VOV4/Bahnar - Pơ yan ko\h te\ch sơ năm ‘nâu, mă loi ‘no\h j^ lơ\m năr Têt Nguyên đán Mậu Tuất âu ki đei lơ bơ ngai pơ tăm kơ tao tơ\ pơ lei tơm Kon Tum, de#h char Kon Tum athei ar^h ư\h kơ n^t bơ ngơ\t. Ku\m hăm tơ drong tơ tăm kơ  u\nh hnam kơ tao, dôm sơ năm tơ je# âu kon pơ lei tơ\ tơ ring âu oei athei pu\ 1 trong phă pơ răm jang sa nai, ‘no\h j^ tơ drong ko\h phă kơ nho\ng kơ tao. Kăl hơ to\k loi dơ\ng vei lăng jang sa lơ\m dôm kơ dơ kơ tao tơ\ Kon Tum to\k bo\k jing athei tơ le\ch ăn hăm khu\l kơ dră păng khu\l linh kơ pal lơ\m tơ ring.  

Hơ drol kơ Têt Nguyên đán Mậu Tuất 2018 lơ\m phường Lê Lợi păng Nguyễn Trãi, pơ lei tơm Kon Tum đei [o#h 2 ‘măng u\nh sa kơ dơ kơ tao. Gơ nang đơ\ng tơ drong pơ găn tơ tom đơ\ng khu\l linh kanh sat tang găn p^t u\nh sa păng do\ng tơ gu\m sar bar Ko\ng an de#h char Kon Tum, ‘măng u\nh sa tơ te\nh đei p^t tơ păt mă lei ku\m đei tru\h hlo\h 10hec tar kơ tao đei hiong răm. An^h jang kơ pal tơ ring hlôi pơ gơ\r dăr hơ len yua đơ\ng kiơ pơm ăn u\nh sa, mă lei tam mă tơ chă đei bu pơm ăn u\nh sa. Yua thoi no\h prăt lơ\m năr Têt Nguyên đán âu ki bơ ngai pơ tăm kơ tao tơ\ âu iung oei ư\h kơ n^t, bơ ngơ\t tơ tăm kơ u\nh sa kơ tao măh pă đei chơt hơ iă sa Têt.

Ku\m hăm tơ drong tơ tăm bơ ngơ\t kơ u\nh sa kơ tao, dôm sơ năm tơ je# âu bơ ngai pơ tăm kơ tao tơ\ pơ lei tơm Kon Tum, de#h char Kon Tum oei athei pu\ 1 trong phă pơ răm jang sa nai, ‘no\h j^ tơ drong ko\h phă kơ nho\ng kơ tao. Lăp đơ\ng khei 10, khei 11 rim sơ năm, mư\h ‘long kơ tao oei tam tru\h khei ‘năr ko\h te\ch, lơ kơ dơ kơ tao hlôi đei ko\h hu\t kơ nho\ng. ‘Nho\ng Nguyễn Minh Mẫn, hnam oei tơ\ Tổ 7, phường Thống Nhất, pơ lei tơm Kon Tum pơ tăm 7hec tar kơ tao tơ\ kơ dơ Ô Kà Tá, xăh Đăk Rơ Wa tơ roi tơ băt, bơ ngai ko\h phă kơ nho\ng kơ tao ‘no\h j^ dôm bơ ngai vei rong rơ mo tơ\ tơ ring:

“Đe sư ko\h đơ\ng [ơ\t ‘long kơ tao oei khei ‘năr khei 10 vă khan tam mă ko\h te\ch. &nh vei kơ d^h mư\h le\ch kơ\l ‘nâu ‘no\h sư kơ dâu kơ\l to. Vei hơ nơ\ng mă lei ku\m ư\h kơ vei đei mơ\n. Nhôn ku\m hlôi đei gơ nang găh xăh pơ găn hăm trong ‘no\h j^ đe sư tơ roi tơ băt pơ gê năr mônh chao kơ rim gie\ng. Mă lei pơ ma ‘no\h pơ ma đe sư oei ko\h kơ nho\ng kơ tao kơ na nhôn hiong tôch kơ lơ”.

Kơ tao đei ko\h kơ nho\ng hơ drol kơ khei ‘năr ko\h te\ch lơ khei

Roi tru\h khei ‘năr hơ tuch sơ năm, [ơ\t ‘nhe\t ăn kơ rơ mo lơ\m pơ yan to\ pă gan đei ‘no\h tơ drong ko\h pha\ kơ nho\ng kơ tao roi đei [o#h lơ. Prăt đơ\ng pơ gê tru\h drơ\m kơ sơ\, năm ro\k kle\ch dôm jăl trong năm tơ\ kơ dơ kơ tao Ô Kà Tá tơ\ xăh Đăk Rơ Wa, dăh mă Ô Chuối phường Nguyễn Trãi [ônh kơ tơ [ơ\p tơ drong lơ khu\l bơ ngai năm ko\h kơ nho\ng kơ tao vơ\t bro\k hăm hơ cho# t^h, hơ cho# ie\ chơ tơ\ gre hon đa, [ơ\t lăp yua hloi gre pơm ming vă chơ. Ư|h khan lăp hơ dro# bơ ngai rong rơ mo năm ko\h kơ nho\ng kơ tao, dang ei tơ\ pơ lei tơm Kon Tum hlôi đei [o#h 1,2 bơ ngai joăt năm ko\h kơ nho\ng kơ tao vă te\ch ăn kơ dôm bơ ngai đei ‘me\h vă. {ok Đoàn Minh Thiên, hnam oei tơ\ phường Lê Lợi, io\k tơ mơ\t jên jang đơ\ng Ko\ng ti pơm s^k Kon Tum pơ tăm 80hec tar kơ tao bơ\l hăl tơ roi tơ băt, kơ tao ‘nao đei ko\h kơ nho\ng, ‘nao đei joă păk tơ gơ\, [ơ\t lăp oei đei tơ drong pơ rơ\ng ư\h khan lăp ko\h kơ nho\ng mă oei ko\h jru\ io\k pơ đ^ tơm kơ tao pơm ăn hiong răm roi t^h. Ư\h kơ hiôk ră mă lei jing pă băt pơm liơ:  

“{ơ\t mă ba rôp tơ [ơ\p đe sư dang ei ba pơm liơ? Te\h đe sư ‘no\h te\h ư\h kơ gơ\h. Pơ ma pơ ‘lơ\ng ‘no\h đe sư ư\h kơ mơ\ng. Ba no\ng tơ tă bơ ngai âu ‘no\h bơ ngai nai mơ\t dơ\ng. Ba tơ tă [ơ\t an^h ‘no\h đe sư năm [ơ\t an^h nai dơ\ng đe sư ko\h. Pơ ma atu\m ư\h kơ ke\ vei lăng”.  

Tơ drong ko\h kơ nho\ng kơ tao đei [o#h hơ nơ\ng mơ mat tang găn

{ok Nguyễn Văn Nhương, Pho\ kơ dră an^h tơ mơ\t jên jang păng io\k răt, Ko\ng ti pơm s^k Kon Tum, tơ roi tơ băt tơ drong ‘long kơ tao đei ko\h kơ nho\ng hơ nhăk tru\h lơ hiong răm pơ đ^ găh io\k yua păng tơ drong ‘lơ\ng:

“{ơ\t ‘long kơ tao đei ko\h kơ nho\ng đak s^k sác lô za lơ\m tơm kơ tao đei hiong tơ pl^h jing glu cô za vă rong dôm tơ mơ\ng kơ tao. Nhen kơ tao âu hrei ‘nâu kơ tao ư\h kơ ‘lơ\ng tơ jur dang 30 pơ t^h kơ hre\ng păng đak s^k tơ jur dang 20 tru\h 25 pơ t^h kơ hre\ng. Tơ\ hơ năp dôm hiong răm thoi âu an^h jang vei lăng găh tơ mam ku\m pơ tho tơ tă ăn kon pơ lei pơ tăm păng vei lăng kơ tao pơm liơ vă hoei kơ ko\h kơ nho\ng, ư\h kơ hiong răm ăn bơ ngai pơ tăm kơ tao ku\m nhen hiong răm ăn kơ Ko\ng ti. Đơ\ng ro\ng kơ chơ ăn hnam kơ măy kơ chơ\t ư\h kơ đei s^k tôch kơ lơ hnam kơ măy pơm tơ le\ch tôch kơ mơ mat tat”.       

