Gong Prăk – mŭk drăm kăp gĭt kơ bơngai M’nông
Chủ nhật, 06:00, 14/09/2025 Lan chih tơblơ̆ Lan chih tơblơ̆
VOV.Bahnar – Kon pơlei M’nông, adoi nhen lơ bơngai kon kông nai tơ̆ Tây Nguyên, vei đei lơ kơluăi chĭng chêng 'măn ăn tơdrong et xa lơ̆m pơlei pơla. Lơ̆m noh, Gong Prăk đei lăng jĭ mŭk drăm kăp gĭt, ưh hơdrô̆ đei pai đơ̆ng kong 'lơ̆ng gĭt, mă tơdra kăp gĭt oei akŏm tơdrong lui, tơpôl tơguăt hăm tơdrong hơrih pơlei pơla, tơbang anih dơ̆ng lơ̆m tơring kơ rim unh hnam.

Gong Prăk đei pai đơ̆ng kong lŭk lơ̆k hăm hu, pha hăm chĭng hmă. Hơmrŭk chĭng chêng đei 3 tŏ chêng klŏk, tih đơ̆ng 15 – 20 cm, kơmou kong lŭk lơ̆k hăm hu pơjing hê̆ kơmou găm kiơ̆ khei năr. Tơdra re Gong Prăk 'noh kơnhang re ang nhen kơ nơ̆r re chêng  “Yau”, pơjing đei nơ̆r re kăp gĭt: re brông brŏng jơ̆p jang bri kông, pơm ăn bơngai mơ̆ng băt hơdah tơdrong gresia yang hơpang păng tơguăt tơjê̆.

Vă gơh đei hơmrŭk Gong Prăk, bơngai M’nông athei tơplih lơ kơpô, rơmo hăm bơngai Lào păng Campuchia. Đei hơmrŭch chĭng chêng đei kơjă hơtŏ hăm dôm Jĭt tŏ kơpô yŏng tih. Kơyuơ noh, Gong Prăk đei lăng jing mŭk drăm kăp gĭt, hơdrô̆ unh hnam pơdrŏng jơnap đĕch kĕ đei păng pơdjoi ăn lơ jơhnơr kon sou.

Ngê̆ nhơ̆n Thị Mai, oei tơ̆ pơlei Bu Njranglu, xah Đức An, dêh char Lâm Đồng, minh lơ̆m kơsô̆ tŏ sĕt unh hnam oei răk vei đei hơmrŭk chĭng Gong Prăk kăp gĭt tơroi: “Dang ei oei tŏ sĕt bơngai băt chă tôn Gong ou. Tơ̆ pơlei nhôn, khul chĭng chêng hơdrô̆ đei 3–4 'nu bơngai băt tôn. Gong Prăk jĭ mŭk drăm kăp gĭt đei pơdjoi đơ̆ng jơhnơr bơngai lơ̆m unh hnam inh. Ưh hơdrô̆ răk ăn kôn mon kon sou, mă nhôn oei pơtho băt chă tôn thoi yơ. Inh đei ƀă inh pơtho ăn, dang ei inh pơtho ăn kơ kon inh, pơtho ăn đe sơnăm mơlôh, vă đe sư băt kơjă kăp gĭt kơ tơdra Gong lơ̆m rim 'măng iŏk yua”

Hăm bơngai M’nông, chĭng đei klŏk đe krao (gong), oei chĭng ưh đei klŏk noh đe krao "chêng”. Hăm Gong Prăk, hơdrol kơ tôn, ngê̆ nhơ̆n athei soi kơ yang hăm minh tơm tơdrô păng iĕr tơmông vă tơƀôh đon bơnôh kŭp yom. Gah trong tôn adoi kăp gĭt: ngê̆ nhơ̆n chĕp tơlei kơtol chĭng, ti gah to chĕp dơnuh tôn ah klŏk chêng pơjing đei tơdra re ang jơ̆p jang. Ngê̆ nhơ̆n Thị Mai ăn tơbăt dơ̆ng: “Pha hăm chĭng hmă, Gong Prăk hơdrô̆ yua lơ̆m tơdrong et xa gĭt nhen et xa hơkŭm pơlei pơla, et xa kơ pơyan jang xa lơ̆m sơnăm, et soi pơjing pơlei 'nao. Hơdrol kơ tôn pơre nơ̆r, kon pơlei athei soi kơ yang chĭng chêng 'mơ̆i. Khôi juăt ou tơƀôh tơdrong kŭp yom hăm mŭk drăm kăp gĭt”

Dang ei, lơ̆m tơpôl kon pơlei M’nông oei tŏ sĕt đĕch Gong Prăk. Kơsô̆ bơngai băt tôn pơdreh adoi hŭi kơ đei, mă lơ noh đe ngê̆ nhơ̆n 'lŏ sơnăm. Rim 'măng Gong Prăk re ang lơ̆m tơdrong et xa, noh ưh hơdrô̆ jĭ nơ̆r re tơdra, mă oei jĭ pơre tơdra yă ƀok dơnơm, jĭ mŭk drăm đon bơnôh kăp gĭt. Ngê̆ nhơ̆n Thị Dơn, khul tôn chĭng chêng kơ pơlei Bu Njranglu, xah Đức An, dêh char Lâm Đồng tơroi: “Ou jĭ Gong Prăk kăp gĭt, rim 'măng đei tơdrong et xa kăp gĭt noh đe pơtơm tơlĕch tôn pơre nơ̆r. Ah tôn Gong Prăk, inh ƀôh nhen đei nơ̆r pơma đơ̆ng yă ƀok dơnơm kơnhang truh. Nhôn gô hơdrin vei răk tơƀăk mong păng pơtho ăn kôn mon kon sou”

Rim tơdra re Gong Prăk đei tơƀôh kiơ̆ trong phara kơdih, trŏ hăm rim 'măng, jing tơdrong hrơ hrou đơ̆ng kon bơngai, yang hơpang păng cham char plenh teh. Hăm bơngai M’nông, chĭng chêng pơma atŭm jĭ 'long grek pơkăp anih dơ̆ng lơ̆m tơpôl păng tơdrong pơdrŏng kơ unh hnam, kơtum kơtŏng. Oei hăm Gong Prăk, 'noh jĭ mŭk drăm kăp gĭt hơdrô̆ dôm unh hnam pơdrŏng đĕch gơh đei, păng hơnơ̆ng đei kŭp yom nhen minh mŭk drăm pơdjoi lơ̆m tơdrong hơrih.

Lan chih tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC