Bơngai Mông tơ̆ tơring groi kông Tây Bắc đơ̆ng sơ̆ đei 1 tơdrong juăt ‘nŏh bơngai lôch ưh đei tăh hơkâu lơ̆m bong mă lơ̆k kok ming hơkâu sư ƀât tŏk bŏk hnam. ‘Nâu jĭ 1 tơdrong juăt ưh kơ ‘lơ̆ng, ưh lăp pơm ‘mê̆ ‘mach đĕch mă oei pơm ưh ‘lơ̆ng truh jơhngâm đon unh hnam păng tơpôl hai. Hơdrĕch Thào bơngai Mông tơ̆ plei Suối Chín Ván, xăh Lũng Phìn, apŭng Đồng Văn, dêh char Hà Giang lơ sơnăm ‘nâu năm hơdrol lơ̆m tơdrong tơplih ming tơdrong pơdong ƀŭ ăn bơngai lôch, tăh hơkâu bơngai lôch lơ̆m bong. ‘Nâu jĭ 1 tơdrong tơplih tôch hơiă lơ̆m tơdrong vei lăng jơhngâm pran tơpôl păng tơƀôh hơdăh tơdrong năng, kŭp yom kơ bơngai lôch. Ƀok Thào Mí Sò, bơngai băt hơdăh tơdrong juăt đơ̆ng hơdrĕch Thào Mí tơ̆ plei Suối Chín Ván ăn tơbăt, hơdrĕch đe sư hlôi hŭt lê̆ tơdrong juăt ming hơkâu bơngai lôch ƀât hơkok tŏk bŏk hnam lơ năr. Tơdrong pơdong oei pơgơ̆r tôm kiơ̆ tơdrong juăt so đơ̆ng bơngai Mông.

Tơdrong tơplih âu iŏk đei đơ̆ng tơdrong adrin jang hơdoi đơ̆ng khul kơdră tơring păng tơdrong tơplih ming đon ‘lơ̆ng đơ̆ng dôm bơngai ‘lŏ kră lơ̆m hơdrĕch đe sư. Mă loi ‘nŏh, tơdrong chu hŭt lê̆ dôm tơdrong juăt so ưh pă lăp, pơm kiơ̆ tơdrong tơplih lơ̆m chăl hle đơ̆ng hŏ Thào Mí, găh hơdrĕch Thào hlôi pơih trong ‘lơ̆ng ăn tơpôl pơm kiơ̆.

Mŏ Hoàng Thị Xiêm, Kơdră vei lăng Khul drŏ kăn xăh Lũng Phìn ăn tơbăt: “Hơdrĕch Thào tơ̆ plei Suối Chín Ván ‘nŏh, dang ei đei bơngai lôch đĭ tăh hơkâu lơ̆m bong bơih. Oei dôm hơdrĕch nai mă đơ̆ng hơnơ̆ng chă roi tơƀôh ră mă lei đe tam mă pơm kiơ̆, dang ei dôm Grŭp chă roi tơbăt oei hơnơ̆ng krao hơvơn, roi tơƀôh ăn kon pơlei.”

Đơ̆ng kơsô̆ jên tơlĕch jang đơ̆ng Tơdrong jang 8, Tơdrong jang tơm kơ teh đak atŏk tơiung mŭk drăm, tơpôl tơ̆ tơring kon kông păng groi kông, Khul drŏ kăn xăh pơjing lơ Grŭp chă roi tơbăt lơ̆m tơpôl tơ̆ đĭ đăng pơlei; đơ̆ng noh vang tơgop pơm hơtŏk đon hlôh vao păng tơplih ming đon tơchĕng đơ̆ng kon pơlei. Mŏ Hoàng Thị Xiêm tơroi dơ̆ng: “Đơ̆ng khul nhôn pơjing dôm Grŭp chă roi tơbăt ‘nŏh, chă tơroi hloi lơ̆m dôm ‘măng hŏk hôp pơlei, pơtih gia lơ̆m pơlei đei tơdrong kiơ tơtŏ đon, dăh mă đei hla ar pơtho đơ̆ng xăh ‘nŏh nhôn jang hơdoi hăm dôm grŭp roi tơbăt vă pơgơ̆r hôp pơlei, roi tơƀoh ăn kon pơlei.”

Lơ̆m pơlei mă đei bơngai lôch ‘nŏh khul jang hơnơ̆ng năm truh vă tơƀôh ăn mih ma duch nă tăh hơkâu bơngai lôch lơ̆m bong păng lê̆ pơgơ̆r pơdong đunh năr, lê̆ kŏh xa lơ kơpô, rơmo mưh pơdong ăn bơngai lôch.

Tơdrong chă krao hơvơn, roi tơbăt roi lăp hăm tơdrong arih xa tơ̆ yăn âu păng roi đei yoa ƀiơ̆ ‘nŏh jĭ tơdrong tôch hơiă. Tơdrong ‘nâu ăn ƀôh, dôm grŭp roi tơbăt hlôh vao hơdăh tơdrong ‘mĕh vă, kŭm nhen dôm tơdrong pơmat tat mă kon pơlei oei tơƀâp. Đơ̆ng noh, nơ̆r tơroi đei roi tơbăt tôch ƀônh hlôh, lăp hăm yăn âu, tơgŭm ăn kon pơlei ƀônh hlôh păng pơm kiơ̆ lơ̆m tơdrong arih xa rim năr.

