Leh êbeh sa thŭn boh durian dưi ba čhĭ êlan phŭn truh ti wăl anôk mnia mblei China, ƀĭng ngă lŏ hma Dak Lak hơ̆k mơak hlăk yan thŭn 2023 mâo djŏ boh mnga, ênoh đĭ, ba wĭt boh tŭ bruă duh mkra lu. Mơ̆ng anei, lu mnuih mâo klei čang hmăng đĭ mdrŏng mơ̆ng mta ana boh kroh anei. Knhal jih thŭn êlâo, Bùi Quang Tuân ti wăl krah Phưóc An, kdriêk Krông Pač dôk mđing čiăng lui jih 7 sao kphê ba pla ana boh durian.

“Ară anei kâo dôk bi mlih mơ̆ng bruă pla kphê ba pla boh durian. Kyua mta ana anei dưi ba čhĭ hluê êlan phŭn snăn srăng ba wĭt boh tŭ bruă duh mkra lu hĭn”.

Amâo uêñ klei mtă brei răng mơ̆ng anôk bruă djŏ tuôm, lu ƀĭng ngă lŏ hma ti Dák Lak dôk lui dŭm mta mnơ̆ng pla mơ̆ng êlâo čiăng ba pla boh durian hlăm yan hjan anei. Trần Xuân Quyền, Khua Anôk bruă sang čư̆ êa să Êa Tar, kdriêk Čư̆ Mgar brei thâo, hluê hdră čuăl mkă, truh thŭn 2025, ênhă pla boh kroh mơ̆ng să mâo hlăm brô 500ha, lu jing boh durian. Khă snăn, truh ară anei, êgao leh hdră čuăl mkă.

“Hlăm dŭm thŭn êgao, ênhă boh kroh mơ̆ng să, boh nik boh duriam đĭ lu êdi. Mơ̆ng 500ha ară anei truh giăm 800 ha, hlăm anăn giăm 500 ha boh durian mprăp hrui pĕ ba čhĭ. Bi adôk jing ênhă pla pluă hlăm đang kphê, tiêu lehanăn dŭm mta ana mkăn.

Hluê si mrô mrâo hĭn mơ̆ng Knơ̆ng bruă ksiêm yap Dak Lak, tĭng truh mlan 6/2024, kluôm čar mâo giăm 33.000 ha boh durian, đĭ giăm 10.000 ha mkă hŏng thŭn 2022. Hŏng ênhă anei, hnơ̆ng mâo boh durian êgao leh hdră kčah lehanăn hlăk dôk đĭ lu. Khă snăn, hŏng hdră pla hliê, amâo kƀĭn sa anôk dôk ngă truh klei amâo bi knar hlăm hdră kriê dlăng hnơ̆ng tŭ jăk, dleh dưi mkăp djŏ hŏng klei găl ba čhĭ kơ ala tač êngao, hmăi truh kơ anôk bruă. Nguyễn Hắc Hiển, Khua knơ̆ng bruă pla mjing lehanăn răng mgang mnơ̆ng pla mjing čar Dak Lak brei thâo:

“Mrô krĭng pla kčah mtrŭn ƀiă êdi 10ha, pla mjing hluê hdră bi mklă hnơ̆ng tŭ jăk lehanăn brei mâo klei bi hgŭm, čih pioh hdră pla mjing, dlăng kriê klă klơ̆ng… Hnơ̆ng pla drei điêt, ênhă amâo sa anôk, raih rưng snăn čiăng mâo djăp klei găl ba čhĭ kơ ala tač êngao dleh snăk. Klă sĭt, ênhă điêt ba yua kdrăp mrâo mrang dleh mơh. Mŏng bruă ksiêm dlăng, kriê dlăng hnơ̆ng tŭ jăk, klei ba yua hbâo pruê, êa drao hlăm bruă lŏ hma truh kơ bruă kriê pioh leh hrui êmiêt ăt dleh dlan mơh.

          Hluê si Đặng Bá Đàn, Khua Anôk mtrŭt mđĭ bruă lŏ hma Dhŭng kwar Krah lehanăn lăn dap kngư hlăm Phŭn bruă Lŏ hma – mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang, bruă bi mlih ba pla boh dủian kƀah klei tĭng mkă, ksiêm dlăng, amao djŏ hdră čuăl mkă mơ̆ng anôk bruă djŏ tuôm msĕ ảă anei srăng ba lu klei truh amao jăk. Ka tĭng, êngao Việt Nam, boh durian Việt Nam, durian ba čhĭ kơ China ară anei lŏ mâo dŭm ala čar mkăn msĕ si Thái Lan, Philippines... Kơ hdră mđĭ kyar anôk bruă boh durian, Đặng Bá Đàn brei thâo:

“Brei pla thơ̆ng sa mta ana, rơ̆ng klei tŭ jăk, pla hluê hdră dih, mâo hnơ̆ng čuăn hluê mrô krĭng pla, dŭm bruă mkra mjing kjăp. Boh nik, brei mđĭ hdră bi hgŭm hŏng dŭm anôk bruă duh mkra ba chcĭ kơ ala tač êngao, anôk bruă mkra mjing hŏng mnuih pla.

Hluê si Phŭn bruă Lŏ hma – mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang thŭn 2023, Việt Nam ba čhĭ leh êbeh 600 êbâo ton boh durian, ba wĭt 2,2 êklai USD. Khă snăn, hnơ̆ng ba čhĭ kơ ala tač êngao đĭ dôk ngă kơ mnuih ƀuôn sang mđĭ lar ênhă pla boh durian, bi rai hdră čuăl mkă. Rơ̆ng hnơ̆ng tŭ jăk boh durian ba čhĭ kơ ala tač êngao jing bruă klam mrô sa ară anei čiăng kơ boh durian Việt Nam dưi dôk hơĭt kjăp ti wăl anôk mnia mblei tar rŏng lăn, boh nik ti China, ti anăp klei kpĭ ƀrư̆ hruê ƀrư̆ đĭ mơ̆ng Thái Lan, Malaysia… Hluê anăn, ti anăp klei đĭ kyar “Pral êdi” kơ ênhă boh durian ti lu čar lehanăn kluôm ala wưng êhao, dŭm anôk bruă hlăm Phŭn bruă Lŏ hma – mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang brei bi hgŭm hŏng dŭm alŭ wăl lŏ ksiêm dlăng dŭm krĭng pla boh durian, ti anôk djŏ guôp čiăng ba mta ana anei, lŏ ksiêm dlăng kluôm hdră pla lehanăn dlăng kriê boh durian./.