Tơbăt dôm tơdrong Hơmŏ lơ̆m plei teh kơ Hơnih mong jên Apung plĕnh teh (WB) tơbăt hơdăh lơ̆m năr blŭng giĕng ai tơdra hơdrol tŏk mŭk drăm apŭng plĕnh teh sơnăm 2024 gô tơjur lơ̆m 2,4%. ‘Nau jĭ sơnăm tơjur kơtang mă pêng hơnơ̆ng păng tŏ set hloh 0,75% pơtêng hăm jô̆ hơtŏ pơtêng hăm hơdrol jĭ hơbuh pơrăm. Atŭm hăm ‘noh, WB sơkơ̆t hơdăh, lơ̆m plei teh oei đei rơvơn pơm tơplih dôm tơdrong hrei au ‘moi kiơ̆ tơlĕch jang kiơ̆ đĭ jăng vă pơjing đei “tơmơ̆t jên kơtang”. Yă Đặng Nguyệt Minh, Kơdră chĕp pơgơ̆r Khul chă tơchĕng hơlen kơ Hơnih mong jên tơmơ̆t jang Dragon Capital pơma: "Sơnăm 2023, lơ̆m apŭng plĕnh teh hlôi yak hloh khei ‘năr pơm tơjur tŏ sĕt tơmam drăm mong răk.  Kiơ̆ trong chă hơlen đơ̆ng Dragon Capital tơbăt, kơsô̆ tơmam drăm tĕch ưh kơ hlot kơ hơnih pơm tơlĕch tơmam drăm châu Âu păng châu Mi; kơsô̆ tơmam drăm tĕch ưh kơ hlot lơ̆m plei teh ‘noh mă tơ̆ yơ tơmam drăm tĕch ưh kơ hlot hlôi lơ̆m kơsô̆ sơđơ̆ng. Bơ̆n gơ̆h hơmŏ tơdrong choh jang sa kơ Việt Nam hlôi yak hloh tơnap tap păng sơnăm 2024 ‘noh jing sơnăm hơmet pơ ‘lơ̆ng mŭk drăm".

Khul joăt jang akhan, kon jên tơmơ̆t jang pơđĭ găh kon jên tơmơ̆t jang kơtă đơ̆ng teh đak đe FDI adoi nhen tơmơ̆t jên jang ‘moi kiơ̆ bơngai hơlam lơ̆m tơdrong jang chư̆ng khoan Việt Nam sơnăm 2024 gô kơtang hloh păng hơdăh hloh dơ̆ng. Hăm tơdrong tĕch mơdro tơ̆ teh đak đe, tơdrong ưh jơnei tĕch mơdro tơ̆ teh đak đe đĭ hloh, mơ̆t iung mơ̆t lơ̆m chăl hơmet pơ ‘lơ̆ng. Tơmơ̆t jên jang đơ̆ng teh đak ‘noh jơhngơ̆m pran ăn hơnih mơdro sa tơmơ̆t jên jang dơ̆ng. Kơ yuơ lơ loh, Khul kơdră teh đak hlôi atok kơtang teh đak tơmơ̆t jên jang. Găh răt yua, rŏ năng gô chang tơdrong klui kơ sơđơ̆ng jên cheh kơna mĭnh poăt khei năr hơtuch sơnăm 2024 ‘noh rŏ năng gô hơmet pơ ‘lơ̆ng hơ iă hlŏh ƀiơ̆. TS. Cấn Văn Lực, Kơdră jang lơ̆m Khul pơchoh Trong bơ̆ jang Jên hu Teh đak, sơkơ̆t hơdăh: "Việt Nam gơ̆h pơgĕnh pơtrŭt tŏk kơtang mă lei ưh kơ tơtăm găh tơdrong kơjă jên tơjur, kơ yuơ tơdrong au hlôi jang ‘lơ̆ng kĕ tang găn kiơ̆ trong pơm dă ƀiơ̆ đei ƀơm đơ̆ng ƀar tơmam drăm, tĕch mơdro tơm ‘noh ‘noh phe ƀa, tơmam drăm sa păng hnam oei, tơmam ming man kơna bơ̆n lăp kăl jang ‘lơ̆ng pơjing đei tŏk kơtang đĕch".

Kuô̆k hô̆i hlôi drơ̆ng nơ̆r hơnơ̆ng pơm tơjur thuê̆ tok kơjă VAT đơ̆ng 10% jur pă 8% lơ̆m mĭnh poăt khei blŭng sơnăm 2024 vă pơtrŭt kơtang răt yua păng tơgŭm djru hơnih mơdro sa. Mă lei, ‘ngoăih tơdrong hơmŏ atŏk kơtang hloh dơ̆ng tơdrong tơjur thê̆ păng rim tơnô̆ kăl ba ăn, tơpôl mơdro sa ‘mĕh vă lơ hloh dơ̆ng lơ̆m tơdrong hơmet pơ ‘lơ̆ng trong bơ̆ jang. Kiơ̆ kơ ‘noh, dôm kon jên chă ăn pơm hla bơar, kon jên kla ăn bơ̆ jang dăr lăng joăt joe kăl pơm tơjur tŏ sĕt ƀiơ̆ vă tơgŭm ăn hơmet pơ ‘lơ̆ng mŭk drăm păng hơmet pơ ‘lơ̆ng tơnap tap lơ̆m khei năr kơnh. Ƀok Đậu Anh Tuấn, Kơ iĕng Tổng thư ký Jơnŭm khul mơdro sa păng Kmăi kmŏk Việt Nam, hơnih tang măt tơpôl mơdro sa hơlen: “Ĭnh ưh kơ lăp đon nơ̆r pơma “hơmet pơ ‘lơ̆ng tơnap tap”, kơ yuơ hơmet pơ ‘lơ̆ng tơnap tap ‘nŏh bơ̆n hơnơ̆ng druh kiơ̆ dôm tơdrong tơnap tap păng hơnăp jang pơrô̆ pơgơ̆r đơ̆ng Teh đak tơjur kơtang. Bơ̆n dăh tơplih đơ̆ng “hơmet pơ ‘lơ̆ng pơnap tap” jing “pơjing rơvơn”. ‘Nau jing trong jang ‘lơ̆ng hơ iă hloh. ‘Nau jing trong kăl hloh pơjing rơvơn ăn rim tơdrong jang kơ hơnih mơdro sa, tơdrong jang au kăl iung jang kiơ̆ hloi".

Kơsô̆ chih jô̆ jei ƀôh dôm tơdrong oei tơtăm, ‘nŏh tơdrong tŏk GDP khei năr au ki kơ teh đak bơ̆n đei tơdrong tơgop tôch gĭt kăl đơ̆ng kon jên teh đak tơmơ̆t jang-‘noh kăl hloh, lơ̆m mă noh tơ-‘ngla kon pơlei tơmơ̆t jên jang lăp đei tŏ sĕt hlŏh đơ̆ng sơnăm 2019-2023. Kơ yuơ lơ loh, pơtrŭt kơtang tơ-‘ngla tơmơ̆t jên jang ‘moi kiơ̆ pơtrŭt tơmơ̆t jên jang, vă hơmet pơ ‘lơ̆ng trong atŏk tơ iung au kơ tơdrong jang mŭk drăm ‘noh jing trong jang kăl hloh lơ̆m khei năr kơnh, atŭm hăm pơtrŭt kơtang rim trong jang pơm hơtŏk ‘nao. Ƀok Nguyễn Đức Hiển, Kơ iĕng Kơdră Hơnih bơ̆ jang vei lăng Mŭk drăm Trung ương pơkă: "Mŭk drăm kơsô̆, tơplih kơsô̆ tơgop tôch gĭt kăl lơ̆m tơdrong jang mŭk drăm, apŭng plĕnh teh hơlen, tơdrong tŏk kơtang kơ Việt Nam jơnei 19%-kơtang hlŏh lơ̆m tơring. Tơgop đơ̆ng mŭk drăm kơsô̆ lơ̆m GDP jei tŏk kơtang truh 16,5%. Lơ̆m tơlĕch jang kiơ̆ jei jang keh đang lơ tơdrong jang, mă lei kăl lăng hơlen mă brĕ tơdrong pơtrŭt, hơmet ming tơplih kơsô̆ lơ̆m pơm tơlĕch gơh hơgei kơ hơnih jang kmăi kmŏk pơm tơlĕch tơmam drăm, jĭ tôch gĭt kăl, kơ yuơ tơdrong tŏk lơ kơ tơdrong jang mŭk drăm kơsô̆ oei mơ̆ng kiơ̆ tơdrong tơgop đơ̆ng tĕch mơdro tơ̆ teh đak đe kơ hơnih jang kmăi kmŏk điên tư păng hơnhăk iŏk đei ăn kơ Việt Nam ưh kơ lơ, ‘noh kơ yuơ bơ̆n ‘nao lăp chă hơmet pơ ‘lơ̆ng đĕch".

