VOV4.Bahnar - Pơyan ‘mi sơnăm au, dêh char Kon Tum tơlĕch chă pơtăm ‘nao đei 4.500ha bri. Dang ei tơdrong pơtăm bri tŏk bŏk đei khŭl kơdră chĕp pơgơ̆r, rim hơnĭh tơngla bri păng kon pơlei vang hơdrin jang kiơ̆.

Lơ̆m ‘năr ‘mi tĭh, trong tơsĕr dơ̆ng mă lei ‘nhŏng A Huân, hơdrung Bahnảfr oei tơ̆ pơlei Kon Ktu, tơring Đak Rơwa, pơlei tơm Kon Tum oei hơngŭr pŭk dơđăh ‘long yak trong soăn. Đei kơdră tơring chă pơrô̆, ƀơk ăn dơđăh ‘long, pơyan ‘mi sơnăm au A Huân hơdrin pơtăm ‘long bri lơ̆m mir pơgar 2 sao mă ŭnh hnam tŏk bŏk pơtăm ƀum ƀlang plei ư̆h kơ lơ:“Tĕh bơ̆n dau, bơ̆n jang sa đơ̆ng sơ̆ bơih, ư̆h khan ba ‘nao chă jang sa ôh. Sơ̆ ba pơtăm ƀum ƀlang, dang ei ‘nŏh ba chĭh hơnăn apĭnh iŏk dơđăh ‘long đơ̆ng Tĕh đak tơgŭm ăn, pơtăm ‘long Bò ma (‘long yôih). Chă pơtăm ‘nŏh hui, ư̆h kơ pơtăm kiĕr ôh. Tơdăh kiĕr dêh hnang hăp ư̆h kơ jing, dơnơm hăp koĕt koĕl, ư̆h tơpăt. ‘Mĕh vă pơm hnam ‘nŏh ‘long tơpăt, tơdăh koĕt koĕl ‘nŏh pơm hnam ư̆h kơ gơ̆h ôh”.

Kăn ƀô̆ jang ‘long krao hơ vơn kon pơ lei vang pơ tăm, vei lăng ‘long bri

Jô̆ trŭh đĭ khei 8 pơlei tơm Kon Tum hlôi pơtăm đei 500 ha bri lŏm hơgăt tĕh 1.000ha mă pơlei tơm hơdrin pơtăm ang lŏm sơnăm au. Vă kon pơlei, hơnih tơngla bri băt hơdăh tơdrong đei iŏk yua, vang jang pơtăm bri, Dơnŏ anĭh vei lăng kon pơlei kơ pơlei tơm hlôi pơjao ăn rim hơniưh jang, tơring. Pơma dơnŭh hăm bơngai chih kơtơ̆ng ang tơ̆ mĭnh hơnĭh pơtăm ‘long bri tơ̆ kông Chư̆ Hrĕng, ƀok Nguyễn Văn Khiêm, Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Dơnŏ anĭh vei lăng bri pơlei tơm Kon Tum tơbăt:

- “Jang kiơ̆ hơnăp jang Tĕh đak pơjao ‘nŏh vei lăng bri păng atŏk tơ iung bri, Hơnih vei lăng bri hlôi jang hơdoi hăm rim tơring mă blŭng ‘nŏh pơjao chĕp pơgơ̆r rim tơring; pơrô̆ athei hơnĭh vei lăng bri tơring iung jang hơdoi hăm tơring chă pơtho tơbăt kon pơlei, hơvơn kon pơlei hơdrin vang pơtăm ‘long bri, atŏk tơ iung bri. Găh pơrô̆ pơtho tơbăt ăn kon kông ‘nŏh hlôi in tơlĕch hla bơar pơtho tơbăt hăm 5 nơ̆r, lơ̆m au đei nơ̆r Yuăn, nơ̆r Jeh-Triêng, nơ̆r Xơđăng, nơ̆r Bahnar ăn kon pơlei băt.

