VOV4. Bahnar - Lơ̆m 5 sơnăm au ki, măt bơngai đe hơ iŏh răm đe pơrăm, hil hơrĕh tĕh dong hơnơng đei ƀô̆h kơtang. Tơdăh lơ̆m sơnăm 2018, Kmăi điên thoăi Tĕh đak vei lăng đe hơ iŏh 111 đei kơtơ̆ng, băt păng vang găn ga 806 ‘nu hơ ioh răm đe hil hơrĕh tĕh dong ‘nŏh trŭh sơnăm 2021, đei kơtơ̆ng, tơgŭm djru păng vang găn ga hlŏh 1.000 ‘nu hơ iŏh răm - măt bơngai hơ iŏh răm đe pơrăm, hil hơrĕh tĕh dong lơ hlŏh lơ̆m rim sơnăm au ki.Chhŭr nuih hlŏh dơ̆ng ‘nŏh, lơ ‘măng đe pơrăm, đe hil hơrĕh tĕh dong đe hơ iŏh mă lei ư̆h kơ đei bu chă pơma, tơroi tơbăt, ư̆h kơ đei chă găn ga tơtom ... hlôi đei jing tơdrong lôch răm păng bơngai pơlôch pơrăm hơ iŏh tă kơ dĭh lơ̆m ŭnh hnam, bơngai rong ‘me đe hơ iŏh, pơm ăn tơpôl tôch kơ blĕk. Khei iung jang kơ yuơ đei hơ iŏh sơnăm au đei hơnăn “Vang kơrŭn jơhngơ̆m vei lăng năng tông hơ iŏh, dăh pơma vang tang găn tơdrong pơrăm, hil hơrĕh tĕh dong đe hơ iŏh”, bơngai chih kơtơ̆ng ang Hà Nam đei ƀai chĭh găh tơdrong au.

Ƀok Đặng Hoa Nam, Kơdră chĕp pơgơ̆r Anĭh tơm vei lăng Hơ iŏh găh Dơnŏ anĭh tơm vei lăng Tơdrong jang Bơngai rơka păng Tơpôl sơkơ̆t hơdăh: “Kăl Tơkêng” hlôi đei khôi luơ̆t Việt Nam tơchơ̆t

Khei năr tơjê̆ au, kon pơlei pơla tôch kơ blĕk tơ̆ hơnăp tơdrong đe hơ iŏh lôch răm kơ yuơ đơ̆ng tĕh dong nhen: Tơdrong bơngai hơ iŏh drŏ kăn 3 sơnăm oei tơ̆ apung Thạch Thất, Hà Nội lôch kơ yuơ bơngai pơyô mĕ tĕh dong lơ ‘măng păng iŏk kơđĭnh pơ̆ng tơ̆ kơ̆l dăh mă tơdrong hơ iŏh drŏ kăn 8 sơnăm oei tơ̆ pơlei tơm Hồ Chí Minh lôch đơ̆ng rŏng đunh jơ bơngai mĕ thim tĕh dong păng jơhngơ̆m đon kơnê̆ đơ̆ng bơngai ƀă. Dăh mă tơdrong bơngai drŏ kăn 6 sơnăm oei tơ̆ kuân Bắc Từ Liêm, Hà Nội hlôi lôch lăp đơ̆ng rŏng jơhngơ̆m đon blĕk kơ bơngai ƀă kơ yuơ glĕh hrat pơtho kon hŏk Online…. ‘Nau jing dôm nơ̆r tơgop đơ̆ng kon pơlei mă nhôn hyup iŏk:“Sơ ‘ngon tơpă mơ̆n mư̆h kơtơ̆ng trŭh tơdrong lơ lau. Tăr văr păng chhŭr nuih tơpă mơ̆n mư̆h ƀô̆h bơngai ‘lŏ kră chă pơm tơdrong hăm đe hơ iŏh lơ lau. Ư̆h kơ băt kơ yuơ kă kiơ mă bơngai ‘lŏ kră tă đei jơhngơ̆m đon kơnê̆ lơ lau, mă kăl bơngai hơ iŏh ‘nŏh tă kon hơ ‘lơ̆p kơ dĭh dơ̆ng păng rim năr oei hơdoi hăm bơ̆n dơ̆ng”.

