VOV4.Bahnar - Kiơ̆ tơ drong jô̆ hơ len đơ̆ng Anih tơm vei lăng trong nơ năm, tơ drong ‘mĕh vă đei jên tơ mât jang pơm dôm trong gre kơ dâu hrĕnh đơ̆ng 2021-2025 dang hlŏh 350.900 ti hlak jên, lơ̆m nŏh jên tĕh đak dang hlŏh 219.500 ti, jên mong akŏm tơ̆ ‘ngoăih kơ jên tĕh đak dang 131.400 ti. Đơ̆ng 2026-2030 dang 395.600 ti, đei jên tĕh đak 209.100 ti, mong akŏm tơ̆ ‘ngoăih 186.500 ti. ‘Nŏh jĭ dôm kơ sô̆ ăn ƀôh, ‘ngoăih kơ jên tĕh đak, kăl đei tơ drong tơ plih ‘nao găh trong jang, “pơih” jơ hngâm pran, hơ tŏk tơ drong sơng iŏk jên tơ mât jang kiơ̆ trong jang tĕh đak hăm kon pơ lei jang hơ doi, kiơ̆ “jên tĕh đak chơng tơ ƀôh trong”, jăh jang kĕh dôm tơ drong jang pơm trong nơ năm.          

Lơ̆m tơ drong tơ chơ̆t găh trong jang jên hu vă tơ gŭm ăn Tơ drong jang tơ iung ming dơ̆ng păng jang tŏk mŭk drăm, tơ pôl, Khul kơ dră tĕh đak tơ lĕch vă athei Quốc hội hơ len năng kơ sô̆ jên vă jang tơ iung ming, jang tŏk mŭk drăm hlŏh 350 rơ bâu ti hlak jên păng bơ̆ jang lơ̆m 2 sơ năm (2022-2023). Kiơ̆ kơ ‘nŏh, kơ dră chĕp kơ̆l Khul kơ dră tĕh đak ăn tơ băt, "50% jên jang vă atŏk tơ iung anih jang, trong nơ năm lơ̆m tơ drong jang tơ iung ming dơ̆ng đĭ đăng tơ drong jang mŭk drăm đơ̆ng rŏng kơ jĭ Covid19 vă pơ ‘nhŏ ăn tơ drong jang atŏk tơ iung trong nơ năm”. Tơ drong ‘nâu kŭm vă “pơih trong”, “tơ iung jơ hngâm” sơng bơ ngai tơ mât jên jang vang bơ̆ jang ming man dôm tơ dỏng jang pơm trong nơ năm.

Tơ drong oei đei dơ̆ng đơ̆ng dôm bơ ngai chih tơ lĕch trong jang ‘nŏh jĭ athei ăn kơ sô̆ jên âu truh tơ̆ anih jang tơ pă “truh trŏ anih”, hơ tŏk tơ drong đei yoa, tơ iung jơ hngâm pran vă jang atŏk mŭk drăm. Bơ ngai tang măt Nguyễn Hải Nam, khul tang măt Kuô̆k hô̆i dêh char Thừa Thiên Huế, akhan: “Bơ̆n athei tơ gŭm trŏ bơ ngai, trŏ tơ drong jang vă kơ sô̆ jên huei huŏng lơ̆m tơ drong mong akŏm ăn hơ drô̆, mă gơ̆h mât tơ păt lơ̆m tơ drong jang xa, tĕch mơ dro hloi. Lơ ‘măng pơ ma nuh đơ̆ng dôm bơ ngai juăt jang ăn ƀôh hlôi pơ ‘nhŏ lơ ăn tơ drong chă tơ drong jang, vei sơ đơ̆ng tơ drong arih xa tơ pôl, lơ̆m nŏh kŭm tơ ƀôh hơ dăh akhan ‘nâu jĭ hơ tŏk jên tơ mât jang đơ̆ng tĕh đak, hơ met pơ ‘lơ̆ng dôm tơ drong tơ hlăk găh hla ar păng trong pơ gơ̆r jang vă chă đei tơ drong jang păng jang tơ iung ming mŭk drăm.

