VOV4.Bahnar - Plei Lủng Cháng, xăh Hà Hiệu, apŭng Ba Bể, dêh char Bắc Kạn ‘nŏh jĭ anih Đại tướng Võ Nguyên Giáp đei đunh khei ‘năr bơ̆ jang, iŏk đơ̆ng sơ năm 1943-1945. Mĭnh tơ ƀôt bri ‘long, anih Đại tướng oei sơ̆ oei hơ nơ̆ng đei kon pơ lei krao hăm hơ năn “Bri ‘long Đại tướng”, nhen roi tơ băt dơ̆ng tơ drong juăt tôch hơ iă ‘lơ̆ng jơ hnơr arih kơ pơ lei, tơ klep kơ jăp hăm khei ‘năr jang kăch mang đơ̆ng Đại tướng kŭm nhen kon pơ lei Dao Tiền tơ̆ âu.

Năm klĕch trong bê tông hlŏh 7 km đơ̆ng tŏk bŏk xăh Hà Hiệu truh tơ̆ plei Lủng Cháng. Hăm kon pơ lei tơ̆ âu, dôm sơ năm bơ̆ jang đơ̆ng Đại tướng Võ Nguyên Giáp tơ̆ Lủng Cháng jĭ 1 tơ drong tơ roi tôch hơ iă.

Nhôn năm ngôi tơ̆ unh hnam linh lôch tang tĕh đak Bàn Văn Hoan (rơ nĕh sơ năm 1910) đảng viên bơ ngai Dao mă blŭng kơ dêh char Bắc Kạn, jĭ ŏh tơ mŏm hăm Đại tướng. Dôm sơ năm 1943-1945, Đại tướng Võ Nguyên Giáp truh tơ̆ Lủng Cháng pơ jing khul jang kăch mang, hnam ƀok Hoan jing anih vih vât, mât lĕch hơ nơ̆ng. Lơ̆m hla ar chih “Dôm jăl sơ năm gĭt kăl lơ̆m jơ hnơr arih” Đại tướng Võ Nguyên Giáp tơ roi: “ …Ƀât năm brih tơ ring âu, inh mât dơ̆ng tơ̆ hnam đe Hoan, bơ ngai Đảng viên mă blŭng kơ hơ drĕch Mán Tiền. Unh hnam sơng inh tôch hơ iă. Vă vei lăng hlơp ăn kăn ƀô̆, klo kăn ma Hoan ăn lăm tep măr sư ăn nhôn. Kiơ̆ tơ drong juăt đơ̆ng sơ̆, kon pơ lei Mán Tiền kâm, ưh ăn bơ ngai đơ̆ng nai mât tep tơ̆ lăm klo kăn….”

Bri Đại tướng tơ̆ plei Lủng Cháng, xăh Hà Hiệu, apŭng Ba Bể, dêh char Bắc Kạn

Bri ‘long găh rŏng hnam, ‘long kơ drơ̆ng, kông tơ mo čhing čhang jing anih oei ôn kơ Đại tướng mưh hơ yăt truh. Đại tướng tơ mŏm mĕ Hoan pơm mĕ rong, ƀok Hoan hăm ŏh sư ‘nŏh Bàn Văn Cao pơm ŏh tơ mŏm, pơm lêh trŏ hăm tơ drong juăt đơ̆ng kon pơ lei. Nhen kon hơ ‘lơ̆p lơ̆m hnam, Đại tướng đei unh hnam ƀok Hoan păng kon pơ lei vei lăng năng tông, lơ ‘măng kơ dâu klăih đơ̆ng hơ yăt chă rôp. Đei ‘măng hơ yăt truh ưh ê, Đại tướng đei mĕ ƀok Hoan ôn lơ̆m lom ƀa tơ yông, pŭn hơ yăt chă ưh ƀôh.

Ƀât ƀok Bàn Văn Hoan đei hơ yăt rôp, mă lu sư tĕh dong, lơ ‘măng hơ ngơ̆t, hơ dơ̆r dơ̆ng mă lei oei 1 jơ hngâm vei lăng kăch mang. Đei kula ƀok kŭm gơih ăn hơ kăn ma Văn pik ăn sư vă jăh klăih jĭ, đei jơ hngâm bơ̆ jang dơ̆ng. ‘Năr 16/5/1944, lu sư pơ lôch hŭt đảng viên 1 jơ hngâm tơ păt ‘lơ̆ng tơ̆ thĭ xăh Bắc Kạn.

Yă Bàn Thị Chủ, kon drŏ kăn linh lôch tang tĕh đak Bàn Văn Hoan ƀlŏk dơ̆ng: “Inh ưh đei tơ ƀâp mih Giáp, lăp mơ̆ng tơ roi đĕch yoa adrol sơ̆ ƀă inh jang kăch mang hơ dai hăm mih Giáp. Mih chă tơ gŭm ăn kon pơ lei tơ̆ âu tôch lơ. Tơ drong jang kăch mang tơ̆ Lủng Cháng đang kơ ‘nŏh ƀă inh chông mih Giáp kơ dâu ôn hơ yăt tơ̆ tơ ring nai. Tơ drong ‘nâu đei đunh bơih, mă đơ̆ng ưh đei tơ ƀâp Đại tướng ră mă lei tôch hơ iă yoa mih Giáp hlôi truh tơ̆ âu, jang kăch mang kŭm hăm kon pơ lei tơ̆ âu, hơ nhăk tơ drong rơ ngei ăn pơ lei pơ la.”

Hnam so ƀok Bàn Văn Hoan dang ei jing pơ gar hơ ƀo, oei ƀôh ƀăi hơ năn hnam đĕch. Tơ ring kông tơ mo găh rŏng hnam ƀok Hoan – anih đại tướng Võ Nguyên Giáp chă ôn sơ̆, đei kon pơ lei krao jĭ “Bri ‘long Đại Tướng”. Tơ ƀôt bri đei kon pơ lei Lủng Cháng vei rong tôch ‘lơ̆ng. Hăm kon pơ lei, bri ‘long âu tôch sĭt păng jing tơ drong hưch hanh kơ bơ ngai Dao tơ̆ plei Lủng Cháng ‘năi. Pơ yan Puih mak truh, lơ sem bri păr truh tơ âu, hmoi, asi tơ jrou lơ̆m bri kông.

Anih âu hlôi đei chih tơ băt jĭ Anih gru groa so kơ Kăch mang

Sŏh nhang ƀât Kơ ƀang chih tơ băt ming ƀât jâng kông, ƀok Triệu Sành Chiêu – Bí thư chi ƀô̆ plei Lủng Cháng ưh đei ôn jơ hngâm đon hưch hanh: “Inh tôch hơ iă jĭ bơ ngai tơ̆ plei Lủng Cháng, đei anih gru groa so kăp gĭt, anih Đại tướng Võ Nguyên Giáp bơ̆ jang sơ̆. Hăm jơ hngâm đon hưch hanh ‘nŏh, inh kŭm hăm kon pơ lei tơ̆ âu adrin vei lăng mă ‘lơ̆ng, rim khei puih hơ met mă rơ gŏh, chong pơ ‘ngoăih ‘ngiĕt jŭm dăr anih gru groa vă anih âu roi đunh roi rơ gŏh ‘lơ̆ng, vei lăng ‘lơ̆ng tơm ‘long tơ̆ bri Đại tướng"

Kon pơ lei Dao tơ̆ plei Lủng Cháng dar dĕh jang tŏk klăih đơ̆ng tơ nuh hin. Lơ pơ gar, chun na tơ mo hlôi đei choh hơ met pơm chŭn na ƀa đak, pơm pơ gar hơ ƀo. Kon pơ lei tơ̆ âu chă tơ plih ming ‘long pơ tăm, chă pơ tăm dơ̆ng dôm kơ loăi ‘long mơ̆n, ‘long pơ gang tơ̆ hơ la yơ̆p ‘long bri; rong kơ pô, rơ mo bek ‘lơ̆ng vă pơm hơ tŏk iŏk yoa. Ƀât tơ drong jang pơ tăm ‘long bri tŏk pran, bơ ngai Dao Lủng Cháng iŏk vei lăng bri kơ drơ̆ng păng pơ tăm ‘long keo vă pơm ăn bri ‘long Đại tướng roi ‘lơ̆ng hlŏh dơ̆ng, vang pơm hơ tŏk iŏk yoa. Mă loi, đe druh dăm Dao tơ̆ plei Lủng Cháng oei pơ jing HTX chă tơ mang lăng, pơ tăm pơ mâu păng jang ‘long pơ gang..

‘Nhŏng Triệu Kiềm Nần, 1 ‘nu tơ dăm tơ̆ plei Lủng Cháng, xăh Hà Hiệu tơ roi: “ Jơ hnơr mơ lôh tôch hơ iă kơ Đại tướng Võ Nguyên Giáp sơ̆ đei vih bơ̆ jang kăch mang tơ̆ âu. Hăm tơ drong hơ iă ‘nŏh, druh dăm nhôn adrin jang xa, nhen pơ tăm ‘long bri, pơ jing HTX, vă tơ gŭm ăn pơ lei jang tŏk pran, ăn rim unh hnam đei tơ drong arih xa ‘lơ̆ng ƀiơ̆.”

Hăm tơ drong tơ gŭm đơ̆ng tĕh đak, Lủng Cháng hrei ‘nâu hlôi đei trong bê tông, đei unh điên tĕh đak, đei đak yoa rơ gŏh. Lơ̆m jơ hngâm đon chơt hơ iă ƀât blŭng pơ yan puih mak, lơ tơm pơ kao đao, pơ kao mơ̆n chôh lĕch tơ̆ bri ‘long Đại tướng roi pơm pơ ‘lơ̆ng hlŏh dơ̆ng ăn tơ drong tơ plih ‘nao tơ̆ âu. Hăm kon pơ lei Lủng Cháng, um rup păng dôm tơ drong tơ roi kơ Đại tướng đei kon pơ lei tôch ‘mêm kơ eng đei chĕp vei kơ jăp hăm jơ hngâm đon hưch hanh, yoa ‘nŏh jĭ 1 păh lơ̆m jơ hnơr arih kơ groi tĕh âu mă rim jơ hnơr mĕ ƀă, yăk ƀok sơ̆ hlôi hŭt đak pơ uh pơ ang, sĕch pham vă pơ jing đei.

Dơ̆ng: Tơ blơ̆