Kiơ̆ đơ̆ng Dơnŏ anĭh tơm Kŏng ang chĭh jô̆, lơ̆m 2 sơnăm au ki, lơ̆m tĕh đak đei 110 ‘măng pơlôch hơ iŏh, hăm 120 ‘nu bơngai lôch răm. Dơnŏ anĭh tơm Kŏng ang hlôi xek tơlang hlŏh 3.300 ‘măng tơdrong pơm glăi, lơ̆m au xek phak hlŏh 3.400 ‘nu bơngai. Găh kiơ̆ đơ̆ng Anĭh tơm vei lăng Hơ iŏh găh Dơnŏ anĭh tơm vei lăng Tơdrong jang Bơngai rơka păng Tơpôl, tơdăh sơnăm 2018, Kơsô̆ điên thoăi Tĕh đak vei lăng năng tông hơ iŏh 111 đei kơtơ̆ng păng vang găn ga 806 ‘nu hơ iŏh răm đe pơrăm, hil hơrĕh tĕh dong ‘nŏh trŭh sơnăm 2019 ‘nŏh 980 ‘măng păng sơnăm 2021 ‘nŏh hlŏh 1.000 ‘măng. Pơrăm đe hơ iŏh đei lơ trong phara dĭh băl nhen hil hơrĕh tĕh dong, pơgŏ, pơđep jang trăp, tĕch mơdro, hơchăng hŭt. Bơngai pơrăm hơ iŏh găh lơ jĭ dôm bơngai drŏ nglo (tơmơ̆t 95%), lơ̆m au đei hlŏh 3.400 ‘nu bơngai hlŏh 18 sơnăm chă pơrăm hơ iŏh (tơmơ̆t 77%). Rim tơdrong chă tơchĕng hơlen đei ƀô̆h, 73% ‘nu hơ iŏh đei răm tơdrong hil hơrĕh tĕh dong păng pơgŏ pơđep lơ̆m khei ‘năr jĭ hơbŭh Covid-19 păng vă jê̆ 80% ‘nu hơ iŏh răm hil hơrĕh tĕh dong lơ̆m ŭnh hnam păng bơngai pơram ‘nŏh ji kơ yuơ mĕ ƀă kơ dĭh, ŭnh hnam păng bơngai vei rong hơ iŏh. Mă đơ̆ng trong vei lăng năng tông hơ iŏh hrei au hlôi đei pơjing tôm, mă lei kơ yuơ kă kiơ dôm tơdrong ơ̆h ol lơ lau oei ƀô̆h hơnơ̆ng păng lăp trŭh đei tơdrong tĭh ‘nŏh đe mă băt. Yă Nguyễn Phương Linh, Kơdră chĕp pơgơ̆r Dơnŏ anĭh tơm Chă tơchĕng hơlen Vei lăng Atŏk tơ iung kơ jăp ‘lơ̆ng (MSD)  hơlen hơdăh:“Yan au đei ƀô̆h tơdrong joăt akhan “’Nau tơdrong kơ dĭh lơ̆m ŭnh hnam” vă pơtho khan dĭh băl oei kơtang đĕch. Kơ yuơ lơ lŏh, đei ‘măng kơ dĭh rim bơngai lơ̆m ŭnh hnam tim mă lăng kơ jăp tơdrong vei lăng năng tông ‘lơ̆ng hơ iă ăn hơ iŏh. Đei ‘măng kon ŏh lơ̆m ŭnh hnam răm tĕh dong ră mă lei ư̆h kơ chă tơroi akhan ‘nŏh tơdrong kơ dĭh. Đei ‘măng trŭh tơdrong đei ƀô̆h brei au ‘nŏh kiơ̆ kơ ĭnh: Tơdăh ŭnh hnam ƀô̆h ‘nŏh oei tơchĕng akhan, lơ lŏh ‘nŏh oei khan chă pơtho khan dĭh băl, ‘nŏh jing tang ‘măng pơtho khan dih băl, tơdăh bơ̆n chă tơroi ăn kơ đe ‘nŏh kơnh pơm ư̆h kơ ‘lơ̆ng ăn ŭnh hnam kơ dĭh, kơna mă ôn. Bơ̆n tim gan hlô̆h vao lơ̆m tơdrong đe hơ iĭh kăl đei vei lăng năng tông ‘lơ̆ng hơ iă đơ̆ng akau jăn trŭh jơhngơ̆m đon păng tơdăh bơ̆n ư̆h kơ găn ga kĕ lơ̆m ŭnh hnam lei kăl tơroi hloi hơnĭh bơ̆ jang kơpal vă đei tơgŭm xek tơlang ăn. ‘Nŏh tơdrong hlôh vao kăl tơchă truh bơ̆ jang khôi luơ̆t ‘nŏh tim mă tôm, pơm ăn trŭh đei tơdrong hmach pă tom”.

