Tây Nguyên đei hơgăt teh hloh 54.000 km2, đei 16,8% hơgăt teh kơ jâ̆p teh đak. Kơsô̆ măt bơngai tơ̆ âu dang ei noh hloh 5,8 trĭu ‘nu, lơ̆m noh đei jê̆ tong anê̆ noh bơngai kon kông. Khei năr âu ki, Đảng păng Teh đak hlôi tơrĕk kăp gĭt, pơgơ̆r hăm lơ tơchơ̆t, tơdrong jang vă xek axong hnam oei, teh bơ̆ hnam, teh choh jang, pơkă pơjao vei lăng bri lơ̆m tơring kon kông păng dôm tơchơ̆t kăp gĭt vă tơgŭm hơtŏk mŭk drăm – tơpôl tơring Tây Nguyên.

Mă thoi noh, truh dang ei tơ̆ Tây Nguyên adoi oei đei dôm tơdrong pơngơ̆t găh teh tam mă đei xek tơlang tơnăp, ƀônh pơm đei tơdrong tơgar, pơrăm bri pơm mir, xir kôch tơmo kăp gĭt, koh ot ‘long bri glăi... Pơtih nhen tơdrong vei lăng, iŏk yua teh đei tơm đơ̆ng anih jang mir đak lar, pơma ăh hop akŏm, ƀok Lương Thanh Bình – Phŏ Kơdră Anih jang găh Mŭk drăm Cham char dêh char Gia Lai ăn tơbăt: đei tơdrong tơgar teh đơ̆ng unh hnam đei pơjao păng dôm anih jang đei pơjao teh; tơdrong pơkă teh choh jang, hnam oei kơ kon pơlei tơ̆ teh choh jang, anih mir đak lar kơ teh đak; teh bri păng teh choh jang đunh xơnăm kơ kon pơlei hrau atŭm băl, tơnap kơ tơklăh; lơ tơring đei pơjao teh, mă lei lơ noh tam mă đei hơlen pơkă hơdăh, noh ưh gơh chă chih pơkăp pơjao teh, pơjao bri, pơm ăn kơ teh jing lê̆ hoh, bri noh ƀơm koh pơrăm, dăh mă lê̆ đei kon pơlei chă tơgar, choh jang...

Ƀok Bình ăn tơbăt, tơdrong mă âu pơm đei tơdrong anih mir đak lar đei pơjao teh xă, ưh đei kla jên hơpăh yua teh, ưh đei jên axong jang, tơdrong pơgơ̆r jang oei tơjruh. Lơ̆m kơplăh noh, minh ƀả anih jang ‘meh hơtŏk dôm tơdrong jang mŭk drăm tơ̆ hơla bri ‘long noh tơhlăk kơluơ̆t găh pơlong kơjă ăn thuê bri hon kơdih. Ƀok Lương Thanh Bình pơtruh nơ̆r găh minh ƀar tơdrong đei tơrĕk truh chiha kŏm Pơkăp Luơ̆t Teh (hơmet tơplih): “Kiơ̆ kơ inh, dang ei kăl đei tơchơ̆t tơguăt tơdrong vei lăng bri, mă kăl noh bri ‘long hon kơdih hăm hơtŏk pơtăm ‘long pơm pơgang vă hơtŏk pơyua lơ hloh đơ̆ng teh păng bri ‘long hon kơdih. Hăm kon pơlei kon kông, inh ƀôh, kăl hơtŏk pơkăp yua teh rim xơnăm ăn unh hnam kon kông, kơlih teh pơtăm ‘long rim xơnăm, lơ hơgăt teh xap, pơtăm hơƀo, tơh, ưh đei yua lơ. Mưh pơkăp lơ̆m 2ha, tơ̆ hơgăt teh noh athei thuê noh kon pơlei ưh kơ ‘meh chă bơ̆ hla bar pơkăp yua teh ôh”.

Atŭm hăm nơ̆r pơtruh đơ̆ng dêh char Gia Lai, pơma đam iŏk đei dơ̆ng 11 nơ̆r tơgop nai đơ̆ng dôm bơngai tang măt ăn dêh char Kon Tum, Đăk Lăk, Đăk Nông, Lâm Đồng păng minh ƀar bơngai jang khua hŏk, bơngai tang măt ăn kuôk hô̆i,... găh lơ tơdrong oei đei tơrĕk truh tơchơ̆t teh oei, teh choh jang, teh bri tơpôl; tơdrong yua 5% kơ tơring kon pơlei; pơjing trong jang xa tơ̆ hơla bri, kăl đei hơlen hơmet pơ-‘lơ̆ng.

Pơtôch pơma đam, ƀok Quàng Văn Hương – Phŏ Kơdră Anih jang Kon kông kơ Kuôk hô̆i, hmach bơnê kơ dôm nơ̆r tơgop đơ̆ng rim bơngai tang măt. Kơlih tơdrong tơnap tap, tơhlăk tăk mă rim tơring oei bơh ƀơm, athei tơlĕch dôm tơdrong kăl hơmet găh tơchơ̆t jang, vă pơklaih, mă hăt noh dôm tơchơ̆t đei tơrĕk tih tên truh kon pơlei kon kông nhen: Pơkăp 17 găh Xơnong jang đơ̆ng Khul Kơpal teh đak găh teh hăm kon pơlei kon kông, minh ƀar tơchơ̆t đơ̆ng dôm tơdrong Pơkăp 52, Pơkăp 175, Pơkăp 178, Pơkăp 179, Pơkăp 180. Ƀok Quàng Văn Hương ăn tơbăt:  “Kơtơ̆ng ang đơ̆ng rim bơngai juăt jang, bơngai jang kơpal, păng mă kăl noh tơdrong tơbang đơ̆ng Anih jang Kon kông gơh ƀôh đei dôm tơdrong trŏ păng tam mă trŏ, tơnap tap hăm teh choh jang păng teh bơ̆ hnam ăn kon pơlei. Noh jing tơdrong tơchơ̆t vă hơmet pơ-‘lơ̆ng Luơ̆t Teh ‘măng mă âu. Hăm dôm tơdrong pơkăl thoi noh, nhôn chih akŏm, hmach bơnê kơ 12 nơ̆r tơgop đơ̆ng bơngai tang măt. Nhôn gô rơih iŏk tơdrong tơm đei tơrĕk truh dôm tơchơ̆t lơ̆m Chih akŏm Lươ̆t pơkăp tang măt ăn tơring vă hơlen păng tơbang dôm tơchơ̆t ăn tơring kon kông; mă 2 noh pơtruh ăn anih chih akŏm, vă pơkăp drơ̆ng nơ̆r”