VOV4.Bahnar -  Lơ̆m dôm sơnăm au ki, Việt Nam đei rim hơnĭh jang apŭng plĕnh tĕh hôn bơnê tơdrong iŏk đei jơnei hơ iă lơ̆m vei lăng năng tông đe drŏ kăn păng hơ iŏh. Lơ ‘măng hil hơrĕh tĕh dong tĕh đe drŏ kăn păng đe hơ iŏh hlôi đei rim hơnĭh chih kơtơ̆ng ang păng kon pơlei tơbăt, tơlĕch xek tơlang tơgŭm djru ăn bơngai răm. Jang kiơ̆ trong jang Tĕh đak găh hơtŏ drŏ nglo drŏ kăn, khei năr au ki, rơvơn tơdrong jang lơ̆m rim tơdrong bơ̆ jang chĭnh trĭ, mŭk drăm, jŏh ayŏ păng tơpôl ƀar păh drŏ nglo păng drŏ kăn hơtŏ dih băl hlŏh dơ̆ng, tơgop lơ̆m atŏk tơ iung tĕnh koăng păng kơ jăp ‘lơ̆ng kơ tĕh đak. Hăm dôm tơdrong hơdrin kơtang, Việt Nam đei apŭng plĕnh tĕh drơ̆ng nơ̆r ‘nŏh mĭnh lơ̆m 10 tĕh đak jang kiơ̆ trong jang kơsô̆ 5 găh atŏk kơtang hơtŏ hơnơ̆ng drŏ nglo drŏ kăn păng pơjao sơnong jang ăn đĭ đăng đe drŏ kăn păng đe hơ iŏh lơ̆m rim trong tơlĕch jang atŏk tơ iung kơ jăp ‘lơ̆ng kơ Liên hợp quốc.

 Jơ hop akŏm tơ̆ Khŭl drŏ nglo pơm jŭk yŭk trong hơlau tang găn hil hơrĕh tĕh dong lơ̆m ŭnh hnam tơ̆ tơring Hòa Phong, apŭng Hòa Vang, pơlei tơm Đà Nẵng đei lơ bơgai vang năm hăm dôm tơdrong pơma dơnŭh vă pơm tơplĭh jơhngơ̆m đon tơchĕng đơ̆ng tơpôl găh tang găn hil hơrĕh tĕh dong đe drŏ kăn păng hơ iŏh. Đei tơlĕch jang đơ̆ng sơnăm 2014 tơ̆ 3 tơring găh apŭng Hòa Phong, hăm tơdrong hơdrin đơ̆ng Khŭl jang UN Women, đơ̆ng sơnăm 2017 trŭh sơnăm 2020, tơdrong vă jang pơ̆ih să lơ̆m 8 tơring, phương găh kuân Hải Châu păng apŭng Hòa Vang. ‘Nau jing hơnĭh ‘lơ̆ng kơ Khŭl drŏ kăn pơlei tơm Đà Nẵng lơ̆m chă hơvơn tơpôl, mă kăl khŭl drŏ nglo lơ̆m tang găn hil hơrĕh tĕh dong đe drŏ kăn păng đe hơ iŏh drŏ kăn. Vang mơ̆t lơ̆m Khŭl drŏ nglo tang găn hil hơrĕh tĕh dong đe drŏ kăn păng đe hơ iŏh đơ̆ng sơnăm 2017, ƀok Táng Kim, tơring Hòa Phong, apŭng Hòa Vang tơbăt:“Lơ̆m rim ‘măng hop akŏm jei đei lơ tơdrong pơgơ̆r nhen pơgơ̆r chă pơchơt pơ hiơ̆, jŏh hơri atŭm hăm rim tơdrong hlôi đei hŏk pơhrăm tơ̆ pơlei tơm ‘nŏh nhôn pơtho tơbăt ăn dơ̆ng rim bơngai lơ̆m khŭl bơ̆n. Mư̆h hlôi đei hŏk pơhrăm, rim bơngai lơ̆m khŭl jei băt hơdăh, ư̆h khan lăp hơdrô̆ chă pơtho khan lơ̆m ŭnh hnam mă oei chă pơrô̆ pơrôp pơtho khan lơ̆m koeng ƀôt dơ̆ng. Kơna tơdrong hil hơrĕh tĕh dong lơ̆m ŭnh hnam tơ̆ koeng kơphô̆, pơlei hlôi tơplĭh hơdăh”.