Ư|h kơ ke\ chă tang găn kơ d^h tơ drong ko\h phă kơ nho\ng kơ tao vă vei lăng jang sa, bơ ngai pơ tăm kơ tao tơ\ pơ lei tơm Kon Tum ku\m nhen Ko\ng ti pơm s^k Kon Tum hlôi đei ap^nh hăm khu\l kơ dră tơ ring hơ to\k loi dơ\ng vei lăng sơ đơ\ng tơ\ dôm kơ dơ kơ tao. {ơ\t lăp ư\h kơ hiôk de#h hnang tơ\ hơ năp dôm hiong răm pơm ăn yua đơ\ng tơ drong ko\h kơ nho\ng kơ tao, 1,2 u\nh hnam pơ tăm kơ tao tơ\ xăh Đăk Rơ Wa oei chă athei băl tơ gop jên tơ gu\m khu\l jang kơ pal tơ ring hơ to\k loi dơ\ng tơ drong jang dăr joang tang găn. Mă lei tơ drong ‘nâu oei đei [o#h lơ sơ năm kơ âu. {ok Phan Thanh Nam, Kơ dră an^h vei lăng kon pơ lei xăh Đăk Rơ Wa, tơ roi tơ băt:

“Lơ\m xăh Đăk Rơ Wa tơ drong kon pơ lei năm mơ\t kơ d^h ko\h io\k tơ mơ\ng, ku\m nhen ko\h kơ nho\ng ku\m nhen [ơ\t kơ tao tam tru\h khei ‘năr ko\h te\ch oei đei [o#h. Dơ\ng tơ\ hơ năp tơ drong ‘nâu nhôn ku\m hlôi đei athei ko\ng an, ku\m nhen pơ gơ\r tơ roi tơ băt tơ\ pơ lei tơ le\ch jang rim trong jang krao hơ vơn kon pơ lei ‘ne\ kơ pơm glăi vă [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h io\k yua đơ\ng u\nh hnam pơ tăm kơ tao. Nhôn ku\m to\k bo\k hơ drin tơ le\ch jang vă pơm liơ tang găn tơ jur hiong răm ăn u\nh hnam pơ tăm kơ tao”.

Tơ drong ko\h kơ nho\ng kơ tao đei [o#h hơ nơ\ng mơ mat tang găn

Hăm ako\p hơ găt dang 1.000hec tar, pơ lei tơm Kon Tum đei tru\h 80 pơ t^h kơ hre\ng kơ so# kơ tao tơ mam kơ de#h char Kon Tum. Pơ yan kơ tao sơ năm ‘nâu ku\m hăm kơ jă io\k răt re\h, hnam kơ măy răt io\k hiơ\ ‘no\h hơ mơt đei [o#h u\nh sa păng tơ drong ko\h phă kơ nho\ng kơ tao to\k bo\k pơm ăn bơ ngai pơ tăm kơ tao tơ\ tơ ring âu iung oei ư\h kơ n^t. Vă bơ ngai pơ tăm kơ tao gơ\h sơ đơ\ng gô tru\h ko\h te\ch ăn hnam kơ măy ku\m nhen hơ nơ\ng tơ mơ\t jên jang ăn pơ yan jang đơ\ng ro\ng, tơ drong vei sơ đơ\ng, vei lăng jang sa lơ\m dôm kơ dơ kơ tao tơ\ pơ lei tơm Kon Tum kăl athei đei jang kiơ\ hơ drin hlo\h dơ\ng.

Khoa Điềm ch^h

Thuem tơ blơ\