Vă roi năr xut hŭt ƀiơ̆ dôm tơdrong ưh hơtŏ dih băl kơ drŏ nglo drŏ kăn, xek tơ lang dôm tơdrong kăl hăm đe drŏ kăn păng đe hơ ioh, khei năr au ki, Khul drŏ kăn dêh char Quảng Bình hlôi pơgơ̆r pơjing khul pơtho tơbăt kon pơlei pơla tơ̆ rim apŭng groi kông. ‘Nau ji mĭnh lơ̆m dôm trong jang lơ̆m Jang kiơ̆ hơto hơnơ̆ng drŏ nglo drŏ kăn păng xek tơlang dôm tơdrong kăl hăm đe drŏ kăn păng hơ ioh.

Tơring Trường Sơn, apŭng Quảng Ninh, dêh char Quảng Bình ‘noh mĭnh lơ̆m 8 tơring đei Trung ương Khul drŏ kăn Việt Nam rơih jang pơlong năng lơ̆m teh đak tơlĕch jang kiơ̆ Tơdrong vă jang 8. Tơ̆ au, trong jang Khul pơtho tơbăt pơlei pơla hlôi đei pơjing hăm đei 10 ‘nu bơngai jang. Khul đei tơdrong jang chă pơrô̆ pơrôp, pơtho tơbăt kon pơlei tơplih jơhngơ̆m đon tơchĕng, trong jang lơ̆m choh jang sa, atok tơ iung mŭk drăm, xut sa rim tơdrong lăng ưh hơtŏ dih băl drŏ nglo drŏ kăn, dôm tơdrong joăt pă trŏ lăp, pă ‘lơ̆ng.

Yă Hồ Thị Thư, pơlei Đá Chát, tơring Trường Sơn, apŭng Quảng Ninh, dêh char Quảng Bình tơbăt, sơ̆ vă hơpĭnh klo hơsong vang iung jang rim tơdrong jang tơpôl ‘noh jĭ tôch mơmat tat. Mă lei, đơ̆ng mă đei rim tơdrong jang kơ Khul pơrô̆ pơrôp, pơtho tơbăt pơlei pơla, klo mŏ mă tơplih jơhngơm đon. Sư đĭ băt vang chă pơvih pơvăn dôm tơdrong jang lơ̆m hnam vă lê̆ mŏ đei jơ rơvơn vang iung jang rim tơdrong jang tơpôl lơ̆m pơlei:“Đơ̆ng rŏng au kơnh ba gô pơgơ̆r chă pơtho tơbăt ăn kon pơlei găh tơdrong hơtŏ dih băl drŏ nglo drŏ kăn. Pơtih gia nhen bơngai drŏ nglo jang yă kiơ păng tơgŭm jang dôm tơdrong kiơ ăn hơkăn, ăn kon hơ ‘lơ̆p. Tơdăh bơngai klo ưh kơ hlôh ‘noh tơpŭh hơkăn jang đĭ đăng tơdrong lơ̆m ŭnh hnam, mă lei tơdăh bơ̆n đei chă mơ̆ng, hok pơhrăm tơdrong hơtŏ hơnơ̆ng drŏ mnglo drŏ kăn lei gô iŏk đei tơdrong hơ iă ăn kơ dih, adoi lơ̆m tơpôl. Mă kăl ‘nŏh ba lăng truh chă pơtho tơbăt ăn đe hơdruh tơdăm.”

Ư̆h khan lăp hơdrô̆ mŏ Thư mă lei lơ dro kăn anai lơ̆m tơring Trường Sơn jei tơbăt, lăp đơ̆ng rŏng vang chă mơ̆ng Khul pơrô̆ tơbăt pơlei pơla pơtho ăn, lơ bơngai klo hlôi tơplih jơhngơ̆m đon tơ chĕng, trong jang, băt vang iung iung jang dôm tơdrong mă sơ̆ lăp hơdrô̆ drŏ kăn ‘nŏh chă pơvih pơvăn. Lơ tơdrong joăt pă trŏ lăp roi năr roi xut hŭt, hơnhăk ăn tơdrong hơrih sa lơ̆m ŭnh hnam păng pơlei ‘lơ̆ng hơ iă hloh dơ̆ng. Jei tơ̆ tơring sơlam teh đak au, Khul drŏ kăn dêh char hlôi pơjing rim hơnih jang gơnang yoa, pơtho tơbăt găh hơtŏ hơnơ̆ng drŏ nglo drŏ kăn tơ̆ ƀar pơlei păng trong jang Khul jang Bơngai tơm lơ̆m tơdrong tơplih tơ̆ Hnam trương jăl ƀar teh đak rong ‘me Trường Sơn; tơ̆ tơring jei pơjing dơ̆ng 6 khul pơrô̆ pơtho tơbăt pơlei pơla tơ̆ 6 pơlei. Yă Dương Thị Hồng Chuyên, Kơdră chĕp pơgơ̆r Khul drŏ kăn apŭng Quảng Ninh, dêh char Quảng Bình tơbăt, ‘moi kiơ̆ rim “Khul pơrô̆ pơtho tơbăt pơlei pơla” hlôi pơrô̆ pơrôp, pơtho tơbăt ăn kon pơlei hơdrung Bru-Vân Kiều găh Khôi luơ̆t hơtŏ hơnơ̆ng drŏ nglo drŏ kăn; trong jang vang pơvih pơvăn lơ̆m ŭnh hnam; tang găn iŏk ŭnh om hrôih păng iŏk hơgăm; dôm kơtơ̆ng ang păng dôm trong jang kăl vă tơgŭm djru ăn rim bơngai răm ŭnh hnam hil hơreh teh dong:“Khei năr kơnh, Khul drŏ kăn apung gô hơnơ̆ng atŭm hăm Khul drŏ kăn tơring pơrô̆, pơgơ̆r jang trong jang khul pơrô̆ tơbăt kon pơlei đei jơnei hloh dơ̆ng. Mă kăl gô lăng kơjăp lơ̆m tơdrong pơtho tơbăt, hơtŏk jơhngơ̆m đon hlôh vao găh hơtŏ hơnơ̆ng drŏ nglo drŏ kăn, tơ iung pơjing unh hnam hơrih sa ‘lơ̆ng hơ iă.”