Rim bơngai joăt jang mŭk drăm pơkă, hơmet pơ ‘lơ̆ng trong atŏk tơklep kơjăp hăm pơtrŭt kơtang trong jang hle, ‘noh jĭ trong jang kăl hloh lơ̆m khei năr kơnh. GS.TS. Hoàng Văn Cường, Kơdră jang lơ̆m Hơnih bơ̆ jang Kon jên bơ̆ jang Kuô̆k hô̆i pơma: “Ư̆h kơ gơ̆h hŭt trong tŏk mŭk drăm sơ̆ ki, ‘nŏh teh đak tơmơ̆t jên jang. Mă lei, tơdrong kăl hloh ‘nŏh ‘nĕ lăp dơ̆ng ƀơ̆t tơmơ̆t jên jang pơm trong nơnăm, mă lei kăl tơplih kơtang hlŏh lăng truh rim tơdrong jang anai, khoa hŏk kmăi kmŏk, tơplih kơsô̆ ... Hăm rim trong jang au gô tơgop pơtrŭt ăn kơ bơ̆n iung jang kĕ rim trong jang ‘nao".

2024 ‘noh sơnăm “tŏk kơtang” vă jang keh đang kơtang hlŏh rim trong tơlĕch jang kơ Trong pơprŏ jang atŏk tơ iung mŭk drăm-tơpôl sơnăm 2021-2025, jei jing jăl jang tŏk bŏk jăl jang lăng truh rim trong tơlĕch jang atŏk tơ iung truh sơnăm 2030. Đơ̆ng blŭng sơnăm au hloi, Khul kơdră chĕp pơgơ̆r Teh đak jei hlôi drơ̆ng mĭnh nơ̆r tơdrong chĕp pơgơ̆r kơ sơnăm 2024 ‘nŏh 16 chư măih hăm 4 nơ̆r tơlĕch iung jang, ‘noh: “Hơnăp jang ‘lơ̆ng, Tơlĕch jang tơtom, Atŏk kơtang Tơchăr păng Iŏk đei jơnei kơjăp ‘lơ̆ng. Lơ loh, tơpôl mơdro sa tŏk bŏk gô chang tơlĕch jang kiơ̆, iŏk đei jơnei tôm tong păng tĕnh koăng tơlĕch nơ̆r iung jang kiơ̆ đơ̆ng Khul kơdră chĕp pơgơ̆r teh đak lơ̆m sơnăm 2024, vă pơtrŭt rim jơhngơ̆m pran păng hơnhăk ăn khul mơdro sa đei trong jang tơmơ̆t jên jang sơđơ̆ng, kơjăp, pơjing đei hơyak pran kơjăp ăn hơnih mơdro sa băt hơdăh, pơgĕnh kiơ̆ rơvơn păng yak hloh dôm tơdrong long atŏk tơ iung.