Kơtĕch khei âu ki, hơnơ̆ng lơ̆m gơmăng ƀât hơtuch giĕng, lơ bơngai găh 2 khul tôn chĭng kơ bơngai ‘lŏ kră păng đe hơioh tơ̆ plei Njang Bơ, xăh Trường Xuân, apŭng Đắk Song truh akŏm ƀât hnam hŏk hôp tơpôl vang pơtâp tôn chĭng kiơ̆ tơdrong pơtho đơ̆ng đe ngê̆ nhơ̆n. Lơ ƀai chĭng so nhen chĭng Ngăn, Pích Tơ Trơ dăh mă Trút Tru… djơ djrĭnh jơva tôn re. Tơdrong adrin pơtâp đơ̆ng rim bơngai nhen hlôi iŏk đei tơmam hơpăh mưh khul tôn đei lơ bơngai mơ̆ng lăng, lăp đon, čhôk ‘nă mưh pơgơ̆r tôn chĭng ƀât ‘năr 30/4, pơih blŭng ăn tơdrong joh ayŏ kơ dŏ xoang kơ dêh char Đắk Nông, hơiă kơ 50 sơnăm tơblăh iŏk rơngei đĭ đăng tơring Pơbăh, pơjing đei 1 teh đak kơjăp ‘lơ̆ng.

Mŏ H’Hiệp, bơngai vang tôn chĭng lơ̆m khul bơngai ‘lŏ tơroi: “Nhôn vă hơnơ̆ng chĕp vei, pơtho tơƀôh tơdrong tôn chĭng lơ̆m pơlei, hue lăng truh tơdrong jang chă tơmang lăng lơ̆m tơpôl hai, vă jơva chĭng chêng bơngai M’Nông gơ̆h re hơnơ̆ng jơ̆p bri kông.”

Plei Njang Bơ, xăh Trường Xuân, apŭng Đắk Song jĭ 1 lơ̆m tŏ sĕt pơlei tơ̆ dêh char Đắk Nông oei đei 2 khul tôn chĭng ‘nŏh jĭ khul kră păng khul hơioh. Lơ̆m khul hơioh đei Y Huyền, 14 sơnăm, hŏk tro lăm 8 tơ̆Hnam trưng teh đak rong hŏk tro kon kông apŭng Đắk Song.

Y Huyền tơroi, ƀât băt pơlei pơjing khul tôn chĭng, oh apinh mĕ ƀă, thây kô chih măt lơ̆m khul. Mă đơ̆ng hnam trưng vih tơ̆ hnam hơtăih hlŏh 30 km, oh oei hơnơ̆ng rim kơmăng hơtuch giĕng truh pơtâp tôn chĭng hăm lơ ƀai chĭng so yoa đe ngê̆ nhơ̆n pơtho ăn: “Hŏk tôn chĭng mă blŭng ‘nŏh athei hưch hanh ‘mơ̆i păng băt mơ̆ng lơboa chĭng hai. Ƀât ‘nao pơtâp ti tôch kơ jĭ yoa chĭng đe pơm đơ̆ng kong, bơ̆n tôn hăm ti. Mă lei dang ei oh đĭ juăt bơih, ưh pă ƀôh jĭ bơih.”

Đắk Nông đei kơsô̆ kon pơlei 670.000 ‘nu bơngai, găh 40 hơdrĕch hơdrung. Hăm dôm hơdrĕch kon kông kơtă tơ̆ tơring nhen M'Nông, Rađde, Mạ… chĭng chêng jĭ pơhngol jŏh ayŏ kơ dŏ xoang. Sơ̆ chĭng ching jĭ gơng tơƀưh vă kon pơlei soi apinh hăm Yàng. Dang ei, chĭng chêng jĭ jơva tơguăt đĭ đăng hơdrĕch hơdrung.

‘Nhŏng Lang Văn Quy, bơngai Thái, jang xa tơ̆ Đắk Nông hlŏh 10 sơnăm ‘nâu, jĭ 1 ‘nu bơngai tôn chĭng lơ̆m Khul kră tơ̆ plei Njang Bơ, xăh Trường Xuân, apŭng Đắk Song, tơroi: “Inh jĭ bơngai Thái, kiơ̆ unh hnam mât oei tơ̆ tơring ‘nao tơ̆ Tây Nguyên. Mưh truh hăm tơdrong joh ayŏ kơ dŏ xoang kơ dôm hơdrĕch kon kông Tây Nguyên, inh tôch hơiă păng kiơ̆ đe ngê̆ nhơ̆n vă hŏk pơhrăm đơ̆ng đe sư. Pơmat hlŏh hăm inh ‘nŏh mơ̆ng ƀai chĭng, hlôh vao dôm ƀai chĭng kơna athei đei lơ jơnăr dơ̆ng vă đe ƀok, đe yă pơtho ăn. Truh dang ei inh hŏk đei 2 - 3 ƀai chĭng bơih. Hơpơi ‘mĕh tơ̆ hơnăp kơnh, đe ngê̆ nhơ̆n hơnơ̆ng pơtho tôn chĭng ăn lơ bơngai oei mơlôh tơ̆ pơlei.”

Ngê̆ nhơ̆n Y N’Srơi jĭ bơngai ‘măn lơ sơnăm pơtho dôm jĭt lăm tôn chĭng ăn kơhrĕng ‘nu kon mon tơ̆ Đắk Nông. Ƀok ăn tơbăt, chĭng chêng đei lơ̆m rim tơdrong tih iĕ tơ̆ pơlei pơla. Lơ sơnăm pơtho tôn chĭng, ƀok ƀôh đe kôn mon kon sâu tôch ‘mĕh hŏk. Kiơ̆ đơ̆ng dôm bơngai oei ‘lơ̆p âu, tơdrong juăt đơ̆ng bơngai M'Nông dar dĕh vă tŏk ‘lơ̆ng dơ̆ng lơ̆m tơdrong arih xa chăl ‘nao: “Hăm bơngai M’Nông, chĭng chêng tôch kăp gĭt. Đơ̆ng tơdrong et soi tih lơ̆m pơlei truh et pơkong, hơkơ̆t jơ̆ng, et jur xa ƀa ‘nao kơ rim unh hnam đĭ đăng đei yoa chĭng chêng ngăl. Kơna chĭng chêng tôch kăp gĭt lơ̆m tơdrong arih xa kơ bơngai M’Nông.”

Tơ̆ bŏk bŏk bri kông Tây Nguyên, jơva chĭng chêng oei re ang djơ djrĭng tôch hơiă. Chĭng chêng bơngai M’Nông pơma hơdrô̆, Tây Nguyên pơma atŭm, hlôi tŏk hlôi nơ̆r pơma pha ra băl, păr ang nhen nơ̆r krao hơvơn tơpôl đĭ đăng hơdrĕch hơdrung arih xa hơdai tơ̆ tơring teh âu, rôp tih truh dơ̆ng hăm chăl so, vei kơjăp tơdrong juăt jŏh ayŏ kơ dŏ xoang ‘lơ̆ng hơiă đơ̆ng sơ̆./.