Kyua thâo ba yua kdrăp mă bruă mrâo mrang hlăm bruă duh mkra pla mjing, aduôn Ka Hằng jing sa hlăm phung ngă lŏ hma ti alŭ Đarahoa, să Hiệp An, kdriêk Đức Trọng (Lâm Đồng) mâo nanao hnơ̆ng hrui wĭt kdlưn hĭn hŏng thŭn êlâo. Ñu brei thâo, anôk čhĭ djam mtam, lehanăn mnga hlăm thŭn 2023 mnuih blei ƀiă, ênoh čhĭ amâo mâo yuôm ôh, ênoh ênil amâo mâo hơĭt ôh, ƀiădah kphê lŏ yuôm đĭ ênoh. Mbĭt hŏng anăn, jih 3 sào djam, mnga và 2ha kphê mâo boh mnga sơăi, lehanăn mâo klei tŭ jăk, snăn gŏ sang mâoba wĭt giăm mkrah êklai prăk.

“Pătdah jih jang mnuih ƀuôn sang thâo bi hriăm êmuh, lehanăn ba yua klei kreh knhâo hlăm klei duh mkra. Mnuih ƀuôn sang leh lu ênoh dưi ba wĭt mơ̆ng kphê lehanăn djam mtam, mnga. Mơ̆ơ̆ng anăn lu gŏ sang tloh mdơ̆ng sang mrâo, lŏ blei thiăm masin pioh duh mkra pla mjing. Mnuih ƀuôn sang ăt đru bi myơr lăn pioh kơ anôk mkra êlan betong, êlan gudrŏng, mơ̆ng anăn mơh ƀŏ mta krĭng ƀuôn sang mâo leh klei bi mlih jăk, lehanăn đuĕ nao kơ klei mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo ti hnơ̆ng kdlưn hĭn. Hlăm ƀuôn knŏng adôk mă hlăm brô 7 gŏ êsei ƀun, giăm ƀun 6 gŏ êsei, mkă hŏng thŭn 2022 snăn hrŏ leh êdi. Mnuih ƀuôn sang thâo bi đru hdơ̆ng găp hlăm klei duh ƀơ̆ng. Thŭn 2023 khădah klei duh mkra hlăm ala čar lehanăn tar rŏng lăn amâo mâo hmăi truh ôh hŏng klei hdĭp mnuih ƀuôn sang, ƀiădah kyua mâo klei thâo bi mguôp sa ai tiê hlăm mnuih ƀuôn sang lehanăn bruă sang čư̆ êa alŭ wăl snăn klei hdĭp mnuih ƀuôn sang hlăm thŭn êgao trei mđao, jăk yao hĭn leh”.

Msĕsnăn mơh, mơ̆ng leh thâo bi mlih klei mĭn, jhŏng bi mlih mnơ̆ng pla, mnơ̆ng rông čiăng bi djŏ, mbĭt hŏng klei čŏng kpưn đĭ hlăm mnuih ƀuôn sang, mnuih djuê ana  K’ho ti Dă K’Nàng, kdriêk Đam Rông mâo leh klei đĭ kyar hĭn kơ êlâo. Tui si K’Bát, ti alŭ Păng Dung, să Dă K’Nàng, kyua pral thâo bi mlih sa kdrêč êmnhă kphê leh khua, amâo lŏ jăk mboh ôh, ba mlih pla ana rông hluăt mrai lehanăn lu ana boh kroh mkăn mơ̆ng anăn klei hdĭp mda gŏ sang ñu mâo leh klei đĭ kyar jăk. Êngao kơ bruă pla mjing ana rông hluăt mrai, gŏ sang ñu lehanăn mnuih ƀuôn sang hlăm krĭnglŏ pla ana boh ƀơr, boh durian, mtei laba mơ̆ng anăn mơh grăp mlan mâo mnơ̆ng ba čhĭ nanao. Klei hdĭp mda hlăm ƀuôn mơ̆ng anăn mơh mâo klei đĭ kyar amâo mâo mdei ôh. K’Bát, lač:

“Êlâo dih mnuih ƀuôn sang duh mkra pla mjing bŏ hŏng klei dleh dlan. Ară anei leh mâo klei Đảng, knŭk kna duh bi liê đru kơ bruă pla mjing kphê, pla ana rông hluăt mrai, êlan klông leh jăk siam, mnơ̆ng dhơ̆ng mâo čhĭ hŏng klei găl ênưih, mơ̆ng anăn mơh klei hdĭp mda mnuih ƀuôn sang mâo leh klei bi mlih. Araư anei mnuih ƀuôn sang mâo ai tiê thâo bi ktưn hlăm klei duh ƀơ̆ng, thâo tui hriăm klei kreh knhâo, tui hriăm mơ̆ng alŭ wăl mkăn, mâo mnuih jhŏng grep ana kphê, lŏ pla thiăm djam mtam, mnga, pla ana boh kruĕ hruĕ... Mơ̆ng anăn hdơ̆ng hdĭp mda hlăm mnuih ƀuôn sang ƀuh jing tŭ dưn leh sơăi mkă hŏng êlâo”.

Amâo mâo djŏ knŏng mđing kơ klei duh mkra pla mjing, mđĭ ênoh boh mnga mâo ba čhĭ djŏ hŏng mnuih blei yua čiăng, lu krĭng djuê ana K’ho hlăm čar Lâm Đồng lŏ mkŏ mjing lu hdră êlan duh ƀơ̆ng mkăn, mâo ba wĭt lu boh mnga, đru leh kơ klei duh ƀơ̆ng mâo ba wĭt nanao