VOV4.Bahnar - Tơ̆ hop akŏm tơ dra hơ drol mŭk drăm Việt Nam 2022-2023: “Trong jang tŏk păng tơ drong hơ mĕng hăm 1,2 anih jang mŭk drăm tơm” yoa Kơ sơ̆p hla ar chih găh mŭk drăm păng tơ dra hơ drol, Anih tơm tơ lĕch nơ̆r sơ kơ̆t tơ mât jên jang pơ gơ̆r giĕng âu ki, dôm bơ ngai juăt jang pơ ma hơ dăh “trong jang pơm pơ hơi ƀiơ̆ dôm tơ drong hơ găt tang găn jĭ păng hơ nơ̆ng bơ̆ jang tơ iung ming dơ̆ng mŭk drăm đơ̆ng Khul kơ dră tĕh đak hlôi tơ gŭm ăn lơ anih tĕch mơ dro pơih xă jên tơ mât jang, sơ đơ̆ng jơ hngâm hăm tơ drong jang mŭk drăm tơ̆ hơ năp kơnh kơ Việt Nam. Mă lei, tơ drong jang mŭk drăm lơ̆m apŭng plenh tĕh đei lơ tơ drong krê, ưh gơ̆h băt hơ drol, athei đei đon kơ chăng, bơ̆ jang hơ bĕch hơ bal đơ̆ng anih tĕch mơ dro truh jơ̆p tơ ring lơ̆m tĕh đak”.

Kiơ̆ Phŏ kơ dră tơm tơ lĕch nơ̆r sơ kơ̆t, tơ mât jên jang Trần Quốc Phương, hlŏh 4 khei blŭng sơ năm, tơ drong jang mŭk drăm lơ̆m plei tĕh đei lơ tơ drong krê, GDP jăl khei mă I oei tŏk hlŏh 5% pơ têng hăm khei âu sơ năm sơ̆; kơ jă tơ mam đei vei lăng ‘lơ̆ng, kơ sô̆ răt yoa tŏk 2,1%, dôm tơ drong hơ găt tơm găh jên hu, tơ drong tŏk iŏk jên đei vei lăng, thu mong jên ăn tĕh đak sơ đơ̆ng ‘lơ̆ng; Kơ sô̆ chih tơ băt găh tĕch mơ dro Việt Nam tŏk 12 điêm pơ tih kơ hrĕng pơ têng hăm khei âu sơ năm sơ̆, jĭ kơ sô̆ tŏk lơ hlŏh iŏk đơ̆ng đei jĭ 'măng mă 4. Dôm anih jang lơ̆m apŭng plenh tĕh nhen Anih mong jên atŏk tơ iung châu Á (ADB) tơ dra GDP Việt Nam sơ năm 'nâu rŏ năng tŏk 6,5%, Anih mong jên apŭng plenh tĕh tơ dra dang 5,3%; Anih vei lăng jên hu apŭng plenh tĕh (IMF) akhan, kơ sô̆ âu đei 6% …'Nŏh jĭ dôm tơ drong hơ iă, ăn ƀôh, tơ pôl anih tĕch mơ dro lui kiơ̆ đon hơ mĕng jang tŏk mŭk drăm Việt Nam, mă lei bơ̆n athei tơ blang mă hơ dăh ƀiơ̆ vă jang tŏk dơ̆ng gơ̆h kơ jăp 'lơ̆ng:

“Mă đơ̆ng đon tơ chĕng ‘lơ̆ng hăm tơ drong jang tŏk mŭk drăm Việt Nam ră, mă lei bơ̆n kŭm ƀôh tơ drong tĕch mơ dro roi đunh roi đei lơ tơ drong nol, ưh gơ̆h băt hơ drol. Jĭ Covid-19 mă đơ̆ng hlôi đei tang găn bơih ră mă lei tam mă tôch kơ plăh ‘nŏh tơ drong jang mŭk drăm, chinh trĭ lơ̆m apŭng plenh tĕh oei đei lơ tơ drong tơ plih tih, athei tơ drong tơ dra hơ drol găh đon hơ mĕng jang tŏk mŭk drăm lơ̆m tĕh đak kŭm nhen tơ̆ dôm anih jang mŭk drăm chih tơ roi tôm hrĕnh ‘moi kiơ̆ tơ drong tơ blang mă hơ len, trŏ ƀlep păng lơ pang. Inh lui dôm tơ drong tơ blang, tơ dra hơ drol đei roi tơ băt lơ̆m hop akŏm gô đei lơ tơ drong tơ gop ‘lơ̆ng, ưh lăp vă tơ ƀôh trong jang đĕch mă oei tơ gŭm tôch đei yoa ăn dôm bơ ngai tơ mât jên jang, dôm anih tĕch mơ dro, vă vang bơ̆ jang atŏk tơ iung tĕh đak nhen dôm tơ drong tơ chơ̆t đơ̆ng Khul kơ dră tĕh đak tơ lĕch.”

Kiơ̆ jơ hngâm đon ‘nŏh, dôm bơ ngai juăt jang mŭk drăm, bơ ngai tang măt ăn dôm anih jang mŭk drăm lơ̆m apŭng plenh tĕh, dôm khul grŭp, bơ ngai tĕch mơ dro rơ gei vang pơ ma nuh, hơ len năng, Tơ drong jang tơ iung ming păng atŏk tơ iung mŭk drăm, tơ pôl đơ̆ng Khul kơ dră tĕh đak (tơ lĕch tơ̆ tơ drong tơ chơ̆t kơ sô̆ 11) vă pơ jing tơ drong ‘lơ̆ng, tơ iung ming hrĕnh tơ drong jang xa, tĕch mơ dro, akŏm jơ hngâm pran vă jang tŏk. Adrol kơ đei tơ drong jang ‘nâu, lơ trong jang jên hu kŭm đei jang kiơ̆, tơ gŭm ăn kon pơ lei păng anih tĕch mơ dro… Mă lei, ƀât mă tơ drong jang mŭk drăm oei mơ mat hrei ‘nâu athei dôm tơ drong tơ gŭm mă ‘lơ̆ng, mă lăp ƀiơ̆ tơ̆ yăn âu. Mă hơ dăh, ƀok Phan Đức Hiếu, Kơ dră jang lơ̆m Anih vei lăng mŭk drăm kơ Kuô̆k hô̆i akhan, vă tơ drong jang tơ iung ming dơ̆ng păng jang tŏk mŭk drăm tơ pôl đei jơ nei, athei pơm lăp hăm 3 tơ drong ‘nâu: Mă 1, jăh tơ lĕch jang dôm tơ drong tơ gŭm truh hăm kon pơ lei păng anih tĕch mơ dro; Mă 2, pơm ‘lơ̆ng ăn tơ drong tơ gŭm đei yoa, ưh đei tơ răih, pơ huach jên jang; Mă 3, pơm ‘lơ̆ng rơ đăh rơ đong. Păng kăl hlŏh ‘nŏh atheiu đei đon adrin, kơ chăng đơ̆ng đĭ đăng dôm pang, đơ̆ng tĕh đak truh kon pơ lei păng anih tĕch mơ dro, ‘nŏh jĭ tơ drong hơ bĕch hơ bal, gơ̆h hơ gei, jang kiơ̆ ‘lơ̆ng ƀiơ̆ dôm trong jang xa ‘nao, tơ drong juăt răt yoa ‘nao, dôm kơ măy kơ mŏk ‘nao. 

Dôm bơ ngai juăt jang pơ ma hơ dăh, tơ drong ƀơm ưh ‘lơ̆ng đơ̆ng tơ drong tơ blăh Nga-Ukraine hăm mŭk drăm apŭng plenh tĕh rŏ năng đunh truh sơ năm 2023. Truh dang ei, hăm 2 tơ drong ‘nŏh jĭ tơ drong tơ blăh Nga-Ukraine păng tơ drong jĭ yoa đơ̆ng pơ rang Omicron, GDP lơ̆m plei tĕh sơ năm ‘nâu pơ hlom dang 3,6%, 1,2 tĕh đak pơ drŏng nhen Mi jang tŏk dang 3,7%. Tơ drong jang mŭk drăm lơ̆m apŭng plenh tĕh thoi nŏh, Việt Nam hlôi pơih ‘măng dơ̆ng, hlôi păng tŏk bŏk vei sơ đơ̆ng trong jang jên hu kŭm hăm lơ tơ drong jang nai vă tơ drong jang tơ iung ming gơ̆h ‘lơ̆ng ƀiơ̆, mă lei tơ drong jang tơ iung ming tŏk ưh hơ nơ̆ng, kăl đei dơ̆ng lơ trong jang ‘lơ̆ng ƀiơ̆, pơm lăp hăm tơ drong ‘mĕh vă tơ̆ yăn âu păng jang tŏk kơ jăp đunh. Lơ̆m nŏh, vă gơ̆h jang tŏk GDP nhen ‘mĕh vă, Việt Nam athei hơ tŏk loi dơ̆ng tơ dỏng hơ met pơ ‘lơ̆ng mơ mat tat, tơ hlăk tăk mưh pơm hla ar, pơ jing lơ anih pơ truh tơ mam, mă loi hăm dôm tơ mam kăl; athei tơ dra hrôih păng ‘măn răk tôm đak xăng, đak dâu, hơ tŏk tơ drong pơm tơ lĕch hơ dai hăm chơ chuĕn tơ mam; khan hơ drol hrôih păng đei lơ trong jang vă găn, vei lăng ‘lơ̆ng kơ jă tơ mam.

 Bùi Thị Thu Trang: Chih

Dơ̆ng: Tơ blơ̆