Tơpang ti hơbĕch hơbal kăt păng chô̆ ‘ngiĕt lơ̆m pơgar hnam, ‘nhŏng Rơ Chăm Chon, rơneh sơnăm 1977, plei Mrong Ngó 3, xăh Ia Ka, apŭng Chư Păh, tơbăt: Rơmo hơkăn mă khŭl kơdră apŭng tơgŭm ŭnh hnam sư sơnăm 2021, vă jê̆ tuh ‘măng mă 2 kơna athei vei lăng pơ ‘lơ̆ng. Kŭm kiơ̆ ‘nhŏng Chon, hơdai hăm ‘măng đei tơgŭm rơmo hăm sư, oei đei 4 ŭnh hnam nai tơ̆ plei Mrong Ngó, păng hnam hơ yơ kŭm đei dơ̆ng tŏ sĕt hloh 1 pôm rơmo kon. Hăm ‘nhŏng Chon, rơmo dang ei ‘noh mŭk drăm vă pơđom, yua kơ ŭnh hnam hlôi đei iŏk yua dơ̆ng dang vă jê̆ 10 triệu rim khei gơnang đơ̆ng đei 2 ‘nu jang ‘nao đei iŏk pơm kŏng nhân kơ su. ‘Nhŏng Chon hlôi lui ngeh đĭ đei tôm kon jên vă bơngơ̆t ăn mŭk drăm ŭnh hnam: “Teh đak hlôi asong ăn kơ ĭnh 1 pôm rơmo, 1 pôm hnam păng pơm tơdrong hiôk ăn kơ klo kăn nhi năm jang kŏng nhân kơsu. Mĭnh ‘nu 1 khei kŭm đei 4 truh 5 triệu. Mĭnh păh răt phe, 1 păh răt hơdrĕch, phŏng jang mir. Truh âu kơnh, ŭnh hnam nhôn vă răt dơ̆ng kơ măy ƀôm, pơtăm ming mir cheh phe, vei lăng mă ‘lơ̆ng vă sơđơ̆ng tơdrong arih sa.”

Oei tơ̆ plei Mrong Ngó 3, xăh Ia Ka, apŭng Chư Păh, grŭp jang pơm man hnam ăn kơ ŭnh hnam mŏ Rơ Chăm Thuỳ, rơneh sơnăm 1983, tŏk bŏk hăt hot pơm đang hnam vă tơtom ăn tơ ‘ngla hnam sơng têt. Mŏ Thuỳ tơbăt, mŏ đei tơgŭm 70 triệu hlak jên đơ̆ng jên tơjur dơnuh hin, klo kăn sư mơng dơ̆ng ‘nhŏng oh 2 păh thim 40 triệu hlak jên vă man hnam hmă xă vă jê̆   50m2. Hnam mă đơ̆ng tam tih, mă lei rơgoh păng kơjăp, ŭnh hnam hlôi sơđơ̆ng jơhngơ̆m găh hơnih oei păng đei dôm tơdrong tơchĕng vă jang ‘nao lơ̆m tơmơ̆t jên jang sa, yak tŏk sơđơ̆ng tơdrong arih sa: “Ĭnh đei hnam, ĭnh hiôk chơt dêh. Lơ̆m pơlei ling lang bơngơ̆t truh păng vang tơgŭm, đei tơmam dăh mă đei kiơ, đe sư kŭm asong hnam nhôn. Dang ei đe asong ăn kơ nhôn hnam man ‘lơ̆ng vă oei, ĭnh chhôk dêh. Truh âu kơnh, ĭnh hơdrin jang ƀa đak, jang cheh phe, hŏk pơhrăm đơ̆ng ‘nhŏng oh lơ̆m pơlei vă dă ƀiơ̆ kơ mơ mat tat ƀiơ̆.”