Mă ƀar dơ̆ng ‘nŏh chă pơrô̆ pơtho tơbăt, athei kon pơlei tơplih dôm hơgăt pơtăm ƀum ƀlang pă gan jing ‘lơ̆ng, plei pă đei tĭh, tĕh krang ‘nŏh chă pơtăm ‘long bri. Mă blŭng ‘nŏh vă ‘long hơyơ̆l kơtang, pơm ăn đak lŏk hoei kơ jrŏh hŭt tĕh. Đơ̆ng rŏng 5, 7 sơnăm trŭh 10 sơnăm ‘nŏh jang sa đei iŏk yua kơ jăp đơ̆ng pơtăm ‘long au. Găh groi tĕh lơ̆m pơlei tơm pơtêng hăm dôm tơring anai găh tơmam drăm pơ yua ăn ming hơmet, pơm hnam ‘nao ‘nŏh tơnap tap ƀiơ̆ pơtêng hăm tơring anai kơna tơdrong vang pơtăm ‘long bri jei mĭnh lơ̆m rim tơdrong mă đơ̆ng rŏng au kơnh đei ‘long vă kŏh pơm bơ̆n hnam, kơƀang tang dŏ au to”.

- Ƀok ăi, trŭh jơ ‘năr au tơdrong tơlĕch jang pơtăm bri lơ̆m pơyan ‘mi sơnăm au tơ̆ pơlei tơm ‘nŏh lơ liơ?

- “Kiơ̆ trong hơmet ăn kơ pơlei tơm ‘nŏh sơnăm au hơdrin pơtăm đei dang 1.000ha. Trŭh dang ei hlôi pơtăm đang 560ha. Hăm pơlei tơm ‘nŏh đơ̆ng Dơnŏ anĭh Đảng, Dơnŏ anĭh vei lăng kon pơlei kơ pơlei tơm, rim hơnĭh jang đơ̆ng nŏh rim khŭl jang chĭnh trĭ tơpôl adoi nhen Dơnŏ anĭh vei lăng kon pơlei rim tơring chă hơvơn đĭ đăng khŭl vang iung jang atŭm hăm kon pơlei tơlĕch jang pơtăm ‘long bri”.

- Tơ̆ pơlei tơm ‘nŏh bơ̆n pơtăm ‘long yă kiơ păng tơdrong rơ̆ih iŏk ‘long au hlôi đei dăr lăng hơlen vă hăp jing ‘lơ̆ng trŏ lăp hăm groi tĕh, tŏ ‘mi kial kơ pơlei tơm lơ liơ?

-“Hrei au lơ̆m pơlei tơm tŏk bŏk tơlĕch pơtăm ‘long hơngo, pơtăm ‘long Pô man oei krao akhan ‘long Bò ma, ‘long lõi thọ, bạch đàn cự vỹ, mĭnh ƀar hơdrĕch ‘long lơ lŏh. Hăm dôm ‘long au, Dơnŏ anĭh vei lăng bri hlôi athei Dơnŏ anĭh vei lăng kon pơlei rim tơring ‘moi kiơ̆ rim tơdrong tơchơ̆t kơ khôi luơ̆t adoi nhen tơdrong pơkăp kơ hơnih jang găh bri ‘long tơlĕch ăn ‘nŏh gô mơ̆ng kiơ̆ groi tĕh, tŏ ‘mi kial kơna rơ̆ih pơtăm dôm kơ loăi ‘long yă kiơ mă lăp hlŏh vă kơ hăp jing ‘lơ̆ng”.

- Pơtăm ‘long đĭ tơnap bơih, vei lăng năng tông ‘long đei hơrĭh jing ‘lơ̆ng jei tơnap hlŏh dơ̆ng. Tơ̆ pơlei tơm nhen lĕ tơdrong au sa roi tơnap hlŏh dơ̆ng. Mư̆h lei bơ̆n hlôi pơchŏh trong ăn kơdră chĕp pơgơ̆r tơring adoi nhen tơlĕch jang kiơ̆, trong jang yă kiơ vă vei hrong hơgăt tĕh bri ‘long mă bơ̆n hlôi pơtăm ‘nŏh?

-“ Tơdrong chă pơrô̆ vă kon pơlei băt hlôh ƀô̆h hơdăh tơdrong đei iŏk yua vă vang chă pơtăm ‘long bri ‘nŏh tơnap tap bơih. Dơnŏ anĭh vei lăng kon pơlei rim tơring pơjing Hơnĭh chĕp pơgơ̆r pơtăm bri bơih, Khŭl bơ̆ jang năm trŭh tơ̆ tơring vă pơrô̆ pơrôp. Mĭnh păh pơtho tơbăt hơdrin vang chă pơtăm ‘long bri, mĭnh păh ‘nŏh jei vang chă pơrô̆ pơrôp athei vei lăng năng tông đơ̆ng rŏng pơtăm hloi, mă kăl ‘nŏh lăng bri dơnơm ‘long ‘nao pơtăm lei chong hơmet ‘ngiĕt vă kơ ‘ngiĕt hoei kơ ket dơnơm ‘long bơ̆n pơtăm păng vă đei ‘năr pơchrang pơm ăn dơnơm ‘long pơtăm blŭh vơ̆ jing ‘lơ̆ng. Mă ƀar dơ̆ng ‘nŏh iung jang kơtang chă tang găn ŭnh sa lơ̆m pơyan phang ‘.