Sơ năm 2022 ‘nâu, ưh jor oei đei lơ mơ mat tat, pơ long nol. Mă lei “lơ̆m tơ drong krê kŭm đei tơ drong ‘lơ̆ng” ‘nŏh jĭ trong jang tôch rơ đăh đơ̆ng dôm bơ ngai pơm trong. Tơ drong ‘lơ̆ng đei ƀôh dơ̆ng đơ̆ng rŏng ‘nŏh jĭ 5 tơ drong tơ prŏh trong tôch rơ đăh lơ̆m 5 tơ drong jang găh trong nơ năm (đei trong gre treng, trong đak, trong tĕh, trong đak dơ sĭ păng trong gre păr) hlôi đei Anih tơm vei lăng trong nơ năm chih pơ kĕh lơ̆m sơ năm âu ki. Lơ̆m nŏh, găh “tơ lĕch trong jang hlôi pơ jing đei tơ drong ‘lơ̆ng hlŏh vă sơng iŏk jên jang đơ̆ng tơ pôl”.

Vang jang lơ̆m Grŭp chih tơ lĕch tơ drong tơ proh trong âu, ƀok Lê Đỗ Mười, Kơ dră Anih tơ lĕch trong jang đunh đai găh trong nơ năm, pơ ma hơ dăh: “Lơ̆m 5 tơ drong tơ prŏh trong adoi pơ jing trong vă sơng iŏk jên tơ mât jang đơ̆ng tơ pôl ngăl. Mă loi jĭ jên vă tơ gŭm atŏk tơ iung trong nơ năm. ‘Nâu jĭ tơ drong ‘lơ̆ng, kŭm jing tơ drong nol ăn anih jang tôch tih yoa jên vă atŏk tơ iung anih jang âu oei tam mă măh tôch lơ, mă loi jĭ ‘măn ăn dôm tơ drong jang tôch kăl nhen pơm trong gre treng, gre păr, hơ dai hăm ‘nŏh jĭ trong tĕh păng kăl hlŏh jĭ trong gre kơ dâu hrĕnh găh hơ lĕch, jên vă ‘măn ăn tơ drong jang pơm trong gre kơ dâu hrĕnh găh hơ lĕch truh sơ năm 2030, adrin pơm đei 5.000km kiơ̆ Hop akŏm Đảng mă XIII tơ lĕch, anih jang tơ chĕng akhan gô jang đei mơ̆n.”

Sơ năm 2022, Luơ̆t tơ mât jên jang kiơ̆ trong jang hơ doi tĕh đak hăm kon pơ lei (PPP), tơ drong hơ găt luơ̆t sơng iŏk jên đơ̆ng tơ pôl tŏk bŏk vă mât lơ̆m tơ drong arih xa. Hơ iă hlŏh jĭ tơ drong jang chưk pơ ‘ngoăih tĕh, đei bơ̆ jang hơ drol hăm jên tĕh đak; hơ tŏk tơ drong đei yoa găh jên hu ăn tơ drong jang hăm tơ drong vang jang đơ̆ng jên tĕưh đak, jô̆ păh lăp iŏk đei 51% kơ sô̆ jên jang. Đơ̆ng rŏng kơ ‘nŏh, bơ ngai tơ mât jên jang gô đei 6 khei vă hơ met ming jên tŏk iŏk hăm anih mong jên, hơ met jên vă bơ̆ jang tơ drong jang... Hơ len năng tơ drong jang ‘nâu, ƀok Lê Kim Thành, Kơ dră Anih vei lăng jang hơ doi đơ̆ng tĕh đak hăm kon pơ lei - PPP kơ Anih tơm vei lăng trong nơ năm ăn tơ băt: “Nhôn kŭm hơ pơi ‘mĕh, hơ mĕng dôm tơ drong jang PPP hlôi đei bơ ngai tơ mât jang vang rơih anih jang mă ‘lơ̆ng. Khul kơ dră tĕh đak asong ăn dôm bơ ngai tơ mât jang jơ năr truh 6 khei đơ̆ng rŏng kơ kĭ pơ kăp vă dôm bơ ngai tơ mât jên jang mong akŏm jên, bơ̆ jang dôm tơ drong jang găh pơm trong, bơ̆ jang dôm trong jang tih đơ̆ng tĕh đak, mong akŏm jên tơ pôl kŭm hăm jên tĕh đak vă tơ mât ăn tơ drong jang pơm trong, tơ gop ăn tơ drong jang atŏk tơ iung mŭk drăm.”

