Lơ̆m ‘măng iung tơblăh tang găn Mi, tơring Đông Sơn jing jih kơ Khul chơ pơdŭ 559 Ƀô̆ đô̆i Trường Sơn lơ̆m jăl trong jang tơm Hồ Chí Minh ba ăn ƀrơ̆m phao kơtoang, phe sa ƀa sŏng ... đơ̆ng tơring găh Tu mơ̆t tơ̆ tơring Pơbăh. Năr ‘noh sơ̆, groi teh au chiu pŭ dôm “ ‘măng ‘mi pru” ƀrơ̆m phao pơgang dioxin đơ̆ng ayăt tơdruh, vă tang găn jăl trong tơm gĭt kăl au. Cham gre păr A So kơ yuơ lơ loh jei jing groi teh hram kơtang kơchơ̆t pơgang dioxin pơrăm.

Đơ̆ng mă khul joăt jang kơ Ƀô̆ đô̆i vei lăng sơlam teh đak jang keh đang tơdrong jang hơmet pơ ‘lơ̆ng kơchơ̆t pơnhul dioxin tơ̆ cham gre păr A So, yă Hồ Thị Thiêm adoi nhen kon pơlei oei lơ̆m tơring Đông Sơn đei dơ̆ng hơmŏ hle lơ̆m “tơring tơm ƀrơ̆m phao pơgang pơrăm” hlôi đei pơm rơgoh dioxin jing tơring groi teh rơgoh ‘lơ̆ng: “Sơ̆, kon pơlei tơring Đông Sơn tơƀơ̆p tôch tơnap tap găh groi teh kơ yuơ groi teh tơ̆ au đei hram ƀrơ̆m phao pơgang pơm kơnê̆ truh tơdrong hơrih sa kơ kon pơlei. Tơdrong choh jang sa iŏk đei tŏ sĕt, ƀơm kơnê̆ truh tơdrong atŏk tơ iung mŭk drăm. Kon pơlei hơmŏ lăp đơ̆ng rŏng hơmet pơ ‘lơ̆ng lơ lau tơdrong rong kon tơrong, choh jang sa gô iok đei kơjăp hlŏh ƀiơ̆.”

Apŭng A Lưới ‘noh hơnih hơrih sa kơ kon pơlei kon kông nhen Pa Cô, Tà Ôi, Cơ Tu… Lơ̆m chăl sơnăm tơblăh vang, khul lĭnh Mi hlôi iŏk yua bro thŭng A So kơ apŭng A Lưới pơm cham gre păr tơblăh. ‘Nau jei jing hơnih mong kơchơ̆t pơgang pơnhul, jing hơnih chơ pơdŭ kơchơ̆t pơnhul vă khul lĭnh gre păr Mi năm tơdruh săi lơ̆m tơring Tŏk bŏk Việt Nam. Đơ̆ng rŏng tơblăh vang, pơđĭ lơ̆m dêh char Thừa Thiên Huế đei vă jê̆ 16.000 ‘nu bơngai jĭ jăn đei ƀơm đơ̆ng ƀrơ̆m phao pơgang dioxin, hơdrô̆ apŭng A Lưới đei dang 5.000 ‘nu bơngai. Ƀok Nguyễn Mạnh Hùng, Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng kon pơlei apŭng A Lưới akhan, tơdrong pơm rơgoh kơchơ̆t pơnhul dioxin cham gre păr A So tơƀôh hơdăh tơdrong kơrŭn đĭ jơhngơ̆m lăng ba đơ̆ng Đảng păng Teh đak hăm kon pơlei kon kông: “Tơdrong pơm rơgoh cham gre păr A So pơjing đei jơhngơ̆m sơđơ̆ng đơ̆ng bơngai răt yua tơmam drăm kăl kơ tơring Đông Sơn pơma hơdrô̆ păng apŭng A Lưới pơma atŭm. Khei năr kơnh, apŭng hlôi chă apĭnh athei Hơnih tơm Ƀô̆ đô̆i vei lăng sơlam teh đak tơ iung pơjing hơnih gru gra tơblăh vang kơ yuơ Mi iŏk yua tơ̆ Việt Nam păng lơ̆m mă noh nhôn ‘meh vă tơmoi lơ̆m teh đak păng teh đak đe năm truh tơ̆ A So, lăng ‘nau nhen lĕ hơnih tơbăt ăn tơdrong rơngei keh kong, đei iung jing dơ̆ng, mă kăl ‘noh tơdrong hơpơi ‘meh vă đơ̆ng kon pơlei đơ̆ng rŏng tơblăh vang hrang tơƀet sơ̆”.

Sơnăm 2020, tơdrong vă jang “Hơmet pơ ‘lơ̆ng groi teh răm pơgang dioxin hram mơ̆t tơ̆ cham gre păr A So” hlôi đei Hơnih tơm Ƀô̆ đô̆i vei lăng sơlam teh đak pơjao ăn Binh chủng Hóa học iŏk jang. Truh dang ei, tơdrong vă jang hlôi hơmet keh đang hloh 38.000 m3 teh ‘mê̆ ‘mach lơ̆m akŏp hơgăt teh să 9,35 ha păng pơjao teh rơgoh ăn tơring. Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến, Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih tơm Ƀô̆ đô̆i vei lăng sơlam teh đak sơkơ̆t hơdăh: “Kon pơlei tơ̆ au mĭnh jơhngơ̆m đon kiơ̆ Đảng, kiơ̆ Ƀok Hô mă lei hlôi chiu pŭ kơtang đơ̆ng ƀrơ̆m phao pơgang dioxin tơdruh lơ̆m chăl sơnăm tơblăh tang găn Mi. Đơ̆ng rŏng 3 sơnăm hơdrin kơtang, yak hlŏh pơđĭ jĭ hơbuh, nhôn hlôi jang keh đang hơmet pơ ‘lơ̆ng teh đei kơchơ̆t dioxin hram vă kon pơlei đei tơdrong hơrih sa rơgoh ‘lơ̆ng. Atŏk tơ iung ‘long pơtăm, kon tơrong, rim trong jang sa, vă ba tơring kăn kư̆ kĕch mang, tơring dơnuh tơnap tap kơ apŭng A Lưới roi năr roi atŏk tơ iung kơjăp ‘lơ̆ng păng iung tơ iung kơtang”.

Yak truh hăm groi teh Đông Sơn hrei au, kơmau jơk ƀlĭk ‘nao bing yơ̆p ăn groi teh rang rar sơ̆ ki, kơmau jơk ƀlĭk kơ mir pơgar ‘long pơtăm atŭm hăm jơk ƀlĭk kơ bri kông ‘long tŏk bŏk jing ‘lơ̆ng dơ̆ng.