VOV4.Bahnar - Um ai joh ayo\ kơ lơ hơdrung bơngai kon kông to\k bo\k oei lơ\m tơdrong hiơt hiong, mă hăt noh 16 hơdrung bơngai đei măt bơngai tơ\ hơla 10 rơbâu ‘nu. Dang ei, lơ um ai joh ayo\ juăt jue kơ hơdrung bơngai kon kông âu hlôi đei rim anih jang, rim jăl pơgơ\r păng rim tơring tơre\k vei răk tơ[ăk mong. Mă lei, tơdrong tơgu\m tam mă đei nhen tơdrong hơpơi đơ\ng kon pơlei.

Xơnong vei răk tơ[ăk mong joh ayo\ kon kông đei lăng jing xơnong kăp g^t hăm kon pơlei hlôi đei pơkăp lơ\m Kơluơ\t teh đak ăh xơnăm 2013 păng lơ hla bar chih găh luơ\t. Vă vei xơđơ\ng ăn xơnong mă âu, Teh đak bơ\n ưh adro# tơbang dôm hla bar chih luơ\t juăt jang vă pơm trong ăn luơ\t kơjăp xơđơ\ng ăn tơdrong pơm kiơ\ xơnong mă oei đei dôm trong pơkăp vei răk tơ[ăk mong joh ayo\ nhen: Tơdrong vei răk tơ[ăk mong joh ayo\ kon pơlei kon kông Việt Nam truh xơnăm 2020 kiơ\ Tơchơ\t kơso# 1270/QĐ - TTg; tơchơ\t đơ\ng Anih tơm Pơtho pơhrăm găh tơdrong tơle\ch chih ako\m hla bar pơtho nơ\r kon kông ăn đe kang [o#, bơngai jang tơ\ tơring kon pơlei kon kông...

Tơdrong hiơt hiong um ai joh ayo\ juăt jue kơ kon pơlei kon kông (lu\k lơ\k, tơplih pha, hơ [lih joh ayo\, nơ\r pơma kon kông kơdih ưh kơ băt...) to\k bo\k oei [ôh tơ\ lơ tơdrong phara băl, mă hăt noh hăm 16 hơdrung bơngai kon kông noh: Si La, Ơ Đu, Brâu, Rơ Măm, Pu Péo, Cống, Mảng, Bố Y, Lô Lô, Cờ Lao, Ngái, Lự, Pà Thẻn, Chứt, La Ha păng La. Đơ\ng nơ\r pơma, dôm tơmam yua lơ\m erih xa rim kơ năr, truh tơ\ um ai hnam oei, dôm khôi xoi tơbeh lơ\m tơdrong erih tơpôl (tơ oei unh om, grong [u\, xoi tơbeh...) kơ um ai juăt jue kơdih păng phara kơ rim hơdrung bơngai pă gan đei vei răk, pơtăl kơ noh jing tơdrong joh ayo\ kơ hơdrung bơngai đei lơ măt bơngai. Đơ\ng tơdrong mă âu noh răk ‘măn lơ tơdrong ưh kơ ‘lơ\ng, ưh adro# hiơt hiong um ai joh ayo\ juăt jue kơ hơdrung bơngai kon kông, mă tơguăt hăm dôm tơdrong tơre\k đơ\ng mu\k drăm – tơpôl nai pơm hiong răm hloi kơ minh hơdrung bơngai to\ xe\t măt bơngai lơ\m khei năr ano# anăp kơnh.

 Đảng, Teh đak bơ\n hơnơ\ng tơre\k truh tơdrong vei răk tơ[ăk mong kơjă joh ayo\ juăt jue kơ dôm hơdrung bơngai kon kông, xơkơ\t joh ayo\ juăt jue kơ dôm hơdrung bơngai kon kông jing minh tơdrong ưh gơh tơklăh lơ\m tơdrong joh ayo\ Việt Nam. Thủ tướng teh đak bơ\n hlôi tơle\ch Tơchơ\t kơso# 1270/QĐ-TTg năr 27/7/2011 găh tơdrong k^ pơkăp Tơdrong jang “Vei răk, hơto\k joh ayo\ kon pơlei kon kông Việt Nam truh xơnăm 2020”. Mă tơdrong jang vei răk joh ayo\ kon kông to\ xe\t măt bơngai hlôi đei dôm anih jang kơpal păng jơnu\m pơgơ\r tơring tơre\k, mă lei tơdrong đei jơnei oei to\ xe\t, mă tơdrong tơm noh yuơ ưh kơ măh jên jang. Pơtih nhen tơ\ pơlei Seo Hai kơ kon pơlei Si La tơ\ xăh Can Hồ, apu\ng Mường Tè, dêh char Lai Châu đei hloh 60 unh hnam, je# 300 măt bơngai. Dôm xơnăm tơje# âu, đei Teh đak tơgu\m pơm jang, tơdrong erih mu\k drăm kon pơlei tơ\ pơlei Seo Hai hlôi dar deh xơđơ\ng. Mă lei, tơdra hri, tơmam pơdreh tơdra, tơdrong hri hơxuang kơ kon pơlei hlôi pă đei oei. Yă Hù Thị Xuân – minh nge# nhơ\n kơ pơlei băt kloh kle\ch lơ tơdrong hri hơxuang kơ kon pơlei hlôi chih ako\m, pơtho ăn kon mon kon xâu mơlôh răk vei joh ayo\ juăt jue kơ hơdrung hơdre\ch. Mă lei vă tơ iung đon lăp păng tơgu\m ăn kon xâu hloh vao hơdăh găh xơnong kơ po lơ\m tơdrong vei răk tơ[ăk mong um ai joh ayo\ kơ kon pơlei, yă Xuân pơtruh nơ\r: Nhôn ưh kơ băt chư, chă năm tơ\ âu to\ to adoi ưh đei lơ, dang ei joh ayo\ nhôn roi năr roi hiơt hiong, hơmet tơ iung noh ưh đei jên. Teh đak adrin atu\m hăm kon pơlei tơre\k hơlen vă pơm thoi yơ gơh vei răk tơ[ăk mong um ai joh ayo\ kon kông.

 Lơ\m kơso# hơdrung bơngai kon kông tơ\ Hà Giang, bơngai Clao jing minh lơ\m dôm hơdrung bơngai đei to\ xe\t măt bơngai. Yă Hầu Thị Sử tơ\ thôn Tòng Chứ, xăh Sính Lủng, apu\ng Đồng Văn ăn tơbăt, dang ei thôn Tòng Chứ adro# đei 6/43 unh hnam noh bơngai Clao, mă lei kon pơlei duh oei răk vei đei um ai joh ayo\ kăp g^t nhen hơbăn ao xo, tơdrong hri hơxuang kơ hơdrung hơdre\ch po, tơdrong jang juăt jue... Mă lei, yă Sử duh akhan, yuơ erih hrơ hrau hăm minh [ar hơdrung bơngai nai noh pă jor kơnh duh hiơt hiong joh ayo\ Clao noh Teh đak athei tơre\k tơgu\m lơ hloh: ‘Meh vă hloh noh Teh đak pơih lăm pơhrăm tơdrong tanh kơđum kơđo\ng jo\ng jat păng x^t mei hơbăn ao kon kông, pơih lăm pơtho hri tơdra hri juăt jue ăn kon xâu. Tơgu\m bơ\ minh pôm hnam hơku\m joh ayo\ tơ\ minh anih vă kon pơlei truh ako\m tơ\ noh hri hơxuang. Bơngai ‘lo\ băt hri noh pơtho ăn đe kon mon kon xâu. Têt xo# xôn tơ oei dih băl pơma dơnuh, pơhrăm hri hơxuang hăm dih băl, pơtho ăn đe hơ ioh ho\k pơhrăm.

Pu Péo jing minh lơ\m dôm hơdrung bơngai erih xa đunh đai hloh tơ\ tơring groi kông găh tu, dêh char Hà Giang, ako\m mă lơ noh tơ\ xăh: Phố Là; th^ tra#n Phó Bảng (apu\ng Đồng Văn) păng dôm xăh Sủng Tráng, Phú Lũng (apu\ng Yên Minh) păng to\ xe\t noh erih jang xa tơ\ apu\ng Bắc Mê. Đơ\ng xơ\ truh dang ei, dôm [ai hri kră xơ\, dôm tơdrong xoi tơbeh, xoi kơ yang Bri, et xoi jur jang, pơx^t pơkong duh đei kon pơlei Pu Péo răk vei. Mă kăl, kon pơlei oei đei minh pôm hnam xoi kơ yă [ok dơnơm oei lơ\m minh anih klu\ng tong ane# [ar păh jih kông kơ Phố Là, hăm dôm chơne\ng tơmo, cham tơmo, trong năm klat hăm tơmo. Oei um man hăm teh la#n noh dang ei hlôi răm bơih. {ok Củng Phủ Vần – bơngai mă đei kon pơlei lơ\m thôn Chúng Trải, xăh Phó Là pơkăp mưh đei vei răk, Hnam tih âu jing minh “anih bơ\ng pang đang măt” kơ kon pơlei Pu Péo:  Anih hnam xo âu dang ei răm pơđ^ bơih, jrăng adoi oei tơ\ noh. Nhôn hơpơi Đảng, Teh đak tơgu\m jên vă tơgu\m hơmet hnam xoi [lo\k kơ yă [ok kơtum kơto\ng, duh jing hnam xoi [lo\k kơ yă [ok hơdrung hơdre\ch.