 Lơ trong jang hơ iă găh tang găn hil hơrĕh tĕh dong đe drŏ kăn păng hơ iŏh drŏ kăn đei tơlĕch jang kiơ̆ rim tơring. Tơdrong jang Khŭl “Hạt nhân thay đổi” tơ̆ dêh char Điện Biên jei tŏk bŏk hơvơn đei lơ bơngai pơ đĭ đe drŏ kăn păng drŏ nglo vang jang, pơm tơplĭh jơhngơ̆m đon đe sư, vang chă tơgŭm dih băl pơvĭh pơvăn lơ̆m ŭnh hnam păng bơ̆ jang tơpôl. Mŏ Nguyễn Thị Lành oei tơ̆ Bản Kéo, tơring Bá Quang, apŭng Điện Biên, dêh char Điện Biên tơbăt: “Tơdrong jang đơ̆ng Tĕh đak păng rim tơdrong vă jang pơtho tơbăt ăn đe pơmai ŏh ‘nŏh đe sư jei hơbĕch hơbal ƀiơ̆ bơih, đe sư jei pơ̆n chă pơma tơbăt, tơdrong tĕh dong au to jei hui kơ đei bơih”

 ‘Nŏh ƀar lơ̆m dôm trong jang jơnei hlŏh lơ̆m bơ̆ jang vei lăng năng tông đe drŏ kăn păng hơ iŏh tŏk bok đei tơlĕch jang kiơ̆ tơ̆ pơlei tơm Đà Nẵng păng dêh char Điện Biên, jei hlôi pơm dă ƀiơ̆ đei tơdrong chă hil hơrĕh tĕh dong đe drŏ kăn păng đe hơ iŏh lơ̆m dôm sơnăm tơjê̆ au. Lơ trong jang vang găn ga kơ yuơ Khŭl drŏ kăn rim hơnĭh pơjing hlôi bơ̆ jang ‘lơ̆ng, hơdrin chă tơroi tơbăt kơtơ̆ng ang, trong hơgei vă đe drŏ kăn, đe hơ iŏh kơchăng tang găn hơlau hăm dôm tơdrong hơmơt pơm ăn ư̆h sơđơ̆ng. Trong jang Hơnĭh gơnang yoa tơ̆ pơlei pơla, Khŭl ŭnh hnam erĭh sa hiôk chơt, trong jang pơtho tơbăt ăn hơdrol iŏk ŭnh om chom gŏ, khŭl pơtho tơbăt tơ̆ pơlei pơla, khŭl tơ iung pơjing ŭnh hnam 5 ư̆h 3 rơgŏh... hlôi păng tŏk bŏk bơ̆ jang ‘lơ̆ng hơ iă lơ̆m vei lăng năng tông păng rong ‘me đe hơ iŏh.