‘Nhŏng A Ngực (mă 2 đơ̆ng păih ‘ma) pơ ma nuh găh ki thuơ̆t tang găn pơ rang jĭ ăn pơ gar ‘long ƀach đan unh hnam sư

Tơ drong kla jên mưh iŏk yoa cham char dăh mă vei lăng bri kŭm hăm dôm tơ drong jang tôch đei yoa đơ̆ng Anih mong jên vei lăng păng atŏk tơ iung bri dêh char Kon Tum oei hơ nơ̆ng tơ gop pơm tơ plih đon hlôh vao đơ̆ng kon pơ lei, anih tơ ‘ngla bri lơ̆m tơ drong vei lăng păng atŏk tơ iung bri tơ̆ tơ ring.

Chông nhôn năm lăng 15ha bri ‘long pơ tăm kơ 25 unh hnam kon pơ lei tơ̆ plei Đăk Rô Gia, xăh Đăk Trăm, ‘nhŏng A Ngực, Bí thư Chi ƀô̆, ƀok pơ gơ̆r pơ lei ăn tơ băt, hơ drô̆ unh hnam ‘nhŏng đei 7 sao tĕh, yoa pơ tăm ƀum lơ sơ năm tĕh jing sap, ƀum ưh jing ‘lơ̆ng, 1 sơ năm rô̆, tĕch đei lăp dang 13 triu hlak jên đĕch. Hăm đon tơ năp hơ nơ̆ng yak hơ drol, tơ ƀôh trong chong glung sơ năm sơ̆ ‘nhŏng iŏk tĕh ‘nâu pơ tăm ‘long đach đan păng krao hơ vơn kon pơ lei vang pơ tăm kiơ̆. ‘Nhŏng A Ngực pơ ma hơ dăh, kon pơ lei tơ̆ plei Đăk Rô Gia tôch lui găh tơ drong đei yoa đơ̆ng pơ tăm ‘long bri yoa kon pơ lei hlôi ƀôh tơ drong đei yoa đơ̆ng tơ drong vang vei lăng bri đei xa jên kiơ̆ tơ drong kla jên mưh iŏk yoa, vei lăng bri brăh đơ̆ng hơ găt bri ‘long yoa Công ty TNHH Một thành viên jang ‘long Đăk Tô pơ jao:  

“Plei đei vei lăng bri brăh tơ̆ chơ ƀôt bri 289 xă truh 288ha. Công ty jang ‘long kla jên rim jăl khei đei 45 triu. Đei jăl khei tŏk ƀiơ̆ yoa vei lăng ‘lơ̆ng cham char. Anih jang kơ pal hôp pơ lei hăm Công ty, dôm bơ ngai vang jang tơ̆ pơ lei rim năr năm vei lăng bri, đang kơ ‘nŏh vang găk tơ̆ anih gak kơ pơ lei, đei chih măt tôch hơ dăh jên kla ăn đe sư”.

Xăh Đăk Trăm, apŭng Đăk Tô, dêh char Kon Tum đei hlŏh 5.000 ‘nu bơ ngai, lơ̆m nŏh kon pơ lei kon kông Xơ đăng đei hlŏh 95%. Sơ năm ‘nâu xăh Đăk Trăm đei apŭng Đăk Tô pơ jao pơ tăm ‘nao đơ̆ng 120- 140ha ‘long bri. Gô đunh ning mônh kơnh bri ‘long pơ tăm gô hơ nhăk dơ̆ng tơ drong đei yoa ăn dôm unh hnam tơ̆ xăh Đăk Trăm. Tơ drong đei yoa hlôi ƀôh hơ dăh tom măt ‘nŏh huei pă hŭt hoh tĕh bơih. Hăm hơ găt tĕh pơ tăm ‘long oei đei dơ̆ng, kon pơ lei vă adrin hlŏh dơ̆ng lơ̆m tơ drong pơ tăm, vei rong vă gơ̆h đei yoa găh mŭk drăm roi hlŏh dơ̆ng lơ̆m 1 hơ găt tĕh. Ƀok Trương Đình Tuệ, Kơ dră vei lăng kon pơ lei xăh Đăk Trăm, ăn tơ băt tơ drong đei yoa đơ̆ng trong jang kla jên mưh iŏk yoa dăh mă vei lăng cham char bri brăh hlôi tơ gop pơm tơ plih đon hlôh vao ăn kon pơ lei păng tơ pôl tơ̆ xăh lơ̆m tơ drong vei lăng păng atŏk tơ iung bri:

