chruih sŏk ko jing năr akŏm sô̆ hơ-iă. Rim bơngai tơ-oei tăp dăr tơdrô ge, xa 'nhĕm rơmo, 'nhĕm nhŭng, por prung, hơri hơsuang. Kơplah ou, tôm kon sou đơ̆ng kon hơmol truh tơ̆ sou se chĕp mơnhan 'nhĕm, dah mă hơdrĭng 'nhĕm ƀou phu 'lơ̆ng  truh hơvơn mĕ ƀă, yă ƀok chă xa.

Tơdrong kăp gĭt noh nhŭng, rơmo vă et Chruih sŏk ko ưh kơsĭ minh 'nu kon đĕch ôh răt, mă đei tôm 'nhŏng pơmai oh lơ̆m unh hnam tơgop vă pơgơ̆r et xa lơ̆m khei năr mĕ ƀă oei grăng 'lơ̆ng, vă atŭm et xa sô̆ hăm kon sou. Yă Yao, 72 sơnăm oei tơ̆ pơlei Piơm xah Đak Đoa akhan: Et Chruih sŏk ko kăp gĭt tih tên tơpă, vă sơkơ̆t rah sơnong vei rong, tơguăt hloi klơm klak sĕch pham, adoi jĭ tơdrong sô̆ kơ mĕ ƀă ah mă kon hơ-ioh tih vơ̆ djơ̆ 'lơ̆ng pơm jang đei jơnei:

           “Et Chruih sŏk ko đei pơgơ̆r ah mă kon hơ-ioh jang xa đei yua. Đei tơdrong hơrih sơđơ̆ng noh đe pơgơ̆r et soi vă mĕ ƀă gơh đei xa tơmam drăm kon hơ-ioh pơjing đei. 'Nhŏng oh kơtum kơtŏng truh akŏm sô̆, thơ thou hơ-iă, bu đei tơdro noh 'nhăk tơdrô, bơngai ưh kơ đei noh atŭm truh pơsô̆ hăm unh hnam”

Oei ƀok Chôn tơ̆ pơlei Tuơh Ktu, xah Đak Đoa 'nao atŭm hăm 'nhŏng oh po pơgơ̆r Et Chruih sŏk ko ăn kơ mĕ tơroi:

           “ 'Nhŏng oh nhôn sô̆ hơ-iă đei pơgơ̆r Et Chruih sŏk ko ăn kơ yă ƀok. Dôm tơmam drăm 'năr ou noh 'nhŏng oh nhôn atŭm chă tơgop vă pôk bơnê kơ mĕ et xa atŭm hăm kon soi... Hơpơi 'meh yă ƀok ling lang grăng pran hơrih atŭm hamư kon sou”

Kiơ̆ kră pơlei Lick, tơ̆ pơlei Piơm, xah Đak Đoa, dêh char Gia Lai: Đơ̆ng sơ̆ ki, lơ̆m tơdrong hơrih kơ bơngai Bahnar, tơdrong mă kon hơ-ioh pôk bơnê kơ mĕ ƀă hơnơ̆ng đei lăng tơgĭt. Păng tơdrong pôk bơnê kơ bơngai Bahnar đei tơƀôh ah 2 tơdrong et xa tih 'măn ăn mĕ ƀă. Noh jing et Teh nhŭng ăn kră păng et Chruih sŏk ko. Bơngai Bahnar hơnơ̆ng tơchĕng, tơdrong pôk bơnê 'lơ̆ng hloh ưh kơsĭ ah mĕ ƀă hlôi lôch hơchăng, mă ah oei hơrih, mĕ ƀă đei xa yua sô̆ hơ-iă đơ̆ng kon hơ-ioh tih vơ̆ djơ̆ 'lơ̆ng, hơnŭk hơnua. Ƀok Lick tơblang:

          “Đơ̆ng rŏng kơ tơklah unh hnam, oei kơdih, rim unh om klo hơkăn hơdrin pơm jang, ah kĕ đei ƀiơ̆ noh pơgơ̆r et teh 'nhŭng ăn kơ kră, pôk bơnê kơ mĕ ƀă, hăm tơmam plang đei khăn, hơbăn ao tanh, nhŭng... Đơ̆ng rŏng kơ noh mưh đe sư jang xa đei, 'nhŏng oh grăng pran, mĕ ƀă oei hơrih noh đe sư atŭm tơgop nhŭng, kŭm bưh, rơmo roi 'lơ̆ng hloh vă pơgơ̆r et Chruih sŏk ko ăn mĕ ƀă. Vă ah mĕ ƀă oei hơrih noh gơh đei xa 'nhĕm 'nhot kon hơ-ioh po kơdih pơm đei, hli ah lôch kơnh chă ƀuh kơpô rơmo noh mĕ ƀă pă gơh chă xa bơih. Kơyuơ noh đe pơgơ̆r et Chruih sŏk ko ou.”

Et Chruih sŏk ko kơ bơngai Bahnar tơroi hơdah gah tơdrong hơrih đon bơnôh kăp gĭt, lăng tơgĭt tơdrong rơneh tih vơ̆, tơguăt unh hnam, pơlei pơla păng vei răk tơƀăk mong tơdrong juăt jue. Um rŭp yă ƀok, mĕ ƀă jơnap lơ̆m tơpang tih kôn mon kon sou, 'nhŏng oh kueng ƀôt hlôi jing um pơtih ăn tơdrong hơrih 'lơ̆ng 'mêm kơ-eng dih băl kơ bơngai Bahnar.

Lơ̆m tơdrong hơrih 'nao, dôm khôi juăt 'lơ̆ng kơ bơngai Bahnar adoi oei đei vei răk tơƀăk mong, ưh hơdrô̆ vei răk dôm tơdrong joh ayŏ 'lơ̆ng kơ kon pơlei, mă oei jing anih hơdah lơ̆m tơdrong pơjing tơring tơmang pơhiơ̆ tơpôl, hơvơn lơ tơmoi truh hăm tơring teh bri kông 'lơ̆ng sơđơ̆ng sơnêp sơnua.