 ‘Ngoăih kơ ‘nŏh, lơ trong jang atŏk tơ iung mŭk drăm, vei lăng năng tông, yak hơdoi tơgŭm djru drŏ kăn păng đe hơ iŏh dơnŭh nhen: Tơdrong jang “Tơgŭm djru drŏ kăn atŏk tơ iung mŭk drăm”, “Rong nhŭng như̆a pơkom”, “Bô̆i phe ‘mêm mơnat” ... jei tŏk bŏk iung jang jơnei. Tơdrong jang “Pơbŭng hnam gơ̆h găt” kơ Khŭl drŏ kăn Việt Nam jei hlôi sơkơ̆t hơdăh bơ̆ jang jơnei lơ̆m vei lăng păng tơgŭm djru đe drŏ kăn păng hơ iŏh hăm tang găn hơlau dôm tơdrong hơmơt đei ƀơm răm. Yă Dương Thị Ngọc Linh, Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnĭh tơm bơ̆ jang đe drŏ kăn păng Atŏk tơ iung tơbăt:“Trong jang kơ Pơbŭng hnam gơ̆h găt ‘nŏh ‘moi kiơ̆ tơdrong pơm tơm kơ đe drŏ kăn păng hơ iŏh. Nhôn tơblang hơdăh ăn đe sư tôm tơdrong vă đe sư lăng năng hăm vă mơ̆t lơ̆m Pơbŭng hnam gơ̆h găt dăh mă ư̆h, lơ̆m dang yơ, đe sư hơlen hơdăh tơdrong oei sa hơdoi hăm dôm bơngai chă hil hơrĕh tĕh dong đe hăp lơ liơ; đe hăp hơlen hơdăh tơdrong jang sa erĭh sa kơ de sư lơ liơ mư̆h lĕch vĕh đơ̆ng Pơbŭng hnam gơ̆h găt, đe sư đei erĭh sa sơđơ̆ng ‘lơ̆ng hơ iă”.

 Ƀok Đào Ngọc Dung, Kơdră chĕp pơgơ̆r Dơnŏ anĭh tơm vei lăng Tơdrong jang-Bơngai rơka păng Tơpôl sơkơ̆t hơdăh: Pơtrŭt kơtang hơtŏ hơnơ̆ng drŏ nglo drŏ kăn păng pơjao pơm tơm kơ dĭh ăn đe drŏ kăn ‘nŏh trong bơ̆ jang đơ̆ng Đảng păng tĕh đak, đei chĭh tơmơ̆t lơ̆m Khôi luơ̆t tơm tĕh đak đơ̆ng mă khei ‘năr pơjing tĕh đak. Việt Nam hlôi jang keh đang khôi luơ̆t hơtŏ hơnơ̆ng drŏ nglo drŏ kăn; pơjing đei lơ trong jang tơgŭm djru pơjing rơvơn ăn tơdrong gơ̆h hơgei păng hơtŏ hơnơ̆ng kơ đe drŏ kăn, nhen: Khôi luơ̆t Hơtŏ hơnơ̆ng drŏ nglo drŏ kăn sơnăm 2006, Khôi luơ̆t Tang găn hil hơrĕh tĕh dong lơ̆m ŭnh hnam sơnăm 2007, Khôi luơ̆t Pơjing hla bơar tơchơ̆t kơ khôi luơ̆t, Khôi luơ̆t pôk rơ̆ih kơdră tang măt Kuô̆k hô̆i păng kơdră tang măt Jơnŭm vei lăng kon pơlei; Tơdrong jang Tĕh đak iung jang găh hơtŏ hơnơ̆ng drŏ nglo drŏ kăn jăl jang 2016-2020, Tơdrong jang Tĕh đak găh tang găn hil hơrĕh tĕh dong lơ̆m ŭnh hnam trŭh sơnăm 2020 ... Kiơ̆ đơ̆ng ƀok Đào Ngọc Dung, Đảng păng Tĕh đak ling lang sơkơ̆t hơdăh trong jang pơm hơtŏ dih băl drŏ nglo drŏ kăn, pơjing rơvơn vă bơngai drŏ kăn păng drŏ nglo vang iung jang, đei iŏk yua sa hơpăh lei lăi dih băl lơ̆m rim tơdrong kơ erĭh sa tơpôl, tơgop lơ̆m tơdrong atŏk tơ iung kơ jăp ‘lơ̆ng kơ tĕh đak:“Thoi nŏh bơ̆n hlôi hlôh vao tôch kơ lơ mă lei tơdrong tơgop tĭh tên tơ̆ au ‘nŏh bơngai bu, ‘nŏh jĭ đơ̆ng rim bơngai păng mă blŭng ‘nŏh đe drŏ kăn păng đe klo đe hăp. Lơ̆m au đei tơdrong tơgop gĭt kăl đơ̆ng rim hơnĭh bơ̆ jang păng rim hơnĭh jang kơ Khŭl drŏ kăn Việt Nam hlôi hơdrin đĭ ai bơ̆ jang dôm tơdrong au, kơ yuơ jơhngơ̆m đon hlô̆h vao ư̆h khan dai dai mă roi năr roi đei tơdrong tơplĭh dar deh. Đei đăi thoi au ‘nŏh jing khei ‘năr iung jang tôch đunh đai tai sơnăm mă đei. Hơtŏ hơnơ̆ng drŏ nglo drŏ kăn păng tơdrong iŏk đei jơnei hlŏh ‘nŏh trŭh po đơ̆ng rŏng pơm lơ liơ vă hơtŏ hơnơ̆ng dĭh băl kơ đe drŏ nglo hăm đe drŏ kăn roi năr roi đei ƀô̆h kơtang hlŏh lơ̆m tơdrong erĭh sa kơ bơ̆n”

