VOV4.Bahnar - Xơnong xơkơ\t hơdrung kon bơngai păng xơkơ\t dơ\ng hơdrung kon bơngai jing minh xơnong dơnơm kăp g^t kơ tơ 'ngla bơngai đei khôi luơ\t vei vêr. Khôi luơ\t adoi axong kon pơlei gơh xơkơ\t dơ\ng hơdrung kon bơngai kơ po mưh hơpơi 'moih. Thoi noh [ôh hơdăh  Đảng păng Teh đak bơ\n lăng tơg^t xơnong pơm tơm kăp g^t âu, tơgu\m ăn tơ 'ngla bơngai gơh rơih tro\ [lep, tro\ hăm tơdrong erih, duh nhen tơdrong ho\k pơhrăm ăn kơdih po bơngai.

Việt Nam jing minh teh đak đei lơ hơdrung kon bơngai. Dang ei, Việt Nam đei  54 hơdrung bơngai, rim hơdrung bơngai đei kơdih um ai joh ayo\ adro#. Hơdrung lơ măt bơngai hloh noh hơdrung bơngai Kinh, đei 86,2% kơso# măt bơngai, erih mă tơm noh tơ\ dôm plei tơm tih, tơring tơmăn. Oei dôm to noh hơdrung to\ xe\t măt bơngai noh erih mă lơ tơ\ tơring groi kông păng tơring ataih yaih găh Tu, tơring Tây Nguyên, tơring To\k bo\k păng tơring tơmăn đak krong Cửu Long.

Xơkơ\t hơdrung kon bơngai păng tơdrong xơkơ\t 'măng mă blu\ng hơdrung kon bơngai ăn minh 'nu bơngai (io\k yua lơ hăm nge 'nao rơneh ăh bơ\ hla bar chih măt khai sinh). Xơnơng xơkơ\t hơdrung kon bơngai kơ tơ 'ngla đei đơ\ng mă tơ 'ngla đei rơneh, đei io\k chih pơkăp lơ\m Hla bar khai sinh kơdih kơ tơ 'ngla bơngai.

Xơnong gơh xơkơ\t, xơkơ\t dơ\ng hơdrung kon bơngai jing minh xơnong tơm ăn kon pơlei đei chih pơkăp lơ\m Khôi luơ\t vei lăng kon pơlei xơnăm 1995 păng io\k chih pơkăp lơ\m Khôi luơ\t vei lăng kon pơlei xơnăm 2015. Kiơ\ tơdrong chih păng răk vei dôm kơjă kăp g^t kơ dôm tơdrong tơchơ\t lơ\m dôm Khôi luơ\t vei lăng kon pơlei adrol âu ki noh Tơdrong tơchơ\t luơ\t âu hlôi đei hơmet minh [ar anih pơtih nhen hơnăn krao kơ Tơdrong tơchơ\t luơ\t: Tơdrong 28 Khôi luơ\t vei lăng kon pơlei xơnăm 2005 yua hơnăn krao “Xơnong xơkơ\t dơ\ng hơdrung kon bơngai" oei krao Tơdrong tơchơ\t luơ\t âu tơplih jing hơnăn krao “Xơnong xơkơ\t, xơkơ\t dơ\ng hơdrung kon bơngai". Kơyuơ xơnong xơkơ\t hơdrung kon bơngai jing xơnong dơnơm kăp g^t ăn rim tơ 'ngla bơngai, đei đơ\ng kơdih bơngai đei rơneh păng đei io\k yua ăn 'mẵng ơkơ\t hơdrung kon bơngai mă blu\ng ăn tơ 'ngla bơngai (kơdih tam mă đei xơkơ\t hơdrung bơngai yơ adrol kơ noh).

Dang ei, tơdrong tơplih păng xơkơ\t dơ\ng hơdrung kon bơngai hlôi đei dôm anih jang găh khôi luơ\t kơ teh đak bơ\n tơre\k truh păng pơm trong hiôk vă rim tơ 'ngla bơngai gơh xơkơ\t dơ\ng hơdrung kon bơngai kơ po duh nhen rơih io\k kiơ\ hơdrung kon bơngai mă po hơpơi 'moih. Rim tơ 'ngla bơngai đei xơnong io\k kiơ\ minh hơdrung kon bơngai găh me\ dăh mă [ă kơtơh mưh me\ [ă oei lơ\m hơdrung bơngai phara băl. Mưh me\ [ă kơtơh oei lơ\m minh hơdrung bơngai noh kon gô đei pơkăp lơ\m hơdrung bơngai mă noh. ăh năm bơ\ khai sinh, tơdrong mă kon kiơ\ hơdrung bơngai yơ noh oei lơ\m khôi juăt pơlei pơla dăh mă tơdrong pơdrơ\ng đơ\ng me\ [ă. Tơpă yuơ đơ\ng dôm tơdrong phara băl mă kơdih bơngai kăl tơplih hơdrung bơngai kiơ\ găh [ă dăh mă me\ noh duh đei hơmet ăn xơkơ\t dơ\ng hơdrung kon bơngai.

Kiơ\ luơ\t sư Nguyễn Anh Đức, khul luơ\t sư plei tơm Hà Nội noh âu jing xơnong dơnơm kơ kon bơngai, trong jang khôi luơ\t Việt Nam jing tơnăp hloh kơlih lơ\m tơdrong erih đei lơ tơdrong kăl xơkơ\t dơ\ng hơdrung bơngai. Lơ\m noh đei [ar tơdrong kăl xơkơ\t dơ\ng hơdrung bơngai noh đei me\ [ă kơtơh oei lơ\m hơdrung bơngai phara băl kăl xơkơ\t dơ\ng hơdrung kon bơngai, păng minh tơdrong dơ\ng noh io\k rong kon rong mă hlôi băt đei me\ [ă kơtơh kơ po noh gơh xơkơ\t dơ\ng hơdrung bơngai kiơ\ me\ [ă kơtơh hlôi băt hơdrung bơngai: “Xơnong xơkơ\t hơdrung kon bơngai păng xơkơ\t dơ\ng hơdrung kon bơngai hlôi đei pơkăp hơdăh lơ\m Khôi luơ\t vei lăng kon pơlei xơnăm 2015. Tơ\ tơdrong 29 pơkăp tơ 'ngla gơh xơkơ\t păng xơkơ\t dơ\ng hơdrung kon bơngai ăn kơ po. Đei chih tơchơ\t lơ\m pơkăp kơso# 2, kơdih đei rơneh đei xơkơ\t hơdrung kon bơngai kiơ\ hơdrung me\ [ă kơtơh. Mưh me\ [ă kơtơh oei lơ\m 2 hơdrung bơngai phara băl noh hơdrung bơngai kơ kon, đei xơkơ\t kiơ\ găh [ă kơtơh dăh mă me\ kơtơh kiơ\ tơdrong pơdrơ\ng đơ\ng me\ [ă kơtơh. Mưh ưh đei pơdrơ\ng noh tơdrong pơkăp ăn kơ kon đei xơkơ\t kiơ\ khôi juăt pơlei pơla, mưh ưh đei khôi juăt pơlei pơla dăh mă khôi juăt nai noh hơdrung kon bơngai kơ kon đei xơkơ\t kiơ\ khôi juăt kơ hơdrung to\ xe\t măt bơngai hloh. Mưh hơ ioh mă [ơm prơih le# tam mă băt me\ [ă kơtơh păng đei io\k pơm kon rong, mưh adro# đei [ă rong dăh mă me\ rong noh hơdrung kon bơngai kơ [ok hơ ioh đei xơkơ\t kiơ\ hơdrung bơngai kơ bơngai mă noh”.

Găh hơ ioh mă [ơm prơih le# păng duh tam mă đei xơkơ\t pơm kon rong, luơ\t sư Nguyễn Anh Đức ăn tơbăt dơ\ng: “Đei minh tơdrong dơ\ng noh, hơ ioh mă [ơm prơih le#, đei pơgơ\r păng duh tam mă đei io\k pơm kon rong noh xơkơ\t hơdrung bơngai kiơ\ pơkăl đơ\ng kơdră anih rong 'me đe hơ ioh noh dăh mă kiơ\ bơngai oei rong tơdăng đe hơ ioh ăh khei năr chih măt khai sinh ăn đe hơ ioh.  Xơnong gơh xơkơ\t hơdrung bơngai đei chih lơ\m pơkăp kơso# 3 kơ tơdrong 29 đei 2 tơdrong kăl. Mă mônh xơkơ\t dơ\ng hơdrung bơngai đơ\ng me\ [ă kơtơh, mưh me\ [ă kơtơh oei lơ\m [ar hơdrung bơngai phara băl. Mă [ar noh xơkơ\t dơ\ng hơdrung bơngai kiơ\ đơ\ng me\ [ă kơtơh mưh kon rong hlôi đei băt đei me\ [ă kơtơh kơ po”.

Hăm dôm tơdrong tơroi đơ\ng luơ\t sư Nguyễn Anh Đức, khul luơ\t sư plei tơm Hà Nội, dang ei xơnong xơkơ\t hơdrung bơngai păng xơkơ\t dơ\ng găh hơdrung bơngai đei io\k jang tơ\ teh đak hơdăh 'lơ\ng, tơ[ôh tơdrong hơto\ hơnơ\ng, tơ[ôh hơdăh xơnong kăl kơ rim 'nu kon pơlei, tơdrong pơ ư kơdih kơ hơdrung hơdre\ch păng hloh kơ noh jing tơdrong 'lơ\ng đơ\ng Đảng păng Teh đak bơ\n hăm rim kon pơlei erih xa lơ\m tơpôl 54 hơdrung kon bơngai.

Lan chih păng pơre nơ\r