‘Ngoăih tơdrong jang pơtho tơbăt rim khul pơrô̆ pơtho tơbăt oei pơrô̆, pơtrŭt kon pơlei vang iung jang Tơdrong vă jang kăl ‘nŏh bơngai drŏ nglo vang jang, pơvih pơvăn dôm tơdrong lơ̆m ŭnh hnam, pơjing rơvơn ăn drŏ kăn atŏk jơhngơ̆m đon hlôh vao găh hơtŏ hơnơ̆ng drŏ nglo dro kăn, pơm dă ƀiơ̆ đei tơdrong hil hơreh teh dong lơ̆m ŭnh hnam, tơgop jang keh đang Tơdrong jang tơm teh đak atŏk tơ iung mŭk drăm tơpôl tơring kon kông păng groi kông hlôi tơlĕch ăn. Yă Nguyễn Thị Kim Dung, Kơdră chĕp pơgơ̆r Ban Tuyên giáo, Trung ương Khul drŏ kăn Việt Nam tơbăt, trong jang “Khul pơrô̆ tơbăt kon pơlei pơla” găh Tơdrong vă jang jang kiơ̆ hơtŏ hơnơ̆ng drŏ nglo drŏ kăn păng xek tơlang dôm tơdrong kăl hăm đe drŏ kăn păng hơ ioh kơ yuơ Khul drŏ kăn Việt Nam pơm tơm hlôi tơgŭm ăn 120 ‘nu pơmai oh lơ̆m tơring Trường Sơn, apŭng Quảng Ninh đei hŏk pơhrăm băt hơdăh găh tơdrong hơtŏ hơnơ̆ng drŏ nglo drŏ kăn, xut hŭt tơdrong joăt pă trŏ lăp păng roi năr roi hơtŏk hơnih dơ̆ng kơ bơngai drŏ kăn lơ̆m ŭnh hnam, tơpôl:“Dôm tơdrong ưh hơtŏ dih băl drŏ nglo drŏ kăn tok bok oei gei kơjăp lơ̆m pơlei pơla păng mă kăl lơ̆m kon pơlei kon kông. Kơ yuơ, pơtêng hăm jô̆ hơtŏ atŭm găh hlôh vao adoi nhen lơ̆m tơdrong hơrih sa jang sa tơpôl kơ kon kông oei ưh hơtŏ dih băl đĕch. Nhôn jei hơpơi ‘meh vă hơtŏk kơtang jơhngơ̆m đon hlôh vao kơ đe sư vă đe sư tơplih, hŭt dôm tơdrong ưh kơ gan yom đe drŏ kăn, xut hŭt dôm tơdrong găn ga ‘noh vă đe sư đei rơvơn iung jang kiơ̆ hơnăp jang, tơdrong gơ̆h jang đơ̆ng kơdih.”

Jô̆ truh khei 5 sơnăm au, dêh char Quảng Bình hlôi pơjing 32 Khul pơrô̆ pơtho tơbăt kon pơlei pơla, 6 Khul Bơngai chĕp kơ̆l kơ tơdrong tơplih păng 19 hơnih gơnang. Hloh pơtôch jang kiơ̆ ‘măng blŭng đei ƀôh hơdăh, rim tơdrong jang kơ Tơdrong vă jang 8 đei pơjing păng tơlĕch jang kiơ̆ trŏ lăp hăm tơdrong pơchoh ăn đơ̆ng tơdrong vă jang, mĭnh păh jang keh đang tôm tơdrong, mĭnh păh jang hơdăh mĭnh tơdrong yă kiơ ‘noh, trŏ lăp hăm dôm tơdrong yan au, hơnhăk đei iŏk yua ‘lơ̆ng hơ iă ăn drŏ kăn păng hơ ioh lơ̆m rim tơring đei tơlech jang kiơ̆, tơgop pơm hơtŏk jơhngơm đon hlôh vao, tơplih jơhngơ̆m đon tơchĕng, trong iung jang.

Phương Cúc/VOV4