Hoàng Văn Ga, sa čô ƀĭng ngă lŏ hma ti Ia Nan, kdriêk Đức Cơ, čar Gia Lai pla 2 ha kphê dôk hlăm wưng pĕ boh. Ñu brei thâo, kyua mđiă ktang amâo mâo hjan sui ngă kơ kphê dliu krô, mjing klei găl kơ eh kan đĭ lar. Hlăm ênoh 2000 phŭn kphê hlăm đang, mâo leh 600 phŭn eh kan ngă truh kơ hla krô kñĭ, boh ăt kdjuôt ƀrư̆ ƀrư̆:
“Kphê gŏ sang kâo hlăm brô 30% eh kan ngă amâo thâo lŏ mjing. Krih êa drao 4 -5 blư̆ leh, wăt kơ kčhiêt rao grăp bĕ phŭn, ngă klei anei truh klei dih kăn dưi leh. Eh kan ngă msĕ sơnei, ti phŭn ñu ngă srăng luč mơ̆ng 70 – 100%”
Ti kdriêk Ia Grai mâo êbeh 18 êbâo ha kphe hlăm wưng pĕ boh. Eh kan ngă mâo lu sơnăk. Dŭm alŭ wăl mâo ênhă kphê eh kan ngă lu hĭn ti dŭm să Ia Sao, Ia Hrung, Ia Yok... Êlâo kơnăn, hlăk mlan 3 thŭn anei, hlăm kdriêk knŏng mrâo mâo mă 200ha eh kan ngă, ƀiădah truh kơ ară anei mâo leh êbeh 500ha. Hluê si klei hlak mblang mơ̆ng Đỗ Xuân Hiền, khua kiă kriê anôk bruă lŏ hma kdriêk Ia Grai, klei eh kan ngă kyua mđiă ktang leh anăn hjan akŏ yan jing klei găl kơ eh kan. Čiăng bi mdrơ̆ng leh anăn gang mkhư̆ dŭm klei hmăi mơ̆ng eh kan hŏng ana pla mjing, dhar bruă djŏ tuôm mâo klei mtă hŏng dŭm ênhă mâo eh kan ngă srăng hĕ dŭm adhan mâo eh kan čiăng ñĕ kơ klei bluh lar, ngă dŭm hdră êlan mdjiê eh kan kơ dŭm ênhă hdjul, ksiêm dlăng klă êlâo kơ pŏk phai ênhă pla mjing kphê. Đỗ Xuân Hiền, lŏ hlăk mblang:
“Eh kan hlăm ana kphê đĭ lar kyua adiê mđiă hlơr bi mguôp hŏng dŭm gưl hjan akŏ yan, klei hlơr h’uh srăng ngă klei găl kơ dŭm mta eh kan đĭ lar”.
Hluê si Anôk bruă pla mjing leh anăn răng mgang ana pla mjing čar Gia Lai, eh kan jing mta mnơ̆ng ngă phŭn ti ana kphê, kreh mâo mơ̆ng wưng kphê bi mnga truh kơ wưn hrui pĕ, kreh ngă truh klei hmăi kjham kơ đang pla mjing.
Čiăng đru kơ ƀĭng ngă lŏ hma gang mkhư̆ eh kan, Anôk bruă pla mjing leh anăn răng mgang ana pla mjing čar Gia Lai mñă kơ dŭm alŭ wăl, knơ̆ng bruă, đang pla mjing mtô kơ mnuih ƀuôn sang ngă dŭm hdră êlan msĕ si bi mdoh đang pla mjing, khăt adhan mâo mnơ̆ng ngă, kbiêng, adhan êbeh, adhan siă lăn čiăng kơ đang kphê mâo klei êđăp, bi hrŏ klei đĭ lar mơ̆ng ea kan. Trần Xuân Khải, Khua kiă kriê anôk bruă pla mjing leh anăn răng mgang ana pla mjing čar Gia Lai lŏ brei thâo:
“Hlăm wưng êgao, dhar bruă pla mjing, răng mngang ana pla mjing mđĭ hĭn bruă ksiêm dlăng đang pla mjing, đru kơ mnuih ƀuôn sang hluê ngă hrăm mbĭt dŭm hdră mnêč, hlăm bruă kriê dlăng ăt msĕ mơh gang mkhư̆ eh kan. Bi hŏng dŭm ênhă mâo eh kan lu, mnuih ƀuôn sang khăt hĕ adhan mâo eh kan, kƀĭn sa anôk leh anăn čuh hĕ. Bi hŏng dŭm ênhă mâo ƀiă, mnuih ƀuôn sang ngă dŭm hdră êlan hrăm mbĭt čiăng gang mkhư̆”.
Hluê si klei tĭng mkă mơ̆ng dhar bruă lŏ hma čar Gia Lai, ară anei ti alŭ wăl mâo êbeh 4.800ha kphê mâo eh kan ngă. Hlăm ênoh anei mâo lu ênhă eh kan ngă kjham, amâo mâo dưi lŏ krŭ wĭt. Ăt hluê si klei mtă mơ̆ng Anôk bruă răng mgang ana pla mjing, hŏng dŭm ênhă eh kan ngă kjham, mnuih ƀuôn sang khăt hĕ adhan mnơ̆ng čiăng ñĕ kơ klei mnơ̆ng ngă đĭ lar. Klei anei amâo djŏ knơ̆ng hmăi kơ wưng thŭn anei ƀiădah lŏ hmăi kơ wưng thŭn êdei.
Hŏng êbeh 105 êbâo ha, kphê jing ana pla mjing phŭn mơ̆ng čar Gia Lai. Klei kƀah êa krih kyua adiê mđiă hlơr sui mbĭt hŏng lu ênhă eh kan ngă, srăng hmăi kjham hŏng hnơ̆ng boh mnga anăp anei mơ̆ng ana kphê. Kyuanăn, mnuih ƀuôn sang čiăng ksiêm bi klă êlâo kơ pŏk mlar thiăm ênhă pla mjing kphê leh wưng ênoh đĭ yuôm ka tuôm mâo msĕ hŏng wưng êgao.
Viết bình luận