Ah brang brưh kơmăng, ƀok Hrun – bơngai Bahnar, tơ̆ pơlei Kon Chrah, xah Hra, apŭng Mang Yang, pŭ hơchô̆ ‘nhĕt tơ̆ kơdŭ, puh rơmo đơ̆ng mir vih tơ̆ hnam. Ƀok tơroi, rơmo hlôi tơgŭm unh hnam ƀok klaih đơ̆ng hin dơnuh: “Mă blŭng inh tŏk iŏk 30 trĭu hlj răt rơmo. Unh hnam kĕ vei khul rơmo. Truh dang ei, inh tŏk iŏk 50 trĭu hlj dơ̆ng vă pơtăm kaphê, ‘năr yơ adoi năm vei rơmo, gơnơm đơ̆ng noh vă đei jên kla hre păng jang kaphê, truh pơyan iŏk yua, inh gô kla jên. Unh hnam inh chơt hơ-iă kơlih kĕ hơtŏk tơ-iung lơ̆m tơdrong hơrih. Đang kơ noh pơlei sek tơchơ̆t unh hnam inh klaih đơ̆ng hin dơnuh. Inh hơpơi ‘meh rim bơngai lơ̆m pơlei adoi khĭn chă tŏk iŏk kon jên, vă hơtŏk mŭk drăm unh hnam”.

Tơ̆ dêh char Gia Lai, apŭng Mang Yang jing minh lơ̆m dôm tơring đei lơ kon pơlei kon kông, đei 61% măt bơngai. Lơ̆m noh, hloh 80% unh hnam kon kông hin dơnuh păng tơjê̆ hin dơnuh. Yă Hoàng Thị Lan Anh – Phŏ Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei apŭng ăn tơbăt, Mang Yang tŏk bŏk tơrĕk tơgŭm unh hnam hin dơnuh tơrĕk hăm dôm kơsô̆ jên mong vă asong pơm jang; atŭm hăm noh pơm kiơ̆ dôm tơchơ̆t jang sut lê̆ hnam hyah hyok, tơgŭm hŏk pơhrăm..., tơgŭm bơngai hin dơnuh hơtŏk tơ-iung: “Trong jang kơ tơring gah tơjur hin dơnuh noh rơih dôm unh hnam mă kĕ klaih đơ̆ng hin dơnuh ‘mơ̆r jang hơdrol vă akŏm jơhngơ̆m asong jang đơ̆ng kơpal jur tơ̆ hơla; akŏm lơ̆m tơring tơnap tap noh gô đei asong hơdrol hloh vă tơgŭm ăn kon pơlei hơtŏk kiơ̆ tom dôm tơring ƀônh hiôk. Dôm bơngai jang tĕch pơdro hơgei adoi đei tơroi hơnơ̆ng, dôm khul unh hnam hin dơnuh đei năm hŏk hơlen tơdrong hlôh vao đơ̆ng dôm bơngai lơ̆m apŭng, lơ̆m xah boăl, dah mă tơ̆ ‘nguaih apŭng, nguaih kơ dêh char vă kon pơlei hlôh vao vih pơm jang, đei đon lui vă chă hơtŏk tơ-iung klaih đơ̆ng hin dơnuh".

Đơ̆ng đei tơdrong tơchơ̆t jang kơ teh đak gah tơjur hin dơnuh kơjăp sơđơ̆ng đei tơlĕch jang lơ̆m jâ̆p teh đak, hăm tơdrong tơgŭm đơ̆ng Trung ương, dêh char Gia Lai hlôi tơlĕch lơ trong pơm jang drơ̆ng minh; hơvơn rim jơhngơ̆m pran, akŏm jên vă tơlĕch lơ tơdrong jang, pơm trong hiôk vă unh hnam hin dơnuh gơh tơrĕk, hơtŏk iŏk yua, tơplih tơdrong hơrih. Kiơ̆ kơ noh, lơ tơchơ̆t jang hlôi keh đang, minh ƀar tơchơ̆t jang kiơ̆ rim sơnăm, mă hăt noh tơjur kơsô̆ unh hnam hin dơnuh atŭm păng tơjur hin dơnuh lơ̆m tơring kon pơlei kon kông. Đơ̆ng sơnăm 2018 truh sơnăm 2022, vă tơjur hin dơnuh kơjăp sơđơ̆ng lơ̆m tơring kon kông, dêh char Gia Lai hlôi tơlĕch ăn jê̆ 18.000 unh hnam hin dơnuh, tơjê̆ hin dơnuh tŏk iŏk hloh 5.400 tih hlj đơ̆ng jên asong pơm jang. Dêh char tơlĕch tơchơ̆t lơ̆m 3 sơnăm truh, rim sơnăm tơjur 2% kơsô̆ unh hnam hin dơnuh păng tơjur 3% unh hnam hin dơnuh bơngai kon kông.

Ah tong anê̆ khei 9/2023, Anih jang vei lăng kon pơlei dêh char Gia Lai hlôi chă hơlen păng tơbang Tơdrong jang 2059/KH-UBND gah tơdrong pơm kiơ̆ Tơchơ̆t jang kơ teh đak gah Tơjur hin dơnuh kơjăp sơđơ̆ng jăl sơnăm 2021-2025. Kiơ̆ kơ noh, dêh char gô tơgŭm pơm ‘nao păng hơmet ming hnam oei ăn tŏ sĕt jat noh 2.000 unh hnam hin dơnuh, unh hnam tơjê̆ hin dơnuh; vei sơđơ̆ng ăn 98% unh hnam hin dơnuh gơh yua đak sŏ nhă rơgoh; tôm đe hơ-ioh đei hnam hŏk tơ̆ hnam trưng trŏ sơnăm pơkăp... Yă Nguyễn Thị Thanh Lịch – Phŏ Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei dêh char Gia Lai ăn tơbăt dơ̆ng: “Dôm tơdrong jang mă nhôn ƀôh đei jơnei noh athei tơguăt hăm tơdrong kăl kơ kon pơlei. Pơtih nhen tơgŭm gah tơđah ‘long pơtăm kon yŏng păng pơthoi hloi gah choh jang xa păng rong kon tơrong thoi yơ; Tơdrong jang đei tơrĕk truh tơjur hin dơnuh mă 2 noh vei răk tơƀăk mong chĭng chêng păng asong đe tơdăm, đe hơ-ioh iĕ, đe ‘nhŏng pơmai vang akŏm lơ̆m dôm tơdrong jang juăt jue nhen tanh sĭt âu to vă pơm thoi yơ đơ̆ng tanh juăt jue pơjing đei lơ tơmam drăm ‘măn tĕch tơlĕch hloh dơ̆ng vă chă tơroi tơbang noh adoi tơgŭm sek asong tơdrong jang xa, pơjing trong pơm jang đei yua ăn jơnŭm tơpôl”.

Kiơ̆ tơlĕch jang đơ̆ng Anih jang vei lăng kon pơlei dêh char Gia Lai, đơ̆ng dang ei truh sơnăm 2025, dêh char gô tơlĕch 7 tơdrong jang tơjur hin dơnuh kơjăp sơđơ̆ng. Lơ̆m noh, akŏm tơplih trong pơm jang, pơjing tơdrong jang xa kơjăp sơđơ̆ng tơ̆ tơring kon kông. Kiơ̆ đơ̆ng noh, dêh char gô tơgŭm vă pơm ‘nao păng ming hơmet hnam ăn tŏ sĕt jat noh 2.000 unh hnam hin dơnuh, tơjê̆ hin dơnuh; vei sơđơ̆ng ăn 98% unh hnam hin dơnuh gơh đei yua đak sŏ nhă rơgoh; tôm đe hơ-ioh gơh đei năm hŏk tơ̆ hnam trưng, vei sơđơ̆ng đei theh ƀao hiêm ytê̆... Vă tơchơ̆t tơjur hin dơnuh kơjăp sơđơ̆ng gơh đei jơnei, dêh char gô akŏm lơ̆m 7 tơdrong asong jang noh: Tơgŭm asong ming man anih jang mŭk drăm – tơpôl tơ̆ apŭng hin dơnuh; tơlĕch lơ trong jang xa, hơtŏk tơdrong jang tơjur hin dơnuh; tơgŭm hơtŏk trong pơm jang, hơtŏk tơdrong ‘lơ̆ng tơmam drăm xa; hơtŏk pơtho tơdrong jang sơđơ̆ng kơjăp; tơgŭm hnam oei ăn unh hnam hin dơnuh, unh hnam tơjê̆ hin dơnuh lơ̆m tơring teh kơ dôm apŭng hin dơnuh; tơroi tơbăt păng tơjur hin dơnuh gah kơtơ̆ng ang; hơtŏk tơdrong hơlen sơkơ̆t Tơdrong jang păng tơchơ̆t tơgŭm ăn unh hnam hin dơnuh, unh hnam tơjê̆ hin dơnuh.