BÀI 1: “LỢI DỤNG GIAO NHẬN RỪNG ĐỂ XÀ XẺO ”

 Nhận giao rừng trên ... giấy

Ông K’Châu, dân tộc K’Ho (ở thôn 2, xã Lộc Nam, huyện Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng) rất muốn nhận đất lâm nghiệp để phục hồi rừng, trồng xen một số hoa màu và cây lâu năm tăng thêm thu nhập. Ông được K’Hân, khi ấy là phó Chủ tịch UBND xã Lộc Nam hướng dẫn làm hồ sơ. K’Châu có tên để nhận 25,5 ha đất lâm nghiệp (có cây bụi) ở khoảnh 5, tiểu khu 491. Cũng ở thôn 2, bà Ka Phấn đã đăng ký và có tên để nhận 16,5 ha tại tiểu khu 491. Nhưng đây chỉ là “đất lâm nghiệp trên giấy”! Thực tế cả hai người không được nhận một khoảnh nào. K’Châu cho biết: ông đã trình bày tường tận sự việc với công an khi họ về xã điều tra, xác minh.  

Xã Lộc Nam cách trung tâm huyện Bảo Lâm 40 km, gồm 10 thôn, trong đó 6 thôn người K’Ho. Lộc Nam có 3.170 hộ, canh tác khoảng 5.800 ha cây công nghiệp, gồm hơn 3.700 ha cà phê, 1.000 ha sầu riêng và 500 ha chè đã cho thu hoạch. Nhờ cây công nghiệp, kinh tế không ngừng phát triển, những ngôi biệt thự khang trang đã mọc lên ở vùng kinh tế mới này. Nhiều gia đình đã mua ô tô đời mới. Trên địa bàn xã còn 1.600 ha rừng và đất lâm nghiệp. Đây là vùng đất sẽ hái ra tiền khi trồng cây công nghiệp; hoặc trở thành vàng nếu chuyển đổi mục đích sử dụng, dựng được nhà cửa. Điều này khiến nhiều kẻ thèm thuồng, rình rập tìm thủ đoạn chiếm đoạt.  

Trở lại vấn đề “nhận rừng trên giấy” ở Lộc Nam. Danh sách cộng đồng nhóm hộ nhận rừng kèm theo phương án được Sở Nông nghiệp Phát triển Nông thôn tỉnh phê duyệt thì nhóm trưởng là ông K’Đản, ở thôn 1 và 13 hộ ở các thôn 2 và 4 của xã Lộc Nam. Thế nhưng không hiểu vì sao UBND huyện Bảo Lâm lại ra quyết định giao rừng cho ông Nguyễn Duy Minh, trú tại số 29, đường Tô Hiệu, phường Lộc Sơn, Thành phố Bảo Lộc làm đại diện. Và nhóm cộng đồng do ông Minh đại diện này chỉ có 6 hộ, chứ không phải 14 hộ như lúc lập phương án. Tổng diện tích đất được giao là 209 ha, trong đó có rừng là 93 ha, đất lâm nghiệp không có rừng là 116 ha. Hầu hết người được giao đất giao rừng trong nhóm này có hộ khẩu ở nơi khác, và không phải là dân tộc thiểu số. Ngoài 2 trường hợp là ông K’Châu và bà Ka Phấn là dân tộc K’Ho sống ở Lộc Nam. Nhưng như đã nói, 2 người này có hồ sơ, chữ ký mà không hề được giao đất. Rừng và đất lâm nghiệp ở đây dần dần trở thành vườn cây công nghiệp, thậm chí được sang nhượng, mua bán và dựng nhà. Theo báo cáo số 420/BC-SNN của Sở NN và PTNT Lâm Đồng, đến tháng 9 năm 2019, trong số 93 ha rừng tự nhiên đã giao cho cộng đồng này quản lý, đã bị mất trắng 73 ha. Đó là đất có rừng, còn đất lâm nghiệp (có cây bụi) thì hầu như đã trở thành đất nông nghiệp, với những vườn chè, cà phê và sầu riêng.

Giao rừng không đúng đối tượng - hậu quả khôn lường

"Rừng được giao cho bà con người dân tộc thiểu số tại chỗ quản lý thì họ sẽ giữ rất tốt và phát huy được hiệu quả. Nguyên nhân rừng bị phá, đất lâm nghiệp bị xâm lấn là do giao không đúng đối tượng." - Ông Võ Thiên Bình, Chủ tịch UBND xã Lộc Nam khẳng định.