Mă tơ pă, 1,2 tơ drong jang pơm trong gre kơ dâu hrĕnh tơ lĕch jang kiơ̆ trong PPP mă lei tơ drong pơ kăp jên tơ gŭm jang đơ̆ng Trung ương păng tơ ring tam mă rơ đăh jing chă ưh đei bơ ngai tơ mât jên jang. ‘Nâu jĭ tơ drong tơ hlăk găn trong găh trong jang kăl jang “hơ met pơ ‘lơ̆ng” vă sơng iŏk jên jang đơ̆ng tơ pôl. Lơ̆m khei ‘năr pơ gơ̆r jang, tơ drong kiơ ưh kơ lăp gô đei hơ met ming – ‘nŏh jĭ nơ̆r pơ tho đơ̆ng Thủ tướng tĕh đak. Ƀok Hồ Minh Hoàng, Kơ dră chĕp kơ̆l Khul vei lăng Công ty jang hơ doi, Grŭp jang tih Đèo Cả, anih jang ‘nao tơ plih đơ̆ng Upcom tơ mât lơ̆m kơ măy tĕch plt HCM, vă mong akŏm jên jang đơ̆ng dôm bơ ngai tơ mât jên jang đơ̆ng rŏng dơ̆ng, vang pơ jing ming man dôm trong nơ năm, pơ ma hơ dăh tơ drong hơ mĕng găh tơ plih ‘nao trong jang, tơ drong tơ gŭm sơng iŏk PPP:

“Inh tơ chĕng kon pơ lei gô dar dĕh hlôh vao ƀiơ̆ tơ drong mơ mat tat kơ tĕh đak, vang tơ gŭm jên, trong jang kiơ̆ trong BOT adrol ki, dăh mă trong tơ mât jên jang PPP hrei ‘nâu. Anih tơm vei lăng trong nơ năm, Khul kơ dră tĕh đak, dôm anih tơm, anih jang kơ pal ƀơm truh kŭm dar dĕh đei tơ drong drơ̆ng nơ̆r, athei hơ met ming, đei tơ drong tơ plih, đon tơ chĕng ‘nao, trong jang ‘nao ‘lơ̆ng ƀiơ̆.”

3 tơ drong "tơm": jên jang đơ̆ng tĕh đak, mong akŏm jên lơ̆m tơ pôl; kŭm hăm trong pơ gơ̆r, tơ drong tơ gŭm păng khôi luơ̆t đei chih tơ lĕch pơm ‘lơ̆ng ăn tơ drong jang kiơ̆ trong tĕh đak hăm kon pơ lei jang hơ doi, rơ đăng rơ đong, đei yoa, ưh jor gô tơ iung đei tơ drong ‘lơ̆ng lơ̆m sơ năm ‘nao 2022 âu. ‘Nâu jĭ trong tơ iung jơ hngâm pran, pơih đei tơ drong hơ mĕng ăn tơ drong tơ mât jên jang pơm trong tơ̆ tĕh đak bơ̆n tŏk pran tơ̆ hơ năp kơnh.

Hà Nho: Chih

Dơ̆ng: Tơ blơ̆