 Hơlen hơdăh găh dôm tơdrong hơdrin đơ̆ng Việt Nam lơ̆m bơ̆ jang vei lăng năng tông đe drŏ kăn păng đe hơ iŏh, yă Elisa Fernandez Saenz - Kơdră chĕp kơl Hơnĭh tang măt UN Women tơbăt akhan: Việt Nam iŏk đei jơnei ‘lơ̆ng hơ iă lơ̆m tơdrong pơm tơjur tơdrong hil hơrĕh tĕh dong hăm đe drŏ kăn đei ƀô̆h hơdăh đơ̆ng dôm tơdrong hơdrin tơjê̆ au đơ̆ng Khŭl kơdră chĕp pơgơ̆r Tĕh đak lơ̆m pơdrơ̆ng kiơ̆ tơdrong jang tĕh đak găh tang găn hơlau hil hơrĕh tĕh dong jăl sơnăm 2021-2025 păng tơdrong jang tĕh đak tang găn hil hơrĕh tĕh dong lơ̆m ŭnh hnam, lơ̆m chăl ‘nao trŭh sơnăm 2030. ‘Ngoăih rim tơdrong jang anai, dôm tơdrong hơdrin au đei apŭng plĕnh tĕh hôn bơnê kơtang.

 ‘Ngoăih dôm tơdrong hơdrin đơ̆ng Khŭl kơdră chĕp pơgơ̆r Tĕh đak atŭm hăm rim khŭl tơpôl, khŭl jang apŭng plĕnh tĕh, vă kĕ xek tơlang tôm tong rim tơdrong kơ yuơ tơdrong ư̆h hơtŏ dĭh băl drŏ nglo drŏ kăn pơm ăn oei kăl đei tơdrong tơplĭh lơ̆m jơhngơ̆m đon tơchĕng kơ rim kon pơlei Việt Nam găh tơdrong hơtŏ hơnơ̆ng drŏ nglo drŏ kăn. Kơ yuơ lơ lŏh, kăl đei vang kơrŭn jang đơ̆ng rim kon pơlei vang jang hơdoi hăm khŭl kơdră chĕp pơgơ̆r jang keh đang rim trong tơlĕch jang vă pơjing mĭnh tơpôl Việt Nam mă đe drŏ nglo, đe drŏ kăn, đe hơ iŏh drŏ glo, hơ iŏh drŏ kăn jei đei sơng iŏk lei lăi dih băl lơ̆m erĭh sa hơtŏ hơnơ̆ng, sơđơ̆ng, tơgop atŏk tơ iung Việt Nam gơ̆h hơgei, keh kong păng kơ jăp ‘lơ̆ng.

Kim Thanh-VOV1/Amazưt tơblơ̆ nơ̆r