Một sự việc liên quan đến phá rừng chiếm đất cũng xảy ra ở huyện Bảo Lâm.  Ngày 8/7/2022, ông Lê Văn Ba ở thôn 4, xã Lộc Phú, đã phát hiện một nhóm 3 người là: Nguyễn Đức Dạo, Nguyễn Đức Chung và Nguyễn Văn Dũng đang dùng cưa máy cắt hạ và đào hố chôn lấp những thân cây thông 30 năm tuổi ở khoảnh 6, tiểu khu 438A, xã Lộc Phú. Ông Ba dùng điện thoại ghi lại hình ảnh phá rừng, lấn đất của nhóm đối tượng này, liền bị họ dùng mũ cối, xà beng đuổi đánh. Ông Ba bị thương ở đầu, hạ sườn và gãy phần trên xương cánh tay, phải nằm bệnh viện điều trị hơn nửa tháng. Ngày 5/1/2023, Công an huyện Bảo Lâm thông báo kết luận giám định đối với ông Lê Văn Ba, tỷ lệ thương tật là 12%. Gần đây, ngày 7/7/2023 Viện Kiểm sát Nhân dân huyện Bảo Lâm ban hành cáo trạng số 64/CT-VKSBL, truy tố đối với bị can Nguyễn Đức Dạo, Nguyễn Đức Chung về tội “Cố ý gây thương tích” và chuyển toàn bộ hồ sơ vụ án đến Toà án Nhân dân huyện Bảo Lâm để xét xử theo quy định.

Việc bị 3 người hành hung, nhưng chỉ có 2 người bị truy tố khiến ông Lê Văn Ba bức xúc. Nhưng điều làm ông thất vọng hơn đó là: vì sao hành vi huỷ hoại rừng thông ở tiểu khu 438A của nhóm đối tượng này không hề được cơ quan chức năng đề cập? Theo ông Ba, ở đây đã có biểu hiện của sự bao che, dung túng cho việc huỷ hoại rừng, lấn chiếm đất.

“Lợi dụng việc nhà nước giao rừng mà đã bán rừng, phá rừng, huỷ hoại số lượng gỗ, lâm sản rất nhiều. Tôi đã phát hiện ra sai phạm, tôi đã tố cáo, thì Chủ tịch huyện Bảo Lâm, Nguyễn Trung Kiên ra quyết định thu hồi toàn bộ diện tích trên giao về cho ban quản lý rừng phòng hộ Đam B’ri quản lý. Nhưng hiện nay, những sai phạm mà UBND tỉnh Lâm Đồng chỉ đạo UB huyện Bảo Lâm giải toả toàn bộ diện tích trên, trồng lại rừng và làm rõ những đối tượng vị phạm để xử lý theo quy định. Nhưng đến nay sự việc đó vẫn chìm vào quên lãng.” - Ông Ba cho biết thêm.

 Tại Lâm Đồng mới chỉ có 8 cộng đồng đã được UBND các huyện giao đất giao rừng với tổng diện tích là 2.260 ha. Trong đó, 2 huyện Di Linh và Bảo Lâm chiếm đa số, với 6 nhóm cộng đồng, diện tích được giao 1.700 ha. Đến nay Lâm Đồng đã thu hồi 5 trong số 8 cộng đồng được giao rừng trên địa bàn. Điều đáng nói là cả 3 cộng đồng với 99 hộ ở huyện Bảo Lâm được giao gần 860 ha đất rừng và đất lâm nghiệp, đều bị thu hồi.

“Ở Lâm Đồng có câu chuyện là giao rừng không đúng đối tượng. Lúc đầu khi thẩm định, xác minh là đúng, nhưng khúc sau các hộ đó họ lợi dụng chính sách rồi họ sang nhượng, thì đất lâm nghiệp bị lấn chiếm, rừng bị phá. Khi chúng tôi phát hiện thì đề xuất thu hồi, và đã thu hồi 5 mô hình cộng đồng. Ở đó cũng có trách nhiệm quản lý của cán bộ lâm nghiệp, chủ rừng, kiểm lâm và chính quyền địa phương cũng chưa quyết liệt trong việc này.” - Ông Võ Danh Tuyên, phó Giám đốc Sở NN và PTNT Lâm Đồng thẳng thắn thừa nhận.

Rất nhiều cuộc họp, nhiều kiến nghị, và quyết định đã được sở ngành liên quan và UBND tỉnh Lâm Đồng ban hành với mục đích: Yêu cầu UBND các huyện thu hồi các quyết định giao đất giao rừng cho nhóm cộng đồng; làm rõ trách nhiệm các tổ chức, cá nhân trong việc để mất rừng; xây dựng kế hoạch giải toả cây trồng trái phép trên phần diện tích rừng đã bị mất, bị lấn chiếm để trồng, phục hồi lại rừng. Tuy nhiên trên thực tế, ở những vùng đất này đã là vườn cây công nghiệp sum suê, nhà cửa ngày càng kiên cố, khang trang. Rừng được giao một cách tùy tiện nên bị xà xẻo. Trách nhiệm này không thể đổ đùn chỉ về một phía nhận rừng. Phải chăng chỉ thu hồi lại những quyết định giao rừng cho cộng đồng là phủi tay kết thúc sự việc?./.