VOV4.Bahnar - Vei răk tơ[ăk mong chư chih kon kông jing vei răk um ai joh ayo\ kăp g^t. Hăm tơdrong je# hiơt hiong minh um ai joh ayo\ kơ lơ hơdrung bơngai kon kông, tơdrong vei răk tơ[ăk mong nơ\r pơma păng chư chih kon pơlei kon kông jing kăp g^t nhen băl. Păng minh lơ\m dôm trong vei răk chư chih gơh tơnăp noh jing pơdjoi đơ\ng đe kră.

Việt Nam dang ei đei 53 hơdrung bơngai kon kông, lơ\m noh 27 hơdrung bơngai đei chư chih kơdih kơ hơdrung hơdre\ch po. Hơdăh nhen: Tày, Thái, Hoa, Khmer, Nùng, Mông, Gia Rai, Ê Đê, Ba Na, Xơ Đăng, Cơ Ho, Chăm, M’nông...  Đơ\ng lơ xơnăm kơ âu, Đảng păng Teh đak duh nhen lơ tơring hlôi đei lơ trong pơkăp hơto\k hơlêm, vei răk tơ[ăk mong joh ayo\ kon kông, lơ\m noh đei tơre\k truh tơdrong vei răk tơ[ăk mong nơ\r pơma, chư chih kơ kon pơlei kon kông.

Tơchơ\t kơso# 82/2010/NÐ-CP đơ\ng Jơnu\m pơgơ\r teh đak hlôi pơkăp tơdrong pơtho ho\k nơ\r pơma, chư chih kơ kon pơlei kon kông lơ\m dôm anih pơtho pơhrăm phôh tho\ng, anih pơtho yăo yu\k thương xuyên. Tơdrong pơkăp jang vei răk tơ[ăk mong, hơto\k joh ayo\ kon pơlei kon kông Việt Nam truh xơnăm 2020 duh tơre\k truh tơdrong chih ako\m trong pơkăp jang păng hơlêm kon pơlei kon kông pơma nơ\r kon kông po. Mă lei, trong pơkăp jang hadoi to\k bo\k oei pơjing lơ tơdrong pơm tơjur nơ\r pơma “tơm” kơ lơ hơdrung bơngai kon kông. Tơdrong vei răk tơ[ăk mong nơ\r pơma, chư chih kơ kon pơlei kon kông hăm lơ trong phara băl, lơ\m noh đei tơdrong pơdjoi đơ\ng đe kră, jing trong kăl vă vei răk tơ[ăk mong um ai joh ayo\, pơm kiơ\ pơkăp hơto\ hơnơ\ng đơ\ng dôm hơdrung bơngai. Păng pơjing xơnong pơdjoi đơ\ng đe kră lơ\m tơdrong vei răk chư chih hlôi, to\k bo\k đei hơto\k pran tơ\ lơ tơring kon pơlei kon kông.

Tơ\ Nghệ An, lơ xơnăm kơ âu, bơngai pơtho – nge# nhơ\n Sầm Văn Bình hlôi đei lơ tơdrong hơlen chih ako\m, tơbang lơ hla bar kăp g^t găh chư Thái. {ok vang pơtho tơ\ lơ lăm ho\k chư Thái. Yă Lô Thị Mai, tơ\ xăh Tam Hợp, apu\ng Quỳ Hợp chơt hơ iă păng pơ ư pơ ang [ơ\t chư chih xo xơ\ kơ hơdrung hơdre\ch po hlôi hơmet yua. Yuơ noh, yă hlôi hơvơn kon xâu lơ\m unh hnam năm ho\k chư Thái yuơ [ok thâi Bình pơtho: (Kơtơ\ng đe tơroi kơ thâi Bình bơngai Châu Quang, rơgei găh chư Thái kơ hơdrung hơdre\ch po, inh pơtơm năm hơvơn thâi vih pơtho ăn kon xâu hlôh vao hơdăh găh chư chih yă [ok răk ăn. Kon xâu inh băt đo\k băt chih chư Thái, inh tôch xo# xôn.)

Tơ\ xăh groi kông Nặm Ét (apu\ng Quỳnh Nhai, dêh char Sơn La), duch pơtho Điêu Thị Hính, bơngai Thái đei băt truh jing bơngai dăp đon dăp bơnôh hăm tơdrong pơtho nơ\r pơma, chư chih kon kông Thái ăn kang [o#, ho\k tro, kon pơlei lơ\m tơring. Hơnơ\ng hăt hot pơhrăm pơ ‘lơ\ng, đei duch Hính pơtho tơ[ôh, lơ ho\k tro dang ei hlôi đo\k kloh kle\ch nơ\r pơma, chư chih Thái. Oh Quàng Thị Điệp ho\k tro lăm 6 hnam trưng jăl kơđeh păng Trung học cơ sở xăh Nặm Ét, apu\ng Quỳnh Nhai ăn tơbăt: "Mon ho\k chư Thái hăm duch Hính 3 xơnăm bơih, đơ\ng lăm 3 truh lăm 5, truh dang ei hlôi băt đo\k, băt chih chư. Mon [ôh ho\k chư Thái duh [ônh đe\ch, me\ [ă mon ưh kơ băt chư Thái, mon gô pơtho ăn me\ [ă”.

Sóc Trăng đei 92 hnam chua Khmer noh đei hloh 80 hnam chua pơih lăm pơtho chư kon kông lơ\m khei pơdơh ho\k. Hlôi jing juăt, hơnơ\ng ăh khei pơdơh ho\k, đe hơ ioh bơngai Khmer tơ\ dêh char Sóc Trăng pơgenh chă năm ho\k chư kon kông po yuơ đe [ok thâi tơ\ hnam chua pơtho. Mă lăm ho\k đei pơih lơ\m dôm khei pơdơh ho\k, đe thâi chua pơtho, mă lei lăm ho\k tơnăp dêh. Tơ\ âu đe oh đei tơjra#m bôl boăl, đei pơchơt pơxuh, mă kăl noh ho\k vă băt đo\k, băt chih chư kon kông po. Pơdơh ho\k noh đe oh ho\k chư Khmer jing tơdrong juăt jue đơ\ng xơ\ ki. Vă ako\m ho\k chư ăn đe oh gơh tơnăp, rim hnam chua oei mơng io\k lăm ho\k kơ hnam trưng jăl kơđeh pơtho ăn đe oh. {ok thâi Lê Thành Thái, Pho\ Kơdră hnam trưng jăl kơđeh Thạnh Phú 3 ăn tơbăt: “Rim ‘măng pơdơh ho\k, hnam trưng adoi ‘măn đơ\ng 2-3 lăm ho\k ăn [ok thâi chua pơtho lơ\m khei pơdơh ho\k, vă hơto\k hlôh vao găh chư Khmer ăn kơ đe oh. Rim xơnăm ăh pơdơh ho\k, đe oh vih ako\m ho\k ăh jăl phôh tho\ng, tơdrong hlôh vao găh chư Khmer kơ đe oh đei hơto\k [ôh hơdăh”.

Ưh adro# tơpôl kon pơlei Thái dăh mă Khmer, mă lơ\m đ^ đăng tơpôl kon pơlei kon kông nai lơ\m unh hnam kơ dôm hơdrung kon pơlei kon kông Việt Nam, tơdrong pơjao xơnong pơdjoi vei răk chư chih – pơhngol kơ rim hơdrung bơngai, duh oei đei tơre\k truh kiơ\ dôm trong pơkăp jang, pơm trong hiôk đơ\ng Đảng păng teh đak.

Lan chih păng rapor