VOV4.Bahnar  - Teh đak Việt Nam hơto\k tơ iung đơ\ng dôm tơdrong tơblăh, Việt Nam hơnơ\ng adrin kơ ‘nôh vă pơjing minh teh đak kơ kon pơlei, kơyuơ kon pơlei, mă adrol hloh noh pơjing Jơnu\m pơgơ\r xăh ho#i chuh nghĩa, hơto\k khôi luơ\t găh xơnong kơ kon bơngai. Tơdrong hơlen Khôi luơ\t 2013 hăm minh tơdrong adro# găh “Xơnong kơ kon bơngai, xơnong jang kơ kon pơlei” păng đơ\ng ro\ng kơ noh đei lơ hla bar pơkăp găh khôi luơ\t teh tơre\k truh xơnong kon bơngai, jing dôm tơdrong adrin kăp g^t, pơjing khôi luơ\t kăp g^t ăn tơdrong vei xơđơ\ng tơpă xơnong kơ kon bơngai, xơnong kon pơlei. Dôm tơdrong rơgei păng tơgop apu\ng plenh teh đơ\ng Việt Nam hlôi đei dôm teh đak ASEAN xơkơ\t hơdăh, pôk Việt Nam tang măt le\ch tơgar jang lơ\m Anih jang găh xơnong kon bơngai jăl jang 2023-2025.

Đơ\ng ro\ng kơ lơ tơdrong adrin Việt Nam hlôi đei jơnei kăp g^t lơ\m tơdrong vei xơđơ\ng xơnong kon bơngai, đơ\ng xơnong găh kon pơlei, ch^nh tr^ truh xơnong jang mu\k drăm, joh ayo\ ho\k pơhrăm, tơpôl păng xơnong kơ dôm bơngai [ônh tro\ pơyăm. Xơnong pơm tơm kơ kon pơlei Việt Nam đei tơbang hơdăh ăh: xơnong pôk rơih păng le\ch măt tơgar; xơnong hiôk hian pơma xa, hla bar tơroi; xơnong kiơ\ khop ‘nâu nai hia. Vă vei xơđơ\ng xơnong kon bơngai, xơnong kon pơlei păng hơto\k mu\k drăm, tơpôl lơ\m tơdrong jang kăch mạng ko\ng ng^p 4.0, Khul kơpal teh đak bơ\n hlôi pơjing Anih jang kơ teh đak, hơto\k tenh tơdrong pơjing “Jơnu\m pơgơ\r đie#n tưh;” Cổng tho\ng tin đie#n tưh kơ dôm anih jang Kơpal teh đak, vă axong tơroi tơbăt trư\k tuye#n vă đe kang [o#, anih jang pơma đam kơtă hăm kon pơlei, hơto\k chih io\k kơtă tơdrong pơtruh đơ\ng kon pơlei, anih jang mu\k drăm.

Minh lơ\m dôm tơdrong đei jơnei hơdăh hloh kơ Việt Nam vei xơđơ\ng xơnong kơ kon bơngai noh đei jơnei dôm tơdrong rơgei găh xut le# pơngot tơjur hin dơnuh, hơto\k kon bơngai păng pơ ‘lơ\ng tơdrong erih. Jo# truh je# đ^ xơnăm 2020 kơso# unh hnam hin dơnuh oei 2,75% (kiơ\ tơchơ\t hin dơnuh pơkăp kiơ\ lơ trong io\k yua đơ\ng xơnăm 2016-2020). Việt Nam jing teh đak đei jơnei tơnăp lơ\m tơdrong pơm kiơ\ pơkăp kơ anglo\ xơnăm găh tơjur hin dơnuh, đei jơnu\m jang apu\ng plenh teh pơkăp. Pho\ Giáo sư, Tie#n sih Đặng Dũng Chí, xơ\ jang Kơdră Anih ho\k hơlen găh Xơnong kon bơngai, Ho\k vie#n Ch^nh tr^ kuôk ya Hồ Chí Minh xơkơ\t: Nhen tơroi đơ\ng Jơnu\m pơgơ\r teh đak, bơ\n gơh akhan bơ\n hlôi đei jơnei lơ tơdrong hơ iă, bơ\n hlôi tơjur tenh kơso# unh hnam hin dơnuh pơngot rơve\t păng bơ\n ưh adro# kiơ\ pơkăp xo apu\ng plenh teh mă bơ\n hơnơ\ng chih ako\m kơtơ\ng ang ‘nao hloh đơ\ng jơnu\m jang apu\ng plenh teh noh jing tơjur hin dơnuh kiơ\ lơ trong. Kơyuơ noh mă dôm kơso# pơkăp âu jing kăp g^t hloh. Jăh vă xơkơ\t bơ\n noh minh um ru\p ang hơdăh lơ\m kơpal teh găh tơjur hin dơnuh.

