VOV4.Êđê - Êa drao kháng sinh jing sa hlăm du\m klei ksiêm duah yuôm bhăn h^n mơ\ng bruă mdrao mgu\n. Klei mphu\n mâo mơ\ng kháng sinh do\ng mdrao leh du\m êklăk ]ô mnuih mơ\ng du\m klei ruă kman ngă hu^ hyưt. Khă snăn, bruă yua lu đei êa drao kháng sinh hlăk jing bruă mâo lu mnuih dôk ngă, `u jing mta phu\n ngă kơ boh klei asei mlei w^t bi kdơ\ng ho\ng kháng sinh. Tơdah leh khánh sinh lui] leh jih klei tu\ dưn, ăt jing mmông anak mnuih tlă anăp ho\ng lu klei hyu^ hyưt kơ asei mlei, boh nik truh kơ djiê.  Kyua anăn, yua kháng sing djo\ jing bruă yuôm bhăn snăk.

Kháng sinh mâo phu\n agha mkra mjing mơ\ng du\m mta vi sinh vật, mâo mkra mjing mkrah wah amâo dah jih jing mta hoá học s’a^, mâo klei dưi mdjiê amâo dah mkhư\ klei đ^ lar mơ\ng kman ba mtưp klei rua\. Đa\o t^ng ara\ anei mâo hla\m brô 8 êbâo mta kháng sinh, hla\m ana\n mâo hla\m brô 100 mta dưi ba yua hla\m brua\ mdrao mgu\n. Kháng sinh dưi ba yua ]ia\ng do\ng mdrao du\m mta klei rua\ mse\ si rua\ kso\, rua\ êlan m’iêk, rua\ knga, eh m’êa, klei rua\ mâo hla\m êrah… Kháng sinh amâo mâo klei tu\ dưn ôh hla\m hdra\ do\ng mdrao du\m mta klei rua\ mơ\ng virus nga\ mse\ si hdrak, bi ê’a\t asei mlei… Kha\ sna\n, ara\ anei, lu mnuih ka thâo kla\ ôh klei tu\ dưn mơ\ng kháng sinh, nga\ truh kơ klei ba yua lu đei mta êa drao anei, knhal tui] amâo djo\ kno\ng amâo đru mdrao klei rua\ [ia\dah lo\ tu\ lu klei hma\i amâo ja\k kyua êa drao anei nga\. Du\m klei amâo ja\k mơ\ng êa drao kháng sinh nga\ mâo truh 1/5 du\m gưl nao do\ng mdrao mjê] djo\ tuôm kơ êa drao. Klei ]o\ng pô ba yua kháng sinh a\t jing mta phu\n nga\ kơ asei mlei bi kdơ\ng ho\ng kháng sinh. Jing kman bi kdơ\ng ho\ng êa drao kháng sinh ]ia\ng mdjiê kman ana\n. Klei anei hma\i leh pro\ng truh kơ hdra\ do\ng mdrao mjê] lehana\n mdrao du\m klei rua\ mka\n. Mnuih ma\ brua\ mdrao mgu\n Dược sĩ Đặng Sang, Khua adu\ brua\ rơ\ng kja\p hnơ\ng tu\ ja\k, Anôk brua\ Cổ phần êa drao gu\n – Mnơ\ng yua hla\m brua\ mdrao mgu\n ]ar Dak Lak brei thâo:Mta phu\n nga\ bi kdơ\ng ho\ng kháng sinh, tal êlâo h^n jing blei êa drao kháng sinh amâo nao êmuh phung aê mdrao êlâo.Tal 2, mnuih rua\ ]o\ng pô nao blei êa drao kháng sinh w^t mna\m. Tal 3 jing do\ng mdrao amâo djo\ wưng bi k]ah. Tơdah mna\m êa drao kháng sinh amâo dưi mdjiê jih ôh kman, mta jhat ba mtưp klei rua\, jih jang mta anei sra\ng lo\ đ^ lar lu h^n, klei anei nga\ kơ klei rua\ pô đ^ nao kơ kjham h^n, hu^ sra\ng truh kơ djiê. Mb^t ana\n, bi kdơ\ng ho\ng kháng sinh sra\ng nga\ kơ ênoh bi liê do\ng mdrao klei rua\ đ^ lu h^n, wưng do\ng mdrao sui mơh lehana\n hdra\ do\ng mdrao a\t dleh mơh.

Êa drao kháng sinh amâo djo\ kno\ng yua do\ng mdrao ti mnuih đui] ôh [ia\dah lo\ yua do\ng mdrao ti mnơ\ng rông, u\n mnu\, mnơ\ng rông hla\m êa. Êngao kơ mta k`a\m mdrao klei rua\ kơ mnơ\ng rông, kháng sinh kreh ba yua plia\ plia ho\ng hdra\ bi lu\k ho\ng mnơ\ng [ơ\ng gra\p hruê ]ia\ng kơ mnơ\ng rông đ^ pro\ng pral, đ^ kna\ng, bi hro\ pra^ êma\, mđ^ hnơ\ng kđeh, bi hro\ klei liê lu mnơ\ng [ơ\ng, dla\ng kơ mnơ\ng rông ja\k j^n. Đa đa lu anôk lo\ ba yua êa drao kháng sinh mđ^ hnơ\ng ktro\ kna\ng mâo ka\m leh kyua hu^ sra\ng ba klei rua\ ung thư kơ mnuih ba yua hla\m wưng sui.

Kyua êa drao kháng sinh dưi lu\k hla\m mnơ\ng [ơ\ng gra\p hruê ho\ng hnơ\ng [ia\ kyua ana\n hla\m sui hruê, amâo dưi bi mdjiê ôh kman ba klei rua\, mmông ana\n ênưih sna\k mjing du\m mta bi kdơ\ng ho\ng kháng sinh. Ara\ anei, êa drao amâo lo\ dưi mdrao du\m mta klei rua\ kreh mâo ti mnơ\ng rông, đa hlo\ng nga\ kơ mnơ\ng rông djiê. Klei anei sra\ng ba klei lui] liê hla\m brua\ duh mkra kơ mnuih rông [ia\dah klei lui] liê, klei hma\i truh kơ klei suaih pral mnuih blei yua jing pro\ng sna\k. Tơdah ta\m ba yua mnơ\ng dhơ\ng mâo lu đei mta kháng sinh, boh nik mta mâo ka\m ba yua, hla\m sui hruê sra\ng ba lu klei rua\ hu^ hyưt. Mnuih ma\ brua\ mdrao mgu\n Dược sĩ Đặng Sang, Khua adu\ brua\ rơ\ng kja\p hnơ\ng tu\ ja\k, Anôk brua\ Cổ phần êa drao gu\n – Mnơ\ng yua hla\m brua\ mdrao mgu\n ]ar Dak Lak brei thâo:Tơdah anak mnuih drei ba yua nanao mnơ\ng dhơ\ng dôk mâo lu mta kháng sinh sra\ng ba lu klei amâo ja\k mse\ si: Tal sa, jing hma\i truh kơ êlan prô] tian,  đa đa [ơ\ng djo\ mnơ\ng rua\. Ho\ng mnuih mâo asei mlei amâo guôp ba yua mta kháng sinh sra\ng ba lu klei truh hu^ hyưt tơdah ba yua. Knhal tui], tơdah drei mâo du\m mta klei rua\, brua\ ba yua êa drao kháng sinh ]ia\ng do\ng mdrao sra\ng tuôm ho\ng klei dleh dlan h^n.

}ia\ng do\ng mdrao ho\ng kháng sinh ba w^t klei tu\ dưn, gra\p ]ô mnuih drei brei hdơr lehana\n hluê nga\ du\m klei mta\ snei:

- Kháng sinh kno\ng ba yua ]ia\ng do\ng mdrao du\m mta klei rua\ kyua kman nga\, amâo mâo klei tu\ ôh hla\m hdra\ do\ng mdrao kyua virut nga\.

- Kháng sinh hu^ sra\ng ba lu klei amâo ja\k kyua ana\n kno\ng ba yua kháng sinh tơdah kla\ s^t ]ia\ng lehana\n brei mâo klei bi mkla\ mơ\ng phung nai aê mdrao.

- Gra\p mta kháng sinh kno\ng ba w^t klei tu\ ho\ng du\m mta kman ba klei rua\ kyua ana\n amâo dưi ]o\ng pô nao blei mna\m tơdah ka mâo klei ksiêm dla\ng bi mkla\ mơ\ng phung nai aê mdrao.

- Gra\p ]ô mnuih mâo asei mlei, ai bi kdơ\ng ho\ng klei rua\ mdê mdê, amâo dưi ba yua êa drao kháng sinh mdrao klei rua\ pô anei kơ pô adih yua.

- Amâo dưi ]o\ng pô ba yua plia\ plia êa drao kháng sinh hla\m brua\ rông mnơ\ng. Brei mâo klei đru k]e\ mơ\ng phung ma\ brua\ mdrao mgu\n mnơ\ng rông tơdah mnơ\ng rông pô rua\.

Êngao ana\n, ]ia\ng gang mkhư\ du\m mta klei rua\ mơ\ng kman nga\ brei drei rao nanao kiê kngan ho\ng k[u, [ơ\ng mnơ\ng [ơ\ng hua\ doh ê[a\t, mđ^ klei suaih pral ho\ng hdra\ [ơ\ng mnơ\ng tu\ ja\k, mjua\t ktang asei mlei, tlo\ mgang dja\p ênu\m./.