Pơmai Ksor H'Nhươn (rơneh sơnăm 1994) tơ̆ Bôn Tông Se, xah Ia Trôk, apŭng Ia Pa, dêh char Gia Lai tơroi: hơdrol ki, hăm 4 sao teh mir, sơnăm mă yơ tŏ ‘mi kial ‘lơ̆ng noh unh hnam đei mah phe xa ƀa sŏng. Sơnăm 2022, pơmai  H'Nhươn đei apŭng asong ăn minh pôm rơmo yŏng đơ̆ng tơdrong jang tơjur hin dơnuh kơjăp sơđơ̆ng. Gơnơm đei tơdrong pơtho đơ̆ng kan ƀô̆ choh jang xa truh pơtho gah trong pơtăm ‘nhĕt, rong rơmo păng jang ƀa na, truh dang ei unh hnam pơmai hlôi đei 4 tŏ rơmo.

Pơmai Ksor H'Nhươn tơroi: “Unh hnam inh noh unh hnam hin dơnuh, đơ̆ng jên tơgŭm, đơ̆ng rŏng 2 sơnăm hơdrin pơm jang, unh hnam adoi klaih đơ̆ng hin dơnuh. Jên mong đei noh unh hnam man hnam ‘nao, rơmo adoi chêk lar chông kon dôm hlung. Ah tơdrong hơrih sơđơ̆ng ƀiơ̆ noh gô pơtoi hơtŏk mŭk drăm, đei yua lơ păng akŏm ăn kon hơ-ioh hŏk pơhrăm”.

Oei dôm unh hnam hin dơnuh hlôi đei rơmo nhen pơmai Rlan H'Wanh (rơneh sơnăm 1988) tơ̆ Plơi APa Ơi Hbriu, xah Chư Mố, apŭng Ia Pa sơnăm âu đei hŏk lăm rong kon tơrong. Pơmai H'Wanh ăn tơbăt, pơmai păng 20 unh hnam lơ̆m pơlei đei hŏk đơ̆ng tơdrong pơm rơgoh hơdrong var mă trŏ tơchơ̆t, truh tơdrong băt hrôih păng hơmet minh ƀar tơdrong jĭ hơnơ̆ng kơ đei nhen rơka tơƀong tơplŏ kơchôp păng jĭ pơplei hơkar hăm kơpô rơmo: “Đơ̆ng kiơ̆ hŏk noh nhôn adoi băt trong rong vă đei yua vă mah kơchơ̆t ‘lơ̆ng ăn kon tơrong. Nhôn adoi pơtho hơdah gah trong tang găn pơrang jĭ păng ah ƀôh rơmo ƀơm jĭ noh athei hơmet thoi yơ gơh ‘lơ̆ng. ‘Meh tang găn pơrang jĭ tơpoh lang să hăm kon tơrong nhen pơrang rơka tơƀong tơplŏ kơchôp, jĭ pơplei hơkar... noh nhôn athei hơpuih rơgoh hơdrong var hơnơ̆ng”.

Atŭm hăm tơdrong tơgŭm gah trong pơm jang păng pơtho tơdrong jang trŏ hăm khôi juăt pơm jang kơ kon pơlei, rim xah tơnap tap tơ̆ apŭng Ia Pa adoi đei asong man ‘nao dôm jĭt km trong nơnăm lơ̆m tơring, tơgŭm ăn kon pơlei hiôk hian hloh lơ̆m tơdrong chơ tơmam drăm. Ƀok  Rcom Ngưl, Ƀĭ thư Chi ƀô̆ adoi jang kơdră thôn Bôn Trôk, xah Ia Trôk, apŭng Ia Pa ăn tơbăt: “Đơ̆ng sơnăm 2021 truh dang ei đei teh đak tơgŭm man trong nơnăm noh nhôn sô̆ hơ-iă dêh. Hơdrol ki trong nơnăm tơnap tap, pơyan ‘mi noh trôk trăp, tơdrong chơ tơmam drăm adoi hrat mơ̆n. Đơ̆ng năr teh đak asong man trong hăm bê tŏng tơ̆ thôn păng trong năm truh mir na noh tơdrong vih vơ̆t ƀônh hiôk hloh, kon pơlei chơt hơ-iă, chơ tơmam pơtăm đei pă đei hrat nhen hơdrol ki bơih”.

Truh hơtuch sơnăm 2023, kơsô̆ unh hnam hin dơnuh lơ̆m jơ̆p dêh char Gia Lai tơjur oei pă 8,11%, kơđeh hloh 3% pơtêng hăm sơnăm 2021. Mă kăl, kơsô̆ unh hnam hin dơnuh lơ̆m tơpôl kon pơlei kon kông tơjur đơ̆ng 25,5% (sơnăm 2021) oei pă 17% ah sơnăm 2023, hloh kơ pơkăp tơjur hin dơnuh kiơ̆ lơ trong đei tơlĕch rim sơnăm.

Gah apŭng Ia Pa, sơnăm 2023 đei 2.174 unh hnam hin dơnuh, đei 15,2% kơsô̆ unh hnam, tơjur 4% pơtêng hăm sơnăm hơdrol ki. Lơ̆m sơnăm, apŭng hlôi hơvơn đei 583 trĭu hlj ăn Jên mong  “Kơyươ bơngai hin dơnuh” man 8 tŏ hnam “Tơguăt tơguăl” păng pơjao hloh 1.000 tơpu tơmam ăn dôm unh hnam tơnap tap.

Apŭng adoi pơih 11 lăm hŏk sut ưh kơ băt chư ăn 310 ‘nu bơngai păng 10 lăm pơtho tơdrong jang ăn hloh 500 ‘nu, tơgŭm kon pơlei hiôk hian hloh lơ̆m chă tơdrong pơm jang. Ƀok Ksor Suy, Phŏ Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei apŭng Ia Pa ăn tơbăt, tơchơ̆t kăp gĭt kơ dôm tơdrong jang tơjur hin dơnuh noh tơgŭm kon pơlei klaih đơ̆ng hin dơnuh kơjăp sơđơ̆ng păng tang găn tơdrong hin dơnuh hơlơ̆k dơ̆ng: “Hơnơ̆ng chă hơlen lăng tơdrong pơm jang dôm tơdrong jang tơjur hin dơnuh tơ̆ tơring. ‘Nguaih kơ tơroi tơbăt, hơtŏk hlôh vao, pơtrŭt jơhngơ̆m hơdrin pơm jang vă klaih đơ̆ng hin dơnuh hăm kon pơlei; pơm kiơ̆ tôm tơdrong păng tơtom tơchơ̆t jang đơ̆ng đảng păng teh đak hăm unh hnam hin dơnuh, tơjê̆ hin dơnuh; hơtŏk iŏk yua păng hơtŏk pơ-‘lơ̆ng tơdrong hơrih ăn bơngai hin dơnuh, tang găn tơdrong mă kon pơlei hơlơ̆k hăm tơdrong pơngot rơvĕt; tơgop tơjur hin dơnuh kiơ̆ lơ trong păng kơjăp sơđơ̆ng”.

Rim trong tơlĕch pơm jang trŏ ƀlep hăm tơdrong hơrih oei xa tơ̆ tơring tŏk bŏk oei tơgŭm kon pơlei kon kông tơ̆ Gia Lai sơđơ̆ng jơhngơ̆m hloh vă hơtŏk pơm jang klaih đơ̆ng hin dơnuh kơjăp sơđơ̆ng hloh.