GDP jăl khei mă 1 lăp tŏk hlŏh 3,3% tơbôh hơdăh 2 tơdrong tih. Mă mônh, tơdrong jang mŭk drăm đei ƀơm ưh ‘lơ̆ng đơ̆ng tơdrong rơhyŭng rơhyăng mŭk drăm jơ̆p plei tĕh. Tơdrong ‘nâu ƀôh hơdăh mưh jên tĕch mơdro tơ̆ tĕh đak đe lơ̆m jăl khei mă 1 lăp đei hlŏh 79 ti USD, jur vă jê̆ 12%; jên răt iŏk tơmam đơ̆ng tĕh đak đe iŏk đei hlŏh 75 ti USD, jur 14,7%; dôm anih jang kơmăy pơm tơlĕch tơmam jang xa jur ngăl. Anih tĕch răt tơmam đơ̆ng tĕh đak Việt Nam hăm tĕh đak đe oei pơmat tat yoa tơmam tĕch rơkăh păng đei lơ tơdrong găn trong tĕch mơdro xa. Mă 2, jang tŏk GDP tơƀôh hơdăh tơdrong jang xa kơtă lơ̆m tĕh đak oei đei lơ tơdrong ưh kơlăp. Ưh gơ̆h ưh pơma truh tơdrong vei lăng jên. Tơdăh vei lăng jên ‘lơ̆ng ƀiơ̆, ‘nŏh gơ̆h veh ver dôm tơdrong ưh ‘lơ̆ng ƀơm truh trăi phĭu nhen khei ‘năr âu ki. Vei lăng jên ‘lơ̆ng ƀiơ̆ ‘nŏh 1,2 anih jang nhen anih ming man, tĕch mơdro tĕh, hnam lei sư da ƀiơ̆ ƀơm kơnê̆ nhen brei drou. ‘Ngoăih kơ ‘nŏh, jên tơmât jang đơ̆ng tĕh đak đe tơ̆ Việt Nam jô̆ truh ‘năr 20/3 đei 5,45 ti USD, jur 38,8%, jên tơmât jang tơpăt đơ̆ng tĕh đak đe pơhlom đei 4,32 ti USD, jur 2,2% kŭm ăn ƀôh dôm tơdrong nol hăm mŭk drăm tơ̆ hơnăp kơnh ƀât ‘nâu hơnơ̆ng đei năng jĭ jơhngâm pran ăn tơdrong jang tok. Tơdrong pơhnŏng jang tŏk 6,5% lơ̆m sơnăm, tơpă ‘nei ưh kơ đei ƀônh kiơ ôh.

Yă Nguyễn Thị Hương – Kơdră chĕp kơ̆l Anih chih jô̆, Anih tơm tơlĕch nơ̆r sơkơ̆t tơmât jên jang akhan: “Vă akhan dôm jăl khei oei đei dơ̆ng kơ sơnăm bơ̆n athei jang đei đơ̆ng hlŏh 7-7,5%, hăm đĭ đăng anih jang mŭk drăm tơ̆ hơnăp kơnh, ƀât mă tơdrong jang mŭk drăm lơ̆m apŭng plenh tĕh oei jur tŏk ưh sơđơ̆ng, kơplăh ‘nŏh tơdrong ‘mĕh vă đơ̆ng dôm anih jang hơdoi tơ̆ ‘ngoăih jur, tŏ ‘mi kial ưh kơ ‘lơ̆ng, đang kơ ‘nŏh jĭ tơdrong sar bar, tơblăh vang lơ̆m apŭng plenh tĕh oei tôch kơ krê.”    

Lăp đon hăm nơ̆r pơma âu, bơngai juăt jang muk drăm, Tiến sỹ Lê Duy Bình kŭm lăng ƀôh dôm tơdrong ‘lơ̆ng păng tơblang hơdăh vă khul tĕch mơdro đei đon hưch hanh, adrin jang xa vang tơgop pơm hơtŏk mŭk drăm tơ̆ hơnăp kơnh. Pơtih gia, jên tơmât jang tơpăt đơ̆ng tĕh đak đe mă đơ̆ng jur ƀiơ̆ ră mă lei Việt Nam oei hơnơ̆ng iŏk đei nơ̆r pơkăp tơmât jên jang đơ̆ng dôm anih tĕch mơdro tih, jang xa jơ̆p plei tĕh. Lơ grŭp anih tĕch mơdro đơ̆ng dôm tĕh đak jang xa rơgei ‘lơ̆ng nhen anih tĕch mơdro Châu Âu oei ‘mĕh tơplih trong tơmât jên jang tơ̆ Việt Nam. Phe Việt Nam tŏk bŏk păng gô hơnơ̆ng jing vei kơjăp hơnăn tơmam đei ư hơnhang lơ̆m plei teh – ưh lăp tơgŭm vei sơđơ̆ng phe ƀa tơmam xa lơ̆m tĕh đak đĕch, mă oei tơgop pơm sơđơ̆ng mŭk drăm jơ̆p lơ̆m teh đak păng tĕch ăn tĕh đak đe hai.