“Khul tơ pôl dôm pơ lei: Đăk Đrinh, Đăk Rô Gia, Tê Pheo, Tê Peng, Đăk Trăm hlôi iŏk vei lăng bri đơ̆ng Công ty jang ‘long Đăk Tô. Lơ̆m khei ‘năr vang vei lăng bri hlôi tơ tom chă ƀôh, tang găn dôm tơ drong pơm glăi, tơ gar iŏk tĕh bri, phă bri, atŭm hăm ‘nŏh vang tang găn unh xa bri. Đơ̆ng jên vei bri vang tơ gop pơm hơ tŏk tơ drong arih xa ăn kon pơ lei, hơ tŏk iŏk yoa. Mă loi lơ̆m dôm ‘măng vă mât lơ̆m sơ năm hŏk ‘nao, ƀât lêh, têt Công ty jang hơ doi kla jên ăn kon pơ lei vă gơ̆h đei jên răt bơ̆n hơ băn ao, hla ar hŏk ăn đe kon mon năm hŏk”.

Đơ̆ng kơ sô̆ hơ găt mă dêh char Kon Tum pơ jao pơ tăm 570ha ‘long bri lơ̆m sơ năm ‘nâu, truh hơ tuch khei 8 Dơ nŏ anih vei lăng kon pơ lei apŭng Đăk Tô hlôi pơ tho tơ ƀôh, tơ gŭm ăn dôm xăh pơ tăm 450ha ‘long bri, hơ găt tĕh oei đei dơ̆ng ‘nŏh 120ha đei pơ jao ăn Công ty TNHH Một thành viên jang ‘long Đăk Tô. Ƀok Nguyễn Công Tường, Phŏ Kơ dră Anih vei lăng bri ‘long apŭng Đăk Tô ăn tơ băt, truh dang ei lơ̆m apŭng pơ tăm đei 539ha, iŏk đei hlŏh 94% pơ têng hăm nơ̆r hơ găt đei pơ jao. Tơ pă tơ̆ yăn âu tơ drong pơ tăm ‘long bri tơ̆ tơ ring ăn ƀôh tơ drong ‘lơ̆ng thoi âu:

“Kăl loi jĭ tơ drong vang jang đơ̆ng rim anih jang chinh trĭ, rim khul kơ dră pơ gơ̆r tơ ring vang roi tơ băt, krao hơ vơn kon pơ lei pơ tăm ‘long bri kiơ̆ trong đei tơ lĕch. Lơ unh hnam kon pơ lei hlôi iŏk đei lơ tơ drong đei yoa đơ̆ng tơ drong tơ gŭm pơ tăm ‘long bri kơ tĕh đak kơ na vang chih măt pơ tăm ‘long bri vă vei lăng cham char bri brăh, hơ tŏk iŏk yoa vă tưk tơ iung mŭk drăm”.

Kiơ̆ nơ̆r tơ roi đơ̆ng Anih mong jên vei lăng păng atŏk tơ iung bri dêh char Kon Tum, jô̆ truh ‘năr 14/6/2022, anih hlôi kla đang jên vei lăng bri sơ năm 2021 ăn dôm tơ ‘ngla bri, hăm kơ sô̆ jên vă jê̆ 307 ti 600 triu. Kŭm hăm ‘nŏh tơ lĕch jên ăn tơ drong vei lăng bri sơ năm 2022 đei hlŏh 99 ti. Jên iŏk đei đơ̆ng tơ drong vei lăng bri oei pơm tơ plih đon hlôh vao kon pơ lei kŭm nhen dôm anih tơ ‘ngla bri tơ̆ Kon Tum lơ̆m tơ drong vei lăng păng atŏk tơ iung bri.

Amazưt hăm Dơ̆ng: Tơ blơ̆