Bơngai Brâu noh hơdrung bơngai kon kông to\ xe\t măt bơngai tơ\ teh đak bơ\n, adro# pơhlom hloh 400 măt bơngai păng oei jang xa tơ\ pơlei Đăk Mế, xăh Bờ Y, apu\ng Ngọc Hồi, dêh char Kon Tum. Kiơ\ kơ [ok Thao La, bơngai mă đei kon pơlei lui yom noh dôm xơnăm kơ âu kon pơlei hlôi đei Teh đak axong bơ\ ăn rông, răt hơmru\k ch^ng chêng mă lei tam mă tro\ hăm tơdrong hơpơi đơ\ng kon pơlei. {ok Thao La hơpơi: Xơ\ pơlei kơ bơngai  Brâu noh rông ăh tong ane# pơlei, oei hnam noh đei bơ\ tăp dăr. Gơnơm Đảng, Teh đak tơre\k tơgu\m vă chă bơ\ pơjing.  

Truh dang ei, lơ um ai joh ayo\ juăt jue kơ minh [ar bơngai kon kông nhen le\ hiơt hiong. Lơ\m noh đei bơngai Tu Dí (minh hơdrung bơngai kon kông Bố Y) erih jang xa tơ\ apu\ng Mường Khương, dêh char Lào Cai. Yuơ răm đơ\ng tơdrong kơdâu xơlăh xơlang păng anih oei xa, kon pơlei je# hiơt nơ\r pơma kơdih po. {ok Lồ Phủ Dìn oei tơ\ xăh Thanh Bình pơtruh nơ\r: Dang ei nơ\r pơma nhôn hiong pơđ^ bơih, bơngai kră băt pơma oei pă to\ xe\t. Tơdrong mă inh hơpơi hloh noh vei răk nơ\r pơma, ‘meh vă Anih tơm jang Joh ayo\ đei trong chă chih ako\m, tơgu\m jên vă hơmet yua dơ\ng.

Tơdrong 5 Luơ\t teh đak xơnăm 2013 xơkơ\t: “Teh đak Cộng hoà XHCN Việt Nam jing teh đak drơ\ng minh găh hơdrung bơngai atu\m erih lơ\m teh đak Việt Nam. Dôm hơdrung bơngai hơto\ dih băl, tơguăt tơguăl, tơg^t păng tơgu\m dih băl atu\m hơto\k tơ iung ; ka#m rim tơdrong tơklăh chere oei xa hăm hơdrung bơngai. Nơ\r pơma atu\m noh nơ\r Việt. Dôm bơngai kon kông đei xơnong gơh yua nơ\r pơma, chư chih, um ai joh ayo\ kon kông po, che\p vei dôm khôi juăt jue păng joh ayo\ ‘lơ\ng ro\ kơ po. Teh đak pơm kiơ\ pơkăp hơto\k tôm tơdrong păng pơm trong hiôk vă tôm kon pơlei kon kông io\k yua jơhngơ\m pran, atu\m hơto\k tơ iung hăm teh đak”. Yuơ thoi noh, dôm nơ\r pơtruh, pơkăl chă trong axong jang dơnơm đơ\ng dôm bơngai tang măt ăn 16 hơdrung bơngai kon kông tơ\ hơla 10 rơbâu măt bơngai gô jing tơdrong tơgu\m ăn rim anih jang kơpal, rim tơring hơlen vă kon pơlei vei răk tơ[ăk mong dôm kơjă joh ayo\ juăt jue kon kông roi năr roi đei jơnei kơjăp hloh.

Lan chih păng rapor