Tiến sỹ Lê Duy Bình pơma: “Ƀât mă mŭk drăm lơ̆m plei tĕh oei pơmat tat nhen thoi âu, bơ̆n oei đei lơ tơdrong ‘lơ̆ng, pơtih gia nhen tơdrong choh jang xa, pơtăm ‘long, rong ka hơdang oei jang tŏk pran; tơdrong jang tŏk hơlơ̆k dơ̆ng đơ̆ng anih chă tơmang lăng kŭm tôch ‘lơ̆ng; jên tơmât jang lơ̆m tơpôl, jên tơmât jang đơ̆ng tĕh đak oei tŏk ‘nŏh jĭ dôm tơdrong adrin tih đơ̆ng Khul kơdră tĕh đak, anih tơmât jên jang, anih iŏk jang. ‘Ngoăih kơ ‘nŏh, akŏm đĭ đăng jên tĕch le tơmam păng jên pơvih pơvăn oei tŏk hơnơ̆ng jing ‘long tơjră tơm ăn tơdrong jang mŭk drăm. Ƀât mă tơdrong pơm tơlĕch, tĕch mơdro jur mă lei bơngai jang kơpal kơ 15 sơnăm đei tơdrong jang roi tŏk, kơsô̆ bơngai ưh đei tơdrong jang jur ăn ƀôh anih jang mŭk drăm lơ̆m tơpôl jing anih gơnang tôch kơjăp hăm anih pơm tơlĕch tơmam păng 1,2 anih jang nai."

Vă Việt Nam gơ̆h vei sơđơ̆ng mŭk drăm, hăm tơdrong ‘lơ̆ng vă jang tŏk pran lơ̆m dôm jăl khei đơ̆ng rŏng, bơngai juăt jang mŭk drăm Trần Quý – Kơdră chĕp kơ̆l Anih atŏk tơiung mŭk drăm kơsô̆ Việt Nam, tơ̆ plt Hồ Chí Minh đei nơ̆r pơma: "Khul kơdră tĕh đak athei hơtŏk tơdrong vei lăng kơjă păng hơtŏk tơdrong pơjei vă găn ƀiơ̆ kơjă tŏk đơ̆ng dôm tơmam păng tơdrong pơvih pơvăn, đơ̆ng nŏh pơm tơjur ƀiơ̆ tơdrong kơhret hăm bơngai răt yoa păng anih tĕch mơdro. Athei hơtŏk tơdrong pơjei, hơmet pơ ‘lơ̆ng rim trong jang xa, pơm hơtŏk tơmam ‘lơ̆ng. Vă jang đei tơdrong ‘nâu athei hơtŏk tơdrong tơplih hăm kơmăy sô̆ vă pơm tơjur ƀiơ̆ kơjă tơmam. Tĕh đak athei tơmât jên ăn dôm tơdrong jang tơgŭm ăn tơdrong jang tŏk mŭk drăm đunh đai ‘năi nhen pơm trong, man anih jang, pơtho pơhrăm, tơchĕng hơlen păng atŏk tơiung kơmăy kơmok, logistic... ‘Nŏh jĭ dôm tơdrong ‘lơ̆ng ăn trong jang đunh đai vă găn ƀiơ̆ tơdrong kơhret đơ̆ng kơjă tơmam tŏk.”

Hăm tơdrong tơchĕng đơ̆ng bơngai pơdro, anih tĕch mơdro, ƀok Nguyễn Văn Thân – Kơdră vei lăng dôm anih tĕch mơdro iĕ păng păh lăp Việt Nam tôch tơrĕk hăm kơsô̆ chih: 57 rơbâu anih tĕch mơdro kĭ măt pơjing plơ̆ng păng jang xa hơlơ̆k dơ̆ng, jur 5,4%; hlŏh 60 rơbâu anih tĕch mơdro, pơdơ̆h jang xa, tŏk 17,4% pơtêng hăm jăl khei mă 1/2022. Mă đơ̆ng dôm kơsô̆ âu ưh đei tơƀôh đĭ rim tơdrong đei tơ̆ yăn âu găh tơdrong jang xa đơ̆ng anih tĕch mơdro, mă lei tơdrong tơmât jên jang đơ̆ng bơngai tĕch mơdro oei đei hơnơ̆ng păng roi pran. Anih tĕch mơdro gơ̆h lĕch veh đơ̆ng tơdrong jang xa ‘nâu mă lei tơplĭh jang xa tơdrong nai dơ̆ng…Mưh anih tĕch tĕch mơdro ‘nao pơjing, anih tĕch mơdro so jang xa hơlơ̆k dơ̆ng dăh mă lĕch đơ̆ng tơdrong jang xa ‘nŏh tơƀôh hơdăh tơdrong jur tŏk kiơ̆ trong ưh kơ ‘lơ̆ng, tơdrong ‘nâu “kăl đei dơ̆ng lơ tơdrong tơgŭm mă lăp”:

Ƀok Nguyễn Văn Thân akhan: “Dôm tơdrong tơgŭm đơ̆ng rŏng kơ jĭ Covid athei hơnơ̆ng pơdui đunh vă hơtŏk jơhngâm pran ăn anih tĕch mơdro, mă loi anih tĕch mơdro iĕ păng păh lăp yoa iŏk đei truh 98% nhen tơdrong tơgŭm kiơ̆ sơnăm tơlĕch jên, kiơ̆ anih mong jên. Chă tơmang lăng ‘nŏh kăl pơih xă VISA vă sơng tơmoi. Đei chă tơmang lăng ‘nŏh đei tơdrong jang xa, anih et xa kŭm roi tŏk. Păng kăl loi ‘nŏh jĭ tơdrong hăm bơngai jang; dôm anih mong jên oei tơjur jên kon ăn dôm tơdrong jang oei năm trŏ trong, kơna hơnơ̆ng pơdui khei ‘năr kla hre păng tơjur jên kon. Pơma pơtôm dôm tơdrong tơgŭm ƀât hơtuch sơnăm sơ̆ păng jăl khei mă 1 sơnăm ‘nâu thoi yơ ‘nŏh jăl khei đơ̆ng rŏng athei thoi nŏh ‘năi, lei sư roi ‘lơ̆ng ƀiơ̆.”   

Dôm anih jang lơ̆m apŭng plenh tĕh hlôi păng tŏk bŏk tơlĕch lơ đon tơchĕng phara băl găh tơdrong jang tŏk mŭk drăm lơ̆m plei tĕh 2023 hăm dôm tơdrong tơdra hơnơ̆ng ƀơm ưh ‘lơ̆ng truh tơdrong jang mŭk drăm lơ̆m tĕh đak, nhen: Anih mong jên apŭng plenh tĕh tơdra, tơdrong jang tŏk mŭk drăm lơ̆m plei tĕh lăp đei 1,7%, tŏ sĕt ƀiơ̆ 1,3 điêm pơtih kơhrĕng pơtêng hăm kơsô̆ tơdra hơdrol; Liên hợp quốc tơdra đei 1,9%, jur 1,2 điêm pơtih kơhrĕng pơtêng hăm kơsô̆ tơdra ƀât khei 6/2022… Lơ̆m apŭng plenh tĕh, kơjă tơ mam vă pơm, tĕch roi jur mă lei oei tôch măk đĕch; tơdrong klăih song ưh lăp lơ̆m tơdrong pơvei đơ̆ng dôm tĕh đak tih roi tŏk păng tơdrong jang tŏk hơlơ̆k dơ̆ng mŭk drăm đơ̆ng Trung Quốc gô ƀơm truh kơjă tơmam Việt Nam ‘năi… Mă lei, tơdrong tơblang, nơ̆r pơma apinh păng đon lui đơ̆ng dôm bơngai juăt jang, bơngai pơdro kơpal ăn ƀôh, tơdăh đĭ đăng tơdrong jang mŭk drăm iŏk yoa ‘lơ̆ng jên jang, vei lăng ‘lơ̆ng dôm tơdrong krê, Khul kơdră tĕh đak chih iŏk đei dôm ƀai hŏk kăl vă gơ̆h pơgơ̆r jang ‘lơ̆ng ƀiơ̆ mưh vei lăng kơjă ‘nŏh tơdrong đei yoa găh mŭk drăm lơ̆m jăl khei mă 1 oei jing tơdrong ‘lơ̆ng, jing anih gơnang yoa tôch sơđơ̆ng vă găn kơjă tơmam tŏk lơ̆m sơnăm lăp hăm kơsô̆ Kuô̆k hô̆i tơlĕch ‘nŏh 4,5%, păng jang đei tơdrong hơgăt jang tŏk mŭk drăm truh 6,5% lơ̆m sơnăm 2023.