Ƀok Thào Và, Phó Bí thư Đảng xăh Lũng Phìn akhan: “Hăm Khul drŏ kăn, găh tơdrong roi tơbăt âu hrei ‘nâu tơ̆ xăh kŭm oei bơ̆ jang kiơ̆ tơdrong tơchơ̆t 27 đơ̆ng Khul kơdră chĕp kơ̆l Đảng ƀô̆ dêh char Hà Giang, Khul drŏ kăn hlôi jang trŏ păng đei hơnăp jang tôch gĭt kăl vă sut pơđĭ dôm tơdrong juăt ưh kơ ‘lơ̆ng găh iŏk unh om hrôih, vei lăng rơgŏh cham char, kăl hlŏh jĭ tơdrong pơdong bơngai lôch, athei tăh hơkâu bơngai lôch lơ̆m bong. Tơdrong ‘noh hăm khul drŏ kăn tôch gĭt kăl mưh chă roi tơbăt.

Vih dơ̆ng hăm plei Suối Chín Ván, lơ̆m pơlei đei 6 hơdrĕch bơngai Mông ‘nŏh jĭ hơdrĕch Thào, Sùng, Ly, Vàng, Mua păng hơdrĕch Giàng. Tơdrong tơplih ming tơdrong juăt đơ̆ng hơdrĕch Thào tơ̆ pơlei ưh kơsĭ jang đei dang ei dang ei hlôi ôh mă ‘nâu jĭ tơdrong adrin tôch dêh đơ̆ng đảng ƀô̆ păng khul kơdră tơring; kiơ̆ đơ̆ng lơ ‘măng hŏk hôp hơdrĕch hơdrung vă krao hơvơn, pơma pơlung păng pơjing tơdrong drơ̆ng nơ̆r lơ̆m tơpôl. Tơdrong ‘nâu tơƀôh hơdăh tơdrong adrin păng bơ̆ jang tôch tơnăp đơ̆ng khul kơdră tơring lơ̆m tơdrong sut pơđĭ dôm tơdrong juăt so ưh kơ ‘lơ̆ng, hơnhăk ba tơdrong gơ̆h hơgei, ‘lơ̆ng hơiă truh hăm kon pơlei kon kông. Atŭm hăm ‘nŏh, oei tơƀôh hơdăh đon hơpơi ‘mĕh, chu sơng iŏk tơdrong ‘nao ‘lơ̆ng đơ̆ng hơdrĕch Thào.

Ƀok Thào Và tơroi dơ̆ng: “Đe sư roi tơbăt, bơ̆n kŭm athei jang kiơ̆. Kiơ̆ kơ inh tăh hơkâu bơngai lôch lơ̆m bong ‘nŏh tôch ‘lơ̆ng. Tăh hơmet lơ̆m bong ‘nŏh huei kơ ‘mê̆ ‘mach kiơ. Hơdrĕch Thào bu bu kŭm ‘mĕh pơm kiơ̆ ngăl. Hơdrĕch nai ‘nŏh đe oei ưh đei tăh hơkâu bơngai lôch lơ̆m bong. Đe sư akhan, adrol sơ̆ yă ƀok ưh đei tăh hơkâu bơngai lôch lơ̆m bong kơna đe sư ưh đei tăh ‘năi. Hơpơi ‘mĕh dôm hơdrĕch hơdrung nai, ning mônh kơnh tăh hơkâu bơngai lôch lơ̆m bong ‘năi, thoi noh sư gơ̆h ‘you.”

Hăm hơdrĕch Thào Mí tơ̆ plei Suối Chín Ván, tơdrong đĭ đăng unh hnam lơ̆m hơdrĕch drơ̆ng nơ̆r tơplih ming tơdrong juăt ‘nŏh jĭ 1 tơdrong tơƀôh hơdăh jơhngâm pran đơ̆ng mât 1 ƀơ̆r đon lơ̆m tơpôl. ‘Nâu jĭ ƀai hŏk kăp gĭt ăn dôm tơdrong adrin pơm tơplih ming dôm tơdrong juăt ưh kơ ‘lơ̆ng tơ̆ dôm tơring nai. Hơmĕng kơ dôm Grŭp chă roi tơbăt lơ̆m tơpôl hơnơ̆ng jang ‘lơ̆ng hơnăp jang đơ̆ng kơdih, jing gơng tơƀưh tôch kơjăp đơ̆ng khul kơdră tơring păng kon pơlei, vang tơgop pơm hơtŏk tơdrong jang mŭk drăm, tơpôl tơ̆ tơring kon kông păng groi kông. Tơdrong pơgơ̆r pơdong bơngai lôch oei đei pơm kiơ̆ dôm tơdrong juăt so kơ hơdrĕch hơdrung đơ̆ng rŏng kơ tăh hơmet hơkâu bơngai lôch lơ̆m bong ăn ƀôh, tơdrong tơplih ming tơdrong juăt ưh ‘lơ̆ng ưh kơsĭ hŭt hloi dôm tơdrong juăt ‘lơ̆ng đơ̆ng sơ̆ ôh. Tơplơ̆ kơ ‘nŏh, sư oei tơgŭm vei kơjăp păng tưk tơiung dôm kơjă kăp gĭt ‘lơ̆ng hơiă đơ̆ng sơ̆ kơ hơdrĕch hơdrung dơ̆ng./.