Mă kăl lơ\m xơnăm 2020 păng xơnăm 2021 âu ki, dôm tơdrong jang mă Việt Nam đei io\k jơnei lơ\m khei năr pơrang j^ COVID-19 duh jing dôm tơdrong đei jơnei găh vei lăng păng hơto\k xơnong kon bơngai tơgăl kơ pôk bơnê. Tơchơ\t “ưh đei prơih le# bơngai yơ tơ\ ro\ng” noh tơnăp, drơ\ng minh đei Đảng, Khul Kơpal teh đak, anih jang ch^nh tr^ pơm jang kơjăp, đei jơnei kơtă đơ\ng pơrang j^ COVID-19 hơbuh hli. Hloh kơ noh, Đảng, Khul Kơpal teh đak hơnơ\ng xơkơ\t kon bơngai jing tơchơ\t jang, păng jing jơhngơ\m pran kơ tơdrong jang tơ iung pơjing păng vei lăng teh đak, “io\k kon pơlei jing dơnơm pơm jang, jing anih tơm vă tang găn păng tơjră pơrang j^”, “tơdrong đei jơnei pơrang j^ jing tơdrong đei jơnei kơ kon pơlei” Ưh adro# lơ\m ‘mi kial cham char, pơrang j^ pơrăm mă lơ\m rim tơdrong đei [ôh yơ, kon pơlei hơnơ\ng đei dôm jăl pơgơ\r tơring păng khul kơpal vei vêr, vei xơđơ\ng tơdrong erih, mu\k drăm păng trong erih xa. Mă lei, lơ\m tơdrong jang vei xơđơ\ng xơnong kon bơngai noh bơ\n adoi đei tơdrong tam mă tro\ nhen tơdrong tơroi đơ\ng Pho\ giáo sư Đặng Dũng Chí akhan:  Rim jơnu\m pơgơ\r teh đak yơ adoi đei dôm tơdrong tơjruh lơ\m vei xơđơ\ng xơnong kon bơngai, kơlih xơnong kon bơngai hăp đei lang lap. Noh mă hăm rim teh đak yơ mă hơto\k tơ iung dang yơ noh duh đei tơdrong ưh kơ tơnăp lơ\m jang xơnong kon bơngai. Oei hăm bơ\n noh tơroi găh tơdrong hơto\k kơ bơ\n hơnơ\ng tơguăt hăm tơdrong hơto\k tơ iung teh đak, pơm kiơ\ xơnong hiôk hian kơ kon pơlei. Lơ\m tơdrong đei [ôh noh khul ayăt tơjră hăm bơ\n io\k dôm tơdrong tơjruh noh đơ\ng minh [ar kang [o# jang ăn teh đak păng tơdrong tơjruh lơ\m vei lăng tơpôl đơ\ng bơ\n [ôh pơhơi pơho\ noh đe xư hnhoi lơ\m dôm tơdrong noh, kơyuơ noh đei minh [ar kon pơlei duh [ônh mơ\ng kiơ\ tơdrong tơdui yoch glăi thoi noh. ‘Nâu jing anih mă bơ\n kăl pơm hơdăh, tơgu\m kon pơlei kơchăng hăm dôm tơdrong kơtơ\ng ang ưh kơ tro\, bơ\n hơlen lăng tơdrong tơpă, xơkơ\t dôm tơdrong adrin kơ ‘nôh đơ\ng khul kơpal teh đak. Lăng tơpăt lơ\m dôm kơso# chih ako\m găh dôm tơdrong mă bơ\n hlôi jang đei.

Hăm dôm tơdrong kiơ mă bơ\n hlôi đei jơnei noh bơ\n gơh pơ ư pơ ang Việt Nam ưh adro# jing minh lơ\m dôm teh đak hlôi đei jơnei adrol kơ khei năr pơkăp lơ Tơchơ\t Hơto\k tơ iung kơ anglo\ xơnăm đơ\ng Liên hơp kuôk, Việt Nam dang ei oei đei băt truh jing teh đak pơm kiơ\ tơchơ\t hơto\k tơ iung tôm, ưh đei bơngai yơ [ơm prơih le# tơ\ ro\ng đơ\ng Liên hơp kuôk.

Lan chih păng pơre nơ\r