Luật sư Nguyễn Đức Hùng-khŭl luật sư pơlei tơm Hà Nội sơkơ̆t hơdăh: “Bơ̆n oei tim mă tôm dôm tơdrong pơkăp kơtang dăr lăng adoi nhen vei lăng năng tông rim hơ iŏh ‘lơ̆ng hơ iă hlŏh pơ đĭ tơdrong khôi luơ̆t adoi nhen tơdrong lăng ba đơ̆ng kon pơlei pơla lơ̆m vei lăng năng tông hơ iŏh. Kiơ̆ kơ ĭnh, bơ̆n kăl atŏk kơtang dăr lăng kơ jăp. Tơgŭm djru, vei lăng năng tông, mă kăl đe hơ iŏh lơ̆m dôm ŭnh hnam mơmat tat. Hăm đe hơ iŏh ‘nŏh jing hơnăp jang kơ Dơnŏ anĭh vei lăng kon pơlei, tơring, phương, kơ Khŭl hơdrŭh tơdăm, khŭl drŏ kăn kơ rim khŭl jang vei lăng năng tông hơ iŏh băt hơdăh tơdrong oei sa kơ rim đe hơ iŏh. Adoi bơ̆n kăl pơtho tơbăt, atŏk jơhngơ̆m đon hlô̆h vao hlŏh dơ̆ng lơ̆m tơpôl vă đei jing pơnĭl pơchrang ƀô̆h tơtom păng tang găn tơtom dôm tơdrong pơm glăi, pơm pơrăm đe hơ iŏh”.

Tơdrong kăl vă pơma trŭh lăp đơ̆ng rŏng đei tơdrong jĭ jơhngơ̆m, kon pơlei pơla chă apĭnh păng akhan: Tơdăh khŭl kơdră tơring iung jang kơtang hlŏh dơ̆ng; kon pơlei lơ̆m tơring - dôm bơngai koeng ƀôt hăm hơ iŏh “ư̆h kơ ‘mơng” păng băt chă vang găn ga tơtom lei rŏ năng kĕ veh ver đei tơdrong kơnê̆ lơ lau. Ƀok Đặng Hoa Nam, Kơdră chĕp pơgơ̆r Anĭh tơm vei lăng Hơ iŏh găh Dơnŏ anĭh tơm vei lăng Tơdrong jang Bơngai rơka păng Tơpôl sơkơ̆t hơdăh: “Kăl Tơkêng” hlôi đei khôi luơ̆t Việt Nam tơchơ̆t: “Tơ̆ au tơ jê̆ hăm tơdrong tang găn hơlau, ‘nŏh jei kăl đei tơdrong hơnăp jang kơ kon pơlei pơla, pơma tơbăt, tơkêng dôm tơdrong chă hil hơrĕh tĕh dong hơ iŏh mă bơ̆n băt. ‘Nŏh lơ̆m khôi luơ̆t Việt Nam, Khôi luơ̆t Hơ iŏh sơnăm 2016 păng mă kăl hăm Tơdrong tơchơ̆t 130 ‘nŏh tơchơ̆t  khôi luơ̆t găh kăl tơkêng hăm dôm bơngai pơrăm, hil hơrĕh tĕh dong hơ iŏh hlôi đei tơmơ̆t lơ̆m tơchơ̆t kơ Khôi luơ̆t Việt nam. Dôm tơdrong mă bơ̆n đei chă jau, ƀô̆h đe pơm pơrăm, hil hơrĕh tĕh dong hơ iŏh, găh tơdrong ƀô̆h kơnăl jei ư̆h kơ lơ ră mă lei jei gơ̆h tơroi tơbăt hloi ăn Hơnĭh jang Kmăi điên thoăi tĕh đak vei lăng năng tông hơ iŏh 111”.

  Ƀok Đặng Hoa Nam jei tơbăt: Mư̆h pơm “Kăl tơkêng”, bơngai kêng gô đei vei lăng năng tông kơ jăp, ‘lơ̆ng hơ iă, mă đơ̆ng tơdrong chă tơkêng au bơ̆n chă jau đĕch, ư̆h khan tơdrong pơrăm, hil hơrĕh tĕh dong hơ iŏh.

 “Vang iung jang vei lăng năng tông hơ iŏh, dăh tơlĕch nơ̆r pơma tang găn đe pơm pơrăm, hil hơrĕh tĕh dong hơ iŏh”. ‘nau jei jing nơ̆r tơbăt hơdăh lơ̆m Khei iung jang kơ yuơ đe hơ iŏh sơnăm au. Vă nơ̆r tơbăt au ư̆h khan lăp nơ̆r pơma păng tơpă jơnei, vă pơm dă ƀiơ̆ đei tơdrong chă pơrăm, hil hơrĕh tĕh dong hơ iŏh ‘nŏh rim bơngai păng tơpôl dăh tơlĕch nơ̆r pơma păng iung jang kiơ̆ trong krao điên thoăi ăn Hơnĭh jang Điên thoăi Tĕh đak vei lăng năng tông hơ iŏh 111, dăh mă năm tơkêng tơ̆ hơnĭh bơ̆ jang, khŭl jang vei lăng năng tông hơ ioh tơ jê̆ hlŏh tơdăh ƀô̆h, đei jau đe đei tơdrong pơm kơnê̆, hil hơrĕh tĕh dong hơ iŏh.

Bơngai chĭh: Hà Nam

Tơblơ̆ nơ̆r: Amazưt