VOV4.Êđê - Mâo leh sa wưng lu mnuih bi m^n, djo\ kman HIV jing mđr^ng ho\ng klei djiê yơh. Kyuana\n yơh, lu mnuih kyua klei hyu^ hlo\ng dlưh ai tiê. {ia\dah ăt mâo mơh mnuih kyua klei g^r găn hgao jih klei amâo mâo jăk ana\n mơ\ng klei rua\, dưi ho\ng klei rua\, kpưn đ^ hlăm klei hd^p. Amai Cao Thị Nghi ti thôn Knung, sa\ }ư\ Pui, kdriêk Krông Bông, ]ar Daklak jing mnuih mse\ djuê ana\n.

     Thu\n 2006, hla\k mrâo bo\ 20 thu\n, Cao Thị Nghi dôk ung. M^n dah klei hd^p sra\ng nnao hla\m klei h’uh mđao yâo m’ak, bohnik hla\k tal êlâo `u kkiêng mâo sa c\ô anak êkei . Ya thâo, kno\ng 5 thu\n leh bi dôk, mao he\ klei truh kơ go\ sang `u. Ako\ thu\n 2011, hla\k [uh ung `u toh êwang, bi êma\n êmik, kha\ng mtu\k leh ana\n êngoh mlam, ana\n `u  lac\ mơh kơ ung `u brei nao ksiêm mka\ dla\ng klei suaih pral, [ia\ ung `u amâo mâo c\ia\ng nao ôh, leh ana\n klei rua\ kjham h^n, ana\n `u ba ung `u leh ana\n jih sang nao ksiêm mka\ dla\ng klei rua\ ti Sang êa drao c\ar. ~u kdja\t k[la êdi hmư\ hưn mthâo djo\ kman HIV a\t hlo\ng jing mmông jih go\ sang bi nga\ brua\ dơr ung `u. Dua klei truh hla\m sa bliư\ nga\ kơ `u dlưh asei mlei, luc\ klei đa\o knang ho\ng klei hd^p, leh ana\n hê`, hu\i, bohnik hla\k [uh mâo đa mnuih amâo jho\ng lo\ bi mje\ ôh ho\ng pô, kyua ana\n asei mlei `u [rư\ hruê [rư\ toh hroh h^n. {ia\ kyua mâo klei đru, kha\p c\ia\ng, mtru\t mđ^ ai bi juh mơ\ng ga\p djuê leh ana\n [uôn sang riêng gah, ana\n `u g^r lo\ kgu\ kgưr. Hla\k mâo knua\ druh Sang êa drao hưn mthâo brei nao mdrao ARV leh ana\n mâo ma\ hra\  klei tu\ ksiêm mka\ dla\ng brei thâo anak êkei `u amâo mâo djo\ kman HIV ôh ana\n hla\m ai tiê `u lo\ [hưt ai klei c\ang hmang. ~u mgei ai tiê lac\: “ Hla\k ana\n, kâo kno\ng bi m^n kơ anak kâo dôk điêt yơh. Ung djiê leh sna\n pô bi g^r kgu\ kgưr yơh ga\n hgao c\ia\ng mâo ai rông ba anak, mjing anôk jưh knang kơ anak, rông anak nao sang hra\ m’ar. Mka\ ho\ng mnuih amâo mâo ja\k asei mlei, amâo thâo lo\ êbat hiu, sna\n kâo [uh pô dôk  myun h^n kơ digơ\ kyua pô adôk ênu\m jơ\ng kngan mâo ai tiê suaih pral nga\ brua\ knua\ duah [ơ\ng.”

      Ara\ anei hla\m dua mlan sa bliư\, `u lo\ nao kơ Anôk mgang kdơ\ng klei rua\ HIV/AIDS c\ar Daklak pioh ma\ êa drao ARV anan klei suaih pral `u gơ\ h’^t [ia\ leh. ~u nga\ dja\p brua\ pioh rông anak. Yan nga\ lo\ hma, `u nao pe\ dui` boh k`u\l. Yan hjan sna\n `u ba pla hbei [lang, hruê huâng amâo mâo brua\ hla\m sang `u hiu ma\ brua\ mưn. Đa `u hnêc\ nao duah êbu\ng hlaưm dliê ba w^t c\h^….. kha\ gơ\ pra\k mâo hrui w^t amâo mâo lu ôh, [ia\ ana\n jing hdra\ sa ana\n hluê si `u lac\ jing c\ia\ng mtô kơ anak pô ai đao\ knang hla\m klei hd^p mơ\ng  klei nga\ brua\ knua\.

     Lac\ kơ ai tiê thao g^r ga\n hgao dja\l klei dleh dlan mơ\ng amai Nghi, C|âu Thị Kim Phụng, knua druh brua\ mdrao mgu\n Sang êa drao sa\ C|ư\ Pui bi mkla\:

   “ Amai Nghi jing mnuih mâo klei m^n kja\p. Hla\k mâo ma\ klei tu\ mơ\ng brua\ ksiêm mka\ dla\ng `u kja\p ai tiê. ~u dja\l mơh lo\ w^t hlai hd^p mb^t ho\ng êpul êya [uôn sang, dja\l lo\ ma\ ai tiê a\t mse\ mơh klei suaih pral……

     Lac\ kơ Amai cao Thị Nghi, Hà Văn Toản, mnuih djiêo sang amai lac\:“ Mnuih [uôn sang riêng gah amâo mâo pô duah bi dêc\ đue#, bi kah ôh ho\ng Nghi, kpla\k ho\ng ana\n mnuih [uôn sang [uh pap je\ gia\m mâo ya brua\ bi đru brei, amâo mâo ôh mnơ\ng sna\n đru hong ai tiê le\.

     Gia\m anei, `u lo\ hluê nga\ s^t êm^t du\m brua\ mơ\ng êpul mâo klei rua\ mse\ pô c\ia\ng đru du\m phung djo\ kman HIV kpưn đ^ hla\m klei hd^p. Hla\m ênoh 7 c\ô mnuih djo\ kman HIV ti alu\ Knung sna\n mâo leh 6 c\ô mnuih djiê, adôk kno\ng hja\n amai Nghi [ri mâo mdrao ARV mơ\ng ưm leh ana\n êgao h^n kơ ana\n jing klei g^r mơ\ng asei mlei pô, `u ga\n hgao leh klei dleh dlan mơ\ng klei hd^p ktưn đ^ c\ia\ng hd^p leh ana\n c\ang hmang. Mơ\ng gru mngac\ amai Nghi, knua\ druh brua\ mdrao mgu\n sa\ C|ư\ Pui  iêo lac\ mtru\t mjhar tu\ jing leh du\m c\ô mnuih djo\ kman HIV hla\m sa\  nao mdrao ARV, đru mguôp mgang kdơ\ng klei tưp lar kman HIV hla\m êpul êya, đru mnuih djo\ kman HIV lo\ mâo klei đa\o knang h^n,  m’ai hd^p leh ana\n kpưn đ^ hd^p mâo klei tu\.

                                                 H’Nga – Y Khem pô ]ih hlo\ng ra\k.