Đơ̆ng sơnăm 2016, ƀơ̆t tơdrong jang tơm teh đak tơjur dơnuh hin kơjăp đei tơlĕch jang, truh âu kơnh, rim sơnăm, dôm ŭnh hnam dơnuh hin tơ̆ xăh Ia Ka, apŭng Chư Păh đei tơgŭm kơhrĕng triệu hlak jên rim sơnăm vă tơlĕch jang dôm tơdrong jang tơjur dơnuh hin. Vă kon jên đei tơlĕch jang đei iŏk yua, Anih vei lăng kon pơlei xăh hlôi jang kơjăp hăm dôm khŭl vei lăng kon pơlei lơ̆m pơlei, chih jô̆ hơlen kơsô̆ ŭnh hnam dơnuh hin, tơblang hơdăh tơdrong tơm pơm ăn hăm tơdrong dơnuh hin păng dơnuh hin hơlơ̆k dơ̆ng đơ̆ng rim ŭnh hnam. Đơ̆ng noh, tơlĕch tơdrong jang mă lăp hăm ‘meh vă nhen pơtho tơdrong jang, pơhrăm tơplih tơdrong joăt jang sa, pơm hnam ‘nao, asong rơmo yŏng, asong kơmăy kơmŏk choh jang sa...  Tơdrong jang tơm đơ̆ng tơring ‘noh jĭ tơgŭm kon pơlei pơjing tơdrong jang sa, tơplih trong tơchĕng, trong jang, vă pơm tơdrong ‘lơ̆ng vă dôm ŭnh hnam klăih đơ̆ng dơnuh hin kơjăp. Rơ Châm Nglai- bơngai pơgơ̆r pơlei plei Mrong Ngó 3, xăh Ia Ka, apŭng Chư Păh tơroi, sơ̆ lơ̆m pơlei đei 21 ŭnh hnam, hlôi tơjur đei 6 ŭnh hnam dơnuh hin: “Plei Mrong Ngó 3 đei hloh 20 ŭnh ham dơnuh hin. Sơnăm 2022, hlôi tơjur đei 5 ŭnh hnam. Ĭnh ‘meh vă teh đak hơnơ̆ng tơgŭm ăn kon pơlei dơnuh hin đei hnam, đei rơmo, đei ‘long hơdrĕch vă hơtŏk tơiung jang sa, sơđơ̆ng tơdrong arih sa.”

Jang kiơ̆ tơdrong jang tơm teh đak găh tơjur dơnuh hin kơjăp, đơ̆ng sơnăm 2016 truh 2022, dêh char tơlĕch jên jang hloh 1.400 ti hlak jên vă tơlĕch jang dôm tơdrong jang tơgŭm tơmơ̆t jên jang, hơtŏk tơiung anih jang kăl tơ̆ dôm apŭng dơnuh hin păng dôm pơlei pơla. Jên âu đei pơm hơdăh jing lơ tơdrong jang iĕ, nhen tơgŭm hơtŏk tơiung jang sa, hơmet ming kơchơ̆t bek ‘lơ̆ng; hơtŏk tơiung pơtho pơhrăm tơdrong jang, tơdrong jang kơjăp; tơgŭm hnam oei ăn ŭnh hnam dơnuh hin păng vă jê̆ dơnuh hin...  Pơtôch, jăl jang 2016 - 2021, lơ̆m dêh char Gia Lai tơjur 15,75% akŏp kơsô̆ ŭnh hnam dơnuh hin. Mă loi ‘noh, kơsô̆ ŭnh hnam dơnuh hin bơngai kon kông tơjur jô̆ păh lăp jur hloh 5,33% lơ̆m 1 sơnăm... Ƀok Phạm Trần Anh, Phŏ Kơdră chĕp kơ̆l Anih vei lăng găh bơngai jang, lĭnh jĭ rơka păng tơpôl dêh char Gia Lai tơbăt: “Anih jang vei lăng găh bơngai jang, lĭnh jĭ rơka gô jang tơgŭm ăn khŭl kơdră tơring, kơdră đảng pơjing dôm trong jang mă hơdăh, tơgŭm ŭnh hnam dơnuh hin klăih đơ̆ng dơnuh hin. Hơdai hăm iŏk yua jên jang đơ̆ng trung ương; jang hơdai hăm dôm mặt trận, khŭl grŭp, chĭnh trĭ, tơpôl rim tơring vă hơvơn lơ jên jang đơ̆ng anih mơdro sa, tơpôl vă tơmơ̆t jên jang ăn bơngai dơnuh hin hơtŏk tơiung jang sa.”

Hăm tơdrong hơdrin tôch bơneh đơ̆ng dôm kơdră đảng păng kơdră rim tơring, kŭm hăm tơdrong 1 ƀơ̆r đon, tơgŭm păng hơdrin đơ̆ng kon pơlei, tơdrong dơnuh hin Gia Lai tŏk bŏk tơtĕnh đei tŭn tơ̆ rŏng. Sơnăm 2022 tơƀơ̆p lơ long nol, mă lei mŭk drăm dêh char tŏk oei iŏk đei vă jê̆ 9,3%, lơ hloh tơdrong hơgăt tơlĕch ăn. Tơdrong ‘noh ăn ƀôh, kon pơlei dôm hơdrĕch hơdrŭng tơ̆ Gia Lai tŏk bŏk yak hloh mơmat tat đei jơnei, mŭk drăm roi ‘năr roi hơtŏk tơiung, tơdrong arih sa roi ‘năr roi hơtŏk ‘lơ̆ng hloh.