Dôm bơngai mơlôh tơchăr pơjing tơmam tôn reh kon kông
Thứ bảy, 06:00, 16/08/2025 Nhát Lisa/Amazưt tơblơ̆ nơ̆r. Nhát Lisa/Amazưt tơblơ̆ nơ̆r.
VOV.Bahnar - Hơrih sa lơ̆m pơlei pơla ‘lơ̆ng rŏ, dôm bơngai ngê̆ nhân hơdrung Xdang nhen A Huyền (oei tơ̆ Quảng Ngãi)  hăm A Bliêt (dêh char Dak Lăk) hưch hanh pơm tơlĕch, tơchăr păng pơtho tôn reh tơmam tôn reh kon kông. Đơ̆ng jơva chĭng klơk klơ klơ̆k ƀơ̆t pra hnam truh tơ̆ chĭng kram rơ răo, đe sư ưh khan lăp vei kơjăp tơdrong tôn reh ƀai sơ̆ ki mă oei pơcheh dôm ƀai hle - kiơ̆ yok rok jơ̆ng tơdrong oei sa joh ayŏ joăt joe sơ̆ ki đơ̆ng mĕ ƀă yă ƀok pơsư̆ ăn.

 

Tơ̆ cham hnam oei tơ̆ tơring Đak Tô, dêh char Quảng Ngãi, bơngai tơdăm A Huyền tôn ƀai hơri đe ưh hơnhang ang hơnhăk “Tiếng chày trên song Bom Bo” hăm chĭng klơk kơ yuơ ‘nhŏng pơm kơdih. ‘Nhŏng tơbăt:“Chĭntg klơk ou ba bach kiơ̆ chăl hle, gơ̆h chă tôn dôm tơdrong tôn reh sơ̆ ki, adoi gơ̆h chă tôn hloi dôm ƀai hơri hrei ou. Vă pơm đei chĭng klơk ou ‘noh hăp gleh hrat ƀiơ̆, găh ‘lao hơ iơl vă pơm chĭng klơk ou chă koh đơ̆ng bri kông, đơ̆ng noh ret, bach dur chrang, sơlang ou to mơ̆ng kơ bơ̆n vă, đơ̆ng noh hur tơ̆ ŭnh vă hăp kro păng kơjăp vă mưh bơ̆n bach ‘noh hăp re hiôk, mơ̆ng kiơ̆ kơ bơ̆n vă”.

 A Huyền tơroi, lăp đơ̆ng rŏng lĕch ‘măng khoă Hnam trương Cao đẳng Văn hoá – Nghệ thuật Quân đội, ‘nhŏng mơ̆t jang lơ̆m Khul joh ayŏ kơdŏ soang dêh char Kon Tum (so). Lơ̆m jơ ‘năr vang năm joh hơri, A Huyền iŏk đei lơ mê đai. Mă lei truh đơ̆ng rŏng ‘nhŏng oei vih hơlơ̆k hăm ŭnh hnam kơdih, dang ei ‘noh găh tơring Đak Tô, dêh char Quảng Ngãi vă hơmik chă pơm tơlĕch tơmam tôm reh hơdrĕch hơdrung kơdih, tơklep kơjăp hăm tơdrong hơrih sa pơlei pơla.“Kơ yuơ oei lơ̆m Khul joh hơri hơnơ̆ng năm joh hơri, ưh kơ đei rơhơi vă chih răk, chă tơchĕng hơlen, hyup brŏ, chih iŏk tơdra hơri, tôn reh…’Noh jĭ tơdrong mă ba hơpơi ‘meh vă hloh, Kơna ĭnh apĭnh pơdơ̆h bơ̆ jang, đơ̆ng noh brŏk vih tơ̆ pơlei chă tơcheng hơlen păng pơm tơlĕch rim tơmam tôn reh kon kông ba.”.

Ưh khan lăp vei kơjăp la boa joăt joe sơ̆ ki, nghệ nhân A Huyền oei tơchăr, hơmet hle vă dôm tơmam tôn reh sơ̆ ki gơh chă tôn reh dôm ƀai hơri chăl hle. Đơ̆ng chĭng klơk joăt joe kơ bơngai Xdang ‘noh 15 tŏ đing, ‘nhŏng hlôi pơjing đei chĭng klơk truh 46 tŏ đing, ‘noh jĭ pơjing đei 46 tơdrong re dur chrang sơlang ou to phara dih băl, gơ̆h chă tôn dôm ƀai hơri chăl hle. ‘Ngoăih kơ ‘noh A Huyền oei pơm tơlĕch đei kơ hrĕng tơmam tôn reh anai nhen Tĭng nĭng, pơ̆t pơng, chĭng tơmo ... ‘nhŏng jei ‘măn lơ jơ ‘năr chă pơtho ăn tơdrong tôn reh, hơmet chĭng chêng păng hơri ăn rim đe boăl mơlôh.“Ƀơ̆t mă brŏk tơ̆ Đak Tô, ba pơm tơlĕch hloi chĭng klơk 15 tŏ đing, kiơ̆ tơdrong joăt kơ bơngai Xdang. Mă lei, hăm tơdrong atŏk tơ iung tơdrong joh ayŏ chăl hle, ba hlôi pơm đei chĭng klơk đei 46 tŏ đing. Dang ei ba pơm tơlĕch đei lơ tơmam tôn reh kon kông, nhen tĭng nĭng, Pơ̆t pơng, chĭng klơk, chĭng tơmo ... păng hơmet chĭng chêng kiơ̆ tơdrong tôn chĭng chêng hơdrĕch hơdrung bơ̆n đơ̆ng sơ̆”.

Jei hơngŭr chă tơchĕng hơlen, tơchăr hle păng atŏk tơ iung tơmam tôn reh kon kông, ‘nhŏng A Bliêt (hơdrung XDang) oei lơ̆m pơlei Kon Wang, tơring Tân Tiến, dêh char Dak Lăk. ‘Nhŏng găh lơ̆m jơhnơr 8X, đei ƀă ‘nŏh nhap ngê̆ nhân Pâ Gut hăm ŭnh hnam hrôih pơtho pơhrăm ăn tơdrong tôn chĭng chêng ou to. Hăm jơhngơ̆m đon hưch hanh hơmanh bơnê hloh, A Bliêt chă hŏk kơdih nhak lý, pơm tơlech jơnei ching klơk chăl hle gơ̆h chă tôn dôm ƀai so păng dôm tơdrong hơri hle:“Lơ̆m mă hŏk jăl ƀar ‘noh ba chă hŏk pơhrăm kơdih pơm chĭng klơk. Lơ̆m mă noh sơ̆ ba pơm ‘măng mă blŭng kơna tim gan ‘lơ̆ng, ‘măng mă ƀar ‘noh re tim mă hơbôn, kơ yuơ lơ̆m mă noh sơ̆ ba tim mă băt găh tơdra dur chrang lơ liơ nhen nốt đô, rê, mi... Ba hơdrin hŏk pơhrăm kơdih truh đơ̆ng rŏng jei pơm gơh mơ̆n, ƀă ĭnh ưh pơtho, athei ĭnh pơm kơdih. Lăp đơ̆ng rŏng ĭnh đei hŏk nhak lý tơ̆ Buôn Ma Thuột ‘noh ba băt tŏ sĕt rim tơdra tôn reh, dur chrang lơ liơ kơ hơdrung Xdang păng hlôi băt hơdăh rim nốt đô, rê, mi…Đơ̆ng mă noh chĭng klơk blŭng a đei trŏ lăp hloh”.

Dôm chĭng klơk kơ yuơ ‘nhŏng A Bliêt pơm tơlĕch gơh chă tôn hơdoi hăm dôm tơdrong tôn reh ƀai hơri kơ bơngai Xơ Đăng nhen rơngê, ting ting… Vă đei tơmam pơm tơlĕch, ‘nhŏng măh năm truh pơlei Đak Xanh, tơring Văn Lem, apŭng Đak Tô, dêh char Kon Tum so hơtăih đơ̆ng hnam truh kơhrĕng kilomet. ‘Nhŏng mơ̆t lơ̆m bri koh rơih dôm ‘lao, hơ iơ̆i kră ‘lơ̆ng vă mưh bach ‘noh hăp re hiôk, hoei jăh prĕo. “Ĭnh măh brŏk vih tơ̆ pơlei so ƀlep lơ̆m khei ‘năr et sa tŏk ƀa ‘nao lơ̆m năr 25/10 dương lĭch rim sơnăm. Sơnăm ayơ ĭnh jei brŏk ngôi tơ̆ pơlei. ‘Ngoăih kơ ‘noh ba oei pơm tơlĕch chĭng kram, jei vă nhen chĭng kram bơngai Êđê dăh mă chĭng chêng hmă vă ăn rim đe kôn mon kon sou chă pơhrăm tôn. Vă đei tơmam pơm tơlĕch tơmam tôn reh kon kông joăt joe đơ̆ng sơ̆, ba măh chă năm 3-4 năr brŏk tơ̆ pơlei tơm tơ̆ Kon Tum (so), chă hơvơh ‘nhŏng oh tơ̆ noh koh ăn dôm ‘lao, hơ iơi kră, đơ̆ng noh hơnhăk ba brŏk tơ̆ Dak Lăk pơm tơlĕch”. 

 

Nhát Lisa/Amazưt tơblơ̆ nơ̆r.

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC