VOV4.Bahnar - Lơ̆m giĕng âu ki, tơ̆ hop akŏm mă 9 kơ Anih chĕp kơ̆l pơ gơ̆r Kuô̆k hô̆i, đei pơ gơ̆r apinh jet Kơ dră tơm vei lăng tơ mam drăm păng cham char Trần Hồng Hà. Dôm bơ ngai tang măt athei đei trong jang vă sek tơ lang tơ păt lơ tơ ring bơ ngai pơ dro krao kơ jă tĕh tôch kơ jung đang kơ ‘nŏh ăn hơ drol jên kŏk; ƀât lăp đei nơ̆r athei sek phak hăm bơ ngai pơ vĕr, đei đon ‘mĕh pơ gâm hơ lĕnh pơ dăr vă pơm hơ tŏk kơ jă tĕh. Tơ̆ jơ apinh jet, ƀok Kơ dră tơm vei lăng tơ mam drăm păng cham char Trần Hồng Hà hlôi pơm hơ dăh lơ tơ drong mă bơ ngai tang măt tơ rĕk truh.

Jơ apinh jet Kơ dră tơm vei lăng tơ mam drăm păng cham char hăm lơ nơ̆r apinh tôch tơ păt găh hơ năp jang, trong vă jang tang găn đe pơ gâm krao hơ tŏk kơ jă tĕh tôch kơ jung. Bơ ngai tang măt Nguyễn Đại Thắng, khul tang măt Kuô̆k hô̆i dêh char Hưng Yên apinh: “Tơ pôl bơ ngai tăh hla akhan, tơ drong hơ tŏk kơ jă tĕh tơ̆ lơ tơ ring ‘nŏh đei tơ drong mât ƀơ̆r đon hăm băl. Đei tơ ring bơ ngai chă pơ dro krao kơ jă tôch kơ jung đang kơ ‘nŏh ăn jên kŏk. Mă hơ tuch jei kơ sư hăm kơ jă tĕch tôch kơ jung, lơ hlŏh lơ ‘măng kơ jă blŭng a, nhen thoi kơ jă tĕh tơ̆ Tơ ring kơ drâm Thủ Thiêm. Tơ drong ‘nŏh pơm tơ sŭl tơ săl tơ drong tĕch mơ dro, pơm hơ tŏk kơ jă tĕh tôch kơ jung, jing đei tơ drong hơ lĕnh pơ dăr, pơ pơm bơ ngai chă răt tĕh lơ, tơ lĕch đei kơ jă tĕh ‘nao ưh kơ lăp pơm mơ nat tat ăn tơ drong chưk pơ ‘ngoăih tĕh, tơ lĕch dôm tơ drong jang jing mơ mat tat, jing ưh đei sơ đơ̆ng. Athei ƀok kơ dră ăn tơ băt trong jang vă hơ met pơ ‘lơ̆ng tơ drong ‘nâu lăng”.

Ƀok Kơ dră Trần Hồng Hà pơ ma hơ dăh tơ drong rơih kơ jă tĕh ưh lăp hơ drô̆ “krao kơ jă hlŏh tơ drong” đĕch mă oei “pơ joă tôch ai” păng “đei bơ ngai mât ƀơ̆r đon hăm băl” hai pơm ăn tơ drong tĕch mơ dro tĕh jur tŏk ưh kơ trŏ, pơm tơ hiong lơ tơ mam tĕh đak: “Tơ drong krao kơ jă hlŏh tơ drong pơ jing đei kơ jă plơ̆ng, ƀơm ưh ‘lơ̆ng truh rim anih jang mŭk drăm. Tơ dăh pơ ma jrŭ ƀiơ̆, tơ drong krao kơ jă kơ jung jing đei lơ tơ drong răm, mă loi hăm dôm anih mong jên. Mưh kơ jă ‘nŏh ưh đei tơ pă mă lei tơ drong tŏh iŏk jên đơ̆ng Anih mong jên ‘nŏh tơ pă. Gô ƀơm kơ nê̆ truh tơ̆ tơ drong vei sơ đơ̆ng jên hu”.  

Tơ drong tơm pơm tơ lĕch tơ drong ‘nâu, kiơ̆ ƀok Kơ dră Trần Hồng Hà dang ei oei tŏk bŏk hơ met ming dôm khôi luơ̆t pha ra băl nhen: Luơ̆t rơih kơ jă, Luơ̆t tĕh păng dôm tơ drong hơ găt ƀơm truh jên hu păng thuê̆. Yoa đei lơ Luơ̆t ƀơm truh kơ na dôm tơ drong hơ găt ưh gan rơ đăh, jô̆ hloi trong pơ gơ̆r jang: “Athei chih hơ dăh trong pơ gơ̆r rơih kơ jă hăm tơ mam drăm tĕh. Athei đei trong jang pha ƀiơ̆ pơ têng hăm hrei ‘nâu, trong jang mă kơ jăp ‘lơ̆ng ƀiơ̆. Luơ̆t tĕh ‘nao chih hơ dăh dôm anih tĕch mơ dro gơ̆h truh rơih kơ jă mă lei tam mă chih hơ dăh dôm tơ drong kăl thoi yơ, mă loi jĭ tơ drong jang xa đơ̆ng anih tĕch mơ dro, pơm kiơ̆ ‘lơ̆ng khôi luơ̆t… dăh mă chih hơ dăh tơ drong đăt kŏk jên, mă ưh ‘nŏh kơ jă blŭng a păng đơ̆ng rŏng kơnh jing tŏk lơ ‘măng. Dôm tơ drong thoi yơ jĭ tơ drong rơih kơ jă hmă păng thoi yơ ưh tơ păt athei chih hơ dăh lơ̆m luơ̆t.”

Hơ nơ̆ng pơ jăh băl hăm ƀok Kơ dră Trần Hồng Hà, bơ ngai tang măt Nguyễn Thị Xuân, khul bơ ngai tang măt Kuô̆k hô̆i Dak Lak păng Bơ ngai tang măt Tạ Văn Hạ, khul bơ ngai tang măt Kuô̆k hô̆i dêh char Quảng Nam akhan, kơ sô̆ jên tĕh đak oei hiong răm tôch lơ păng athei sek tơ lang mă tơ păt, ƀât lăp athei sek phak hloi. Bơ ngai tang măt Tạ Văn Hạ athei: “Tơ dăh đei tơ drong nhen bơ̆n ƀôh pơm “tơ sŭl tơ săl”, đei đon ‘mĕh hơ lĕnh pơ dăr vă hơ tŏk kơ jă tĕh, tŏk iŏk jên tơ̆ anih mong jên, iŏk pơ gâm jên đơ̆ng anih mong jên. Hlŏh kơ ‘nŏh dơ̆ng jĭ ‘mĕh phă ngơ̆r mŭk drăm tĕh đak. Lơ liơ bơ̆n ưh đei sek phak? Tơ drong ‘nâu athei sek tơ lang mă tơ păt ‘mơ̆i mă gơ̆h găn đĭ dôm tơ drong ưh hơ iă nhen hrei ‘nâu? Hơ năp jang, trong hơ găt kơ jă tơ mam thoi yơ, tam mă lăp ưh, kơ lih yoa kiơ mă tơ lĕch kơ jă ưh kơ kiơ̆ tơ̆ yăn âu, lê̆ đei tơ drong hơ tŏk lơ ‘măng thoi nŏh”.

Ƀok Kơ dră Trần Hồng Hà drơ̆ng nơ̆r athei sek tơ lang tơ păt tơ drong ‘nâu, mă athei dăr hơ len, tơ pŭ yoch mă trŏ đơ̆ng anih jang kơ pal ‘mơ̆i. Pơ ma plăh nơ̆r ƀok kơ dră, Kơ dră Kuô̆k hô̆i Vương Đình Huệ akhan: “Inh băt athei sek phak vă akhan ưh pă đei găh hơ năp kon pơ lei dăh mă lăp phak jên đĕch mă athei chih hơ dăh sek phak. Hăm tơ drong rơih bơ ngai răt păng kla jên kŏk brei drâu, kiơ̆ đơ̆ng set hơ len ƀôh glăi hăm tơ drong sek duh ‘nŏh athei sek duh ‘mơ̆i. Oei glăi hăm tơ drong phak jên athei sek kiơ̆ tơ drong phak jên. Tơ dăh dăr hơ len mưh ƀôh pơm glăi kăl đei sek phak ‘nŏh athei pơ gơ̆r sek phak. Lơ̆m tơ drong ‘nâu, pơm glăi găh tơ drong kiơ athei sek kiơ̆ khôi luơ̆t ‘nŏh”.

Hăm trong jang tơ̆ hơ năp kơnh, ƀok Kơ dră Trần Hồng Hà pơ ma truh tơ̆ jên hu phă thuê̆: “Vă đei xa yoa tơ drong tơ gŭm pơm đang, tĕh tam mă pơm đang ‘nŏh kăl hơ tŏk dơ̆ng thuê̆. Hăm bơ ngai, anih jang răt mong lơ tĕh, vă tĕch mơ dro ‘nŏh athei iŏk thuê̆ mă lơ ƀiơ̆. Yao tơ mât jên ăn tĕh sư ưh đei pơm tơ lĕch mŭk drăm ăn tơ pôl, ‘nŏh jĭ tơ drong kăl jang”.

Tơ blang dơ̆ng tơ̆ jơ apinh jet, Kơ dră tơm vei lăng jên hu Hồ Đức Phớc pơ ma hơ dăh trong jang tơ̆ hơ năp kơnh athei akŏm ăn tơ drong thu iŏk jên thuê̆ tĕh, hnam mă trŏ hăm kơ jă tĕch mơ dro. Găh nŏh dơ̆ng, hơ tŏk jên đăt kŏk păng gơih lơ̆m tai khoan yoa Khul rơih kơ jă vei lăng. Kơ dră tơm vei lăng jên hu athei hơ met ming trong tinh kơ jă ƀât blŭng jơ năr rơih kơ jă: “Tơ dăh nhen tơ drong hơ găt 44 păng tơ drong tơ chơ̆t 36 ưh đei hơ met ming, ‘nŏh kơ jă tĕh oei chih ưh kơ trŏ păng ưh đei lei lăi băl, trong krao hơ tŏk kơ jă kŭm ưh kơ trŏ. Iĕm athei tơ chĕng hơ len dơ̆ng, tơ dăh ưh đei hơ met ming kăn ƀô̆ dăr hơ len oei pơm glăi păng tơ dăh ưh đei hơ met khul dăr hơ len ‘nâu, grŭp hơ len năng to kŭm ưh kơ đei lei lăi băl. Yoa bơ̆n iŏk kơ jă vă pơ trŏ, jên iŏk yoa, jên pơ huach vă pơ trŏ vă jô̆ ăn kơ jă tơ pă kơ na jing ưh kơ trŏ”.

 Lại Hoa: Chih

Dơ̆ng: Tơ blơ̆