VOV4.Bahnar -  Hăm xơnong vang jang kiơ̆ dôm tơdrong tơchơ̆t apŭng plenh teh, jing teh đak vang jang lơ̆m Hô̆i đŏng xơnong dơnơm kon bơngai kơ Liên hơp kuôk, Việt Nam hơnơ̆ng tơbang xơnong jang po lơ̆m tơdrong vei lăng kơjăp dôm xơnong dơnơm kơ kon bơngai. Lơ̆m noh, xơnong dơnơm hơdrung kon bơngai kon kông hơnơ̆ng đei tơgĭt păng vei xơđơ̆ng pơm kiơ̆.  

          Khôi luơ̆t teh đak pơkăp ăh xơnăm 2013 pơkăp: “Teh đak cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam jing teh đak drơ̆ng minh găh dôm hơdrung bơngai kon kông atŭm erih jang xa lơ̆m teh đak Việt Nam; rim hơdrung bơngai hơtŏ dih băl, tơguăt tơguăl, tơgĭt păng tơgŭm dih băl atŭm hơtŏk tơ iung; kâ̆m kang rim tơdrong pơm chere, tơklăh hơdrung bơngai; nơ̆r pơma kơ teh đak noh nơ̆r Việt. Rim hơdrung bơngai đei xơnong gơh yua nơ̆r pơma, chư chih, vei răk tơƀăk mong joh ayŏ kăp gĭt kơdih, chĕp vei khôi juăt kră xơ̆ juăt jue păng joh ayŏ 'lơ̆ng rŏ kơ po; Teh đak pơm kiơ̆ pơkăp hơtŏk tôm tơdrong păng pơm trong hiôk vă rim hơdrung bơngai kon kông iŏk jang kiơ̆ jơhngơ̆m pran, atŭm hơtŏk tơ iung hăm teh đak” (Tơdrong 5).

          Atŭm hăm tơdrong pơkăp găh xơnong dơnơm kơ bơngai kon kông, Việt Nam hlôi păng tŏk bŏk pơm kiơ̆ kơjăp dôm tơdrong pơkăp, khôi luơ̆t găh xơnong dơnơm kơ bơngai kon kông, pơm ăn tơdrong erih mŭk drăm, đon bơnôh kơ kon pơlei kon kông roi năr roi đei hơtŏk. Atŭm hăm noh, dôm xơnong kăp gĭt kơdih kơ bơngai kon kông nhen: xơnong gơh vei răk tơƀăk mong um ai joh ayŏ, xơnong đei Teh đak tơgŭm vă hơtŏk tơ iung 'nâu nai hia hlôi pơjing đei tơdrong hơtŏ hơnơ̆ng ăn rim hơdrung bơngai kon kông ƀơ̆t vang jang lơ̆m dôm tơdrong jang chĭnh trĭ, mŭk drăm, joh ayŏ, tơpôl.

          Mă lei, dôm xơnăm kơ âu, pơm kiơ̆ pơkăp "Pơ rơngei", minh lơ̆m dôm tơdrong pơhlŭ pơhlôm kơnê̆ mă khul ayăt iŏk yua vă chă pơchŭt pơdor, tơdui kon pơlei kon kông, vă pơm tơklăh chere tơdrong tơguăt tơguăl kon pơlei, pơm tơxŭl tơxăl chĭnh trĭ, xơđơ̆ng tơpôl...  

          Băt hơdăh trŏ ƀlep găh xơnong kơ bơngai kon kông păng băt hơdăh trong pơkăp jang đơ̆ng Đảng păng Khul kơpal teh đak Việt Nam lơ̆m vei xơđơ̆ng xơnong dơnơm âu jing tơgop tang găn tơdrong pơm kơnê̆ đơ̆ng đe ayăt pơrăm kon pơlei pơrăm teh đak. 'Nâu jing tơdrong gĭt kăl hloh lơ̆m tơdrong hlôh vao kơ rim kon pơlei kon kông, păng rim kang ƀô̆ pơm jang tơ̆ tơring kon pơlei kon kông.

          Ƀok Đỗ Văn Chiến – xơ̆ jang Ƀô̆  Bộ trương, Kơdră Anih jang găh bơngai kon kông hlôi xơkơ̆t khŏm mă jang keh đang đơ̆ng hloh 14 trĭu măt kon pơlei kon kông lơ̆m jâ̆p teh đak: “54 hơdrung bơngai 'nhŏng oh nhen 'long minh dơnơm, nhen kon minh hnam, hơnơ̆ng tơrĕk tơjê̆ dih băl lơ̆m tơdrong iung tơblăh pơ rơngei hơdrung hơdrĕch, tơ iung pơjing păng vei lăng teh đak. Rim khul pơm kơnê̆, pơhlŭ pơhlôm dang yơ duh ưh kĕ pơm tơklăh chere tơdrong tơguăt tơguăl đơ̆ng bơ̆n. Kon pơlei kon kông pơkăp minh đon minh bơnôh kiơ̆ Đảng, chih kơjăp lơ̆m đon nơ̆r pơtho kăp gĭt đơ̆ng Ƀok Hô 'mêm kơ eng noh: “Hơdrung bơngai Kinh dăh Thổ, Mường dăh Mán, Gia Rai dăh Ê Đê, Xê Đăng dăh mă Bahnar, păng dôm hơdrung bơngai kon kông nai, adoi jing kon xâu Việt Nam, adoi jing 'nhŏng oh klak klơm. Bơ̆n lôch erih đei băl, jơnap dăh mă tơnap atŭm băl, phĭ pơngot adoi tơgŭm băl. Bơ̆n athei 'mêm kơ eng, kŭp yom dih băl, athei tơgŭm dih băl vă đei tơdrong erih jơnap xô̆ xôn”.

          Ƀok Thủ tướng xo kơ teh đak bơ̆n noh Nguyễn Xuân Phúc duh ră hơdăh tơdrong mă âu lơ̆m Hop akŏm bơngai tang măt jâ̆p teh đak ăn hơdrung bơngai kon kông 'măng mă 2 đei pơgơ̆r ăh jê̆ đĭ xơnăm xơ̆: “Ƀơ̆t oei adrô̆, rim 'nu bơ̆n noh minh kơtoh đak, atŭm dih băl noh bơ̆n jing đak dơxĭ. Adrô̆ bơ̆n atŭm chĕp ti kơjăp dih băl vă hơtŏk tơ iung, 54 hơdrung bơngai 'nhŏng oh kon xâu 'nă grai xem unh, bơ̆n gô pơjing đei minh teh đak pran kơtang pơdrŏng jơnap”.

          Xơnong dơnơm kon bơngai jing dôm xơnong kơdih, hlôi đei păng kăp gĭt kơ kon bơngai đei chih pơkăp păng vei lăng lơ̆m khôi luơ̆t kơ teh đak păng dôm tơdrong tơchơ̆t lơ̆m khôi luơ̆t apŭng plenh teh. Tơ̆ Việt Nam, xơnong dơnơm kơ kon bơngai, xơnong pơyua păng xơnong jang kăp gĭt kơ kon pơlei hơnơ̆ng đei tơgĭt păng vei kơjăp. Atŭm hăm tơdrong xơkơ̆t xơnong dơnơm kon bơngai, xơnong pơyua păng xơnong jang kăp gĭt kơ kon pơlei lơ̆m dôm hla bar chih Khôi luơ̆t teh đak ăh xơnăm 1946, 1959, 1980, 1992, Đảng păng Teh đak hlôi pơm kiơ̆ lơ tơdrong pơkăp vei xơđơ̆ng xơnong dơnơm kon bơngai, xơnong pơyua păng xơnong jang kăp gĭt kơ kon pơlei păng vang jang tôm tơdrong tơchơ̆t apŭng plenh teh găh xơnong dơnơm kơ kon bơngai.

          Pơtoi pơm kiơ̆ păng hơtŏk dôm tơdrong tơchơ̆t đơ̆ng Khôi luơ̆t teh đak adrol âu ki găh xơnong dơnơm kơ kon bơngai, xơnong pơyua păng xơnong jang kăp gĭt kơ kon pơlei, Khôi luơ̆t teh đak ăh xơnăm 2013 hlôi đei dôm tơplih 'nao kăp gĭt găh chih akŏm, tơdrong kăl păng tơdrong chih hơlen. Pơtêng hơlen hăm dôm Khôi luơ̆t adrol ki, mă kăl noh Khôi luơ̆t pơkăp ăh xơnăm 1992, bơ̆n roi ƀôh hơdăh tơdrong mă noh.        

          Khôi luơ̆t apŭng plenh teh duh nhen Việt Nam xơkơ̆t păng vei kơjăp pơm kiơ̆ tơnăp hloh xơnong dơnơm kơ kon pơlei kon kông. Mă lei, găh hơlơ̆k, noh rim kon pơlei kon kông hăm pơkăp xơnong kon pơlei, athei tơpă đei tơdrong pơm kiơ̆ tơnăp xơnong dơnơm kơ po. Tơguăt tơguăl kon pơlei gô pơjing jơhngơ̆m pran kơ hơdrung hơdrĕch. Kĕ đei thoi noh, bơ̆n pơtơm pơjing keh kong minh teh đak Việt Nam kơjăp kơtang tôm tơdrong.

Lan chih păng pơre nơ̆r