Tŏk oei tơ̆ hnam ‘nao, unh hnam mŏ H'Bion Buôn Yă, tơ̆ plei Ea Sar, xăh Ea Sar hơiă pă băt dang yơ. Mŏ H’Bion tơroi, 13 sơnăm âu ki, 1 hnam 4 ‘nu bơngai oei oăi lơ̆m hnam hiăh, xă dang 20m2 ưh kơ hiôk rơhău kiơ. Tơdrong hơpơi ‘mĕh đei 1 pôm hnam xă ƀiơ̆ đei klo kăn hơpơi đơ̆ng sơnăm ‘nâu truh sơnăm to, mă oei oei hơnơ̆ng ưh kơ đei jên vă pơm yoa tơdrong arih xa tôch pơmat tat. Ƀât băt đei teh đak tơgŭm man ăn hnam, 2 ‘nu klo kăn mŏ gơ̆t lê̆ ‘mơ̆i tơdrong chă jang ăn kơ đe, vă vang pơvih ăn đe pơm hnam, vă da ƀiơ̆ huach jên kŏng. Gơnơm thoi nŏh mă hnam klo kăn mŏ đei man kơjăp ‘lơ̆ng ƀiơ̆: “Dang ei đei teh đak tơgŭm hnam bơih, klo kăn măr nhi sơđơ̆ng jơhngâm chă choh jang xa, adrin jang vă jăh klăih đơ̆ng tơnuih hin.”

Kŭm hơiă đei hnam ‘nao đơ̆ng rŏng 13 sơnăm oei oăi tơ̆ hnam so, hiăh hiok, mŏ H'Mah Mlô, tơ̆ thôn 6, xăh Ea Sar, apŭng Ea Kar tơroi: klo kăn mŏ chă jang ăn kơ đe prăt sơnăm kŭm ưh kơmăh vă sŏng xa, rong ‘me 2 ‘nu kon năm hŏk kơna ưh đei lai yơ pơn tơchĕng truh tơdrong man hnam kơjăp ‘lơ̆ng. Mă lei tơdrong ưh kơ pơ̆n tơchĕng ‘nŏh, dang ei đĭ đei bơih, gơn đơ̆ng 44 triu jên teh đak tơgŭm păng 40 triu jên đei asong tŏk iŏk hăm jên kon tŏ sĕt đơ̆ng Anih mong jên tơgŭm tơpôl.

Đei hnam man kơjăp ‘lơ̆ng, tơdrong arih kơ klo kăn mŏ H’Mah nhen đei tơplih ‘nao tôch hơiă: “Adrol sơ̆ klo kăn măr nhi oei oăi lơ̆m hnam gia, mua reh, ‘mi hnăt kơ băt pơm thoi yơ. Đơ̆ng đei hnam khul kơdră tơring tơgŭm ăn klo kăn măr nhi đei tơdrong arih xa roi ‘lơ̆ng ƀiơ̆, adrin jang xa vă rong ‘me kon hơ ‘lơ̆p năm hŏk.”

Bơ̆ jang tơdrong jang 1, găh Tơdrong jang tơm kơ teh đak 1719, sơnăm 2023, xăh Ea Sar đei man 36 tŏ hnam ăn dôm unh hnam kon kông tơnuh. Truh dang ei, dôm tŏ hnam âu đei man đang ngăl bơih, kon pơlei đĭ tŏk oei tơ̆ hnam ‘nao bơih. Kiơ̆ ƀok Văn Đình Thìn, Kơdră vei lăng kon pơlei xăh Ea Sar, đơ̆ng rŏng kơ man tơgŭm hnam oei ăn unh hnam tơnuh, xăh oei bơ̆ jang dôm hơyak chă tơgŭm teh oei ăn 44 unh hnam ưh đei teh oei tơ̆ tơring dơ̆ng: “Bơ̆ jang tơdrong tơgŭm teh oei ăn dôm bơngai đei xa yoa kiơ̆ tơdrong jang 1 xăh kŭm hơlen năng bơih. Dang ei lơ̆m xăh ưh pă đei teh xă, kơna trong jang đơ̆ng xăh ‘nŏh vă chĕng hơmet teh tơtil băl vă tơgŭm ăn dôm bơngai tơnuh răt teh.”

Tơdrong jang 1 lơ̆m Tơdrong jang 1719, dêh char Đắk Lắk đei tơlĕch hlŏh 91 ti hlak jên vă tơgŭm teh oei, man hnam, teh choh jang xa păng đak yoa ăn dôm unh hnam kon kông. Lơ̆m noh, apŭng Ea Kar jĭ 1 lơ̆m kơsô̆ hui tơring tơ̆ dêh char jang đang trŏ nơ̆r hơgăt, hăm 150 unh hnam đei hnam oei, 629 unh hnam đei đak yoa rơgŏh. Tơdrong jang tơgŭm teh oei, teh choh jang xa kŭm đei apŭng tơlĕch jang tôch tơnăp, adrin jang kĕh lơ̆m sơnăm 2024 ‘nâu.  

Ƀok Nguyễn Đăng Kai, Phŏ Kơdră Anih vei lăng hơdrĕch kon kông apŭng Ea Kar ăn tơbăt, vă tơlĕch jang đei yoa ‘lơ̆ng Tơdrong jang 1 đơ̆ng Tơdrong jang 1719, đơ̆ng rŏng đei trong jang, đei nơ̆r pơtho đơ̆ng Trung ương păng dêh char, Anih hlôi roi tơƀôh ăn Anih vei lăng kon pơlei apŭng, tơlĕch trong bơ̆ jang; roi tơbăt, pơtho ăn dôm xăh, thĭ trơ̆n hơlen năng, chih măt, pơm hla ar ăn dôm bơngai đei xa yoa... Atŭm hăm ‘nŏh hơtŏk tơdrong roi tơbăt vă kon pơlei hlôh, vang tơgŭm ăn: “Adrol kơ jang, nhôn tơlĕch trong roi tơbăt kiơ̆ đơ̆ng dôm ‘măng hop akŏm păng pơm thoi yơ vă lăp hăm yăn âu, pơjao trŏ bơngai vă vei lăng păng bơ̆ jang trŏ tơdrong hơgăt đơ̆ng khôi luơ̆t. Păng mưh đĭ tơlĕch đei trong jang hơdăh ‘lơ̆ng bơih ‘nŏh rim anih jang, dôm bơngai đei pơjao vei lăng đe jang tôch tơnăp. Đơ̆ng đon tơnăp âu mă gơ̆h jang đang ‘lơ̆ng tơdrong jang.”

Gơnơm tơdrong pơgơ̆r jang tôch pơnĕh đơ̆ng khul kơdră tơring păng dôm anih jang kơpal, kơhrĕng unh hnam tơnuh, vă jê̆ tơnuh găh tơring kon pơlei kon kông tơ̆ tơring groi kông kơ apŭng Ea Kar, dêh char Lắk, đei hnam oei, đei tơdrong arih xa sơđơ̆ng, vang tơgop kŭm hăm tơring hơtŏk hrĕnh tơdrong jang tơjur tơnuh hin, vei lăng sơđơ̆ng ‘lơ̆ng tơdrong arih xa tơpôl./.