Chih akŏm Luơ̆t Thong đak (hơmet tơplih): keh đang tơchơ̆t khôi luơ̆t găh vei lăng đak
Thứ hai, 10:03, 26/06/2023 VOV1/Lan tơblơ̆ VOV1/Lan tơblơ̆
VOV4.Bahnar – Giĕng âu ki, Kuôk hô̆i pơma đam găh Chih akŏm Luơ̆t Mŭk drăm đak (hơmet tơplih). 'Nâu jing luơ̆t kăp gĭt, đei lăng gô tơgop pơklaih tơhlăk tơhlĭn lơ̆m luơ̆t oei yua dang ei, vă keh đang luơ̆t vei xơđơ̆ng thong đak, păng ‘lơ̆ng đak xŏ nhă. Kiơ̆ đơ̆ng noh pơm hơdăh xơnong jang, tơchơ̆t vei lăng gơh hơtŏ hơnơ̆ng lơ̆m iŏk yua thong đak.

Pơma đam tơ̆ hnam akŏm, lơ bơngai tang măt akhan, kăl hơmet tơplih Luơ̆t Thong đak, tơgŭm keh đang tơchơ̆t khôi luơ̆t găh vei lăng thong đak lơ̆m khei năr kăl hơtŏk vei xơđơ̆ng thong đak, hơmet dôm tơdrong oei tơhlăk tơhlĭn lơ̆m tơdrong jang vei lăng thong đak.

Tơgop nơ̆r hơdăh lơ̆m Chih akŏm luơ̆t, bơngai tang măt Dương Tấn Quân, Khul Bà Rịa Vũng Tàu akhan, oei đei tơdrong tam mă drơ̆ng minh găh xơnong jang vei lăng thong đak, athei hơlen dôm tơdrong oei hơlơ̆k hơle: “Dôm tơdrong tơchơ̆t găh xơnong vei lăng thong đak đơ̆ng dôm Anih jang tơm, anih jang trung ương adoi nhen tơ̆ tơring duh tam mă hơdăh, tam mă kơjăp tôm tong. Tam mă tơƀôh hơdăh xơnong jang đơ̆ng Anih tơm jang tơbôl thoi yơ găh jang hadoi lơ̆m apŭng plenh teh, xơnong jang đơ̆ng Anih tơm Kŏng an, Anih tơm pơgơ̆r khul linh găh vei xơđơ̆ng thong đak, dăh mă tang găn tơdrong pơm răm truh tơ̆ thong đak”

Tơpă khei năr âu tơ̆ dôm tơring hơtaih yaih, tơring jang mŭk drăm tơnap tap, dăh mă dôm tơdrong khăi kơ đak, kon pơlei tơnap đei măh đak xŏ nhă rơgoh. Phơ phŏ, lơ tơring kơtă lơ̆m pơlei tơm kơdrâ̆m adoi ưh kơ măh đak, đei lơ tơring đei đak mă lei đak ưh gơh xŏ nhă kơlih thong đak 'mê̆ 'mach. Vă xek tơlang tơdrong mă âu, lơ nơ̆r pơtruh athei tơplih Luơ̆t kiơ̆ tơchơ̆t hơkŏm dôm tơdrong đei tơrĕk hăm dih băl găh thong đak; pơjao xơnong ăn dôm anih jang tơm, anih jang đei tơrĕk vei lăng kiơ̆ trŏ xơnong jang hlôi đei tơchơ̆t lơ̆m dôm luơ̆t đei pơkăp. Bơngai tang măt Tráng A Dương, Khul Hà Giang pơtruh nơ̆r: "Lơ tơdrong pơm ăn đak hrơ̆ och, pơm thong đak 'mê̆ 'mach đei đơ̆ng lơ tơdrong jang nhen: tơdrong pơjing tơring kơdrâ̆m, phă bri, yua phŏng huă hŏk, pơgang sơdrông lơ̆m choh pơtăm, đak djăh đơ̆ng jang kŏng ngĭp, jang tĕch pơdro âu to. Inh adoi pơkăl anih chih akŏm pơtoi hơlen hơmet dôm tơchơ̆t adoi nhen xơnong jang kơ dôm Anih jang tơm, dôm jơnŭm jang, tơ 'ngla bơngai jang đei truh tơdrong tang găn păng tơjră tơdrong hrơ̆ och, 'mê̆ 'mach thong đak – vă đei tơchơ̆t tôm găh khôi luơ̆t ăn tơdrong iŏk yua, vei lăng thong đak; vă vei xơđơ̆ng thong đak ăn teh đak"

Găh chih măt, axong gơh iŏk yua thong đak, minh ƀar nơ̆r tơgop akhan, kăl hơlen, tơbang hơdăh tơdrong jang kiơ gơh đei chih măt, tơdrong jang kiơ gơh đei axong hla bar phep, tơdrong kiơ ưh đei chih măt, axong iŏk yua vă tang găn hơlơ̆k hơle dăh mă hiơt lê̆; pơm hơdăh xơnong đơ̆ng chă chih măt, axong iŏk yua thong đak. Bơngai tang măt Khang Thị Mào, khul Yên Bái  akhan: "Tơchơ̆t găh chih măt, axong iŏk yua thong đak tơchơ̆t tơ̆ âu noh chih hơnăn dôm bơngai anih jang kơpal chih măt axong iŏk yua thong đak, mă lei ưh đei tơchơ̆t xơnong jang hăm rim anih jang. Thoi noh ưh đei pơm hơdăh xơnong tơm kơ dôm anih jang, inh kơchĕng athei hơmet pơ 'lơ̆ng tơdrong mă âu kiơ̆ tơchơ̆t hơdăh găh xơnong kơ dôm anih jang teh đak, lơ̆m tơdrong axong iŏk yua thong đak".

Tơrĕk truh tơchơ̆t axong jang, hơtŏk man pơnơ̆ hơbong đak, đơ̆ng tơdrong đei ƀôh tơ̆ tơring, bơngai tang măt Cha Ma Lé Thị Thủy, khul Ninh Thuận pơtruh nơ̆r, athei hơlen hơmet tơchơ̆t iŏk yua thong đak, iŏk nơ̆r tơgop đơ̆ng tơring kon pơlei, mă kăl noh tơring oei xa đei thong đak tơm: “Ƀôh hơdăh dôm dơnâu mong đak tơ̆ Ninh Thuận mă lơ noh dơnâu iĕ, ưh kơ măh 'măn pruih đak ăn 'long pơtăm ăh pơyan phang mă lei athei pơchoh đak hơbông lơ̆m pơyan phang. Kon pơlei hơnơ̆ng hơpoi 'meh teh đak axong ming man dôm dơnâu pơnơ̆ đak vă iŏk yua đak lơ̆m pơyan đak lŏk 'măn yua ăh pơyan phang. Chŏng mă, kiơ̆ kơ inh rim tơchơ̆t kăl đei tơguăt kơjăp păng tơgŭm dih băl. Dôm tơchơ̆t đơ̆ng Luơ̆t Thong đak (hơmet tơplih) adrô̆ pơyua mưh vei xơđơ̆ng pơm kiơ̆ kơlih dôm tơdrong tơm đơ̆ng dôm tơchơ̆t nhen: tơlĕch pơkăp axong ming man, axong jên jang trŏ ƀlep păng tơtom”

Rim bơngai tang măt adoi pơkăl chih akŏm tơchơ̆t khôi luơ̆t ăn vei lăng thong đak kơ teh đak kiơ̆ tơchơ̆t kŏng ngê̆ sô̆. Kiơ̆ bơngai tang măt Thạch Phước Bình, khul Trà Vinh, athei tơplih trong vei lăng thong đak xơđơ̆ng hloh, tơgop vei xơđơ̆ng ăn hơtŏk mŭk drăm păng vei lăng thong đak đei lơ̆m cham char. Tơblang găh minh ƀar tơdrong mă bơngai tang măt tơbang ăh 'măng pơma đam, Ƀô̆ trương  Anih tơm jang găh Thong đak păng Cham char Đặng Quốc Khánh ăn tơbăt: "Dôm tơchơ̆t axong xơnong lơ̆m Luơ̆t, hơdrin tơklăh mă hơdăh tơdrong vei lăng đơ̆ng teh đak. Khei năr âu, tơdrong găh đak âu đei rim Anih jang tơm, găh Anih tơm jang găh Thong đak păng Cham char, Anih tơm Hơkŏm vei lăng đak rơgoh tơring kơdrâ̆m, Anih tơm Kŏng thương, Anih tơm Choh jang xa pơm thoi yơ ưh đei lê̆ hơlơ̆k hơle xơ̆l vơ̆l dôm tơdrong pơkăp lơ̆m luơ̆t nhen Luơ̆t tang găn xar bar 'mi kial, Luơ̆t pơnơ̆ hơbong đak, Luơ̆t 'long bri, anih chih akŏm gô pơtoi hơlen luơ̆t mŭk drăm cham char gĭt, pơm thoi yơ vă dôm luơ̆t ưh đei hơlơ̆k hơlen dih băl păng axong xơnong tôm tong păng mă hơdăh. Lơ̆m chih akŏm Luơ̆t gô hơlen dôm trong jang, lơ̆m noh đei trong mong ƀiơ̆ đak, iŏk yua đak, iŏk yua tơnăp lơ̆m vei lăng thong đak. Hrei âu, bơ̆n tŏk bŏk iŏk yua tam mă tơnăp găh thong đak, noh lơ̆m luơ̆t hơvơn iŏk yua đak xơđơ̆ng gơhd dei tơnăp hloh, pơtoi tơrĕk axong man pơnơ̆ hơbong đak, tô̆ pơđang ưh kơ măh đak ăh pơyan phang, đak hơbông ăh pơyan 'mi, noh tơdrong axong, vei lăng iŏk yua đak tơnăp trŏ ƀlep noh athei tơgĭt".

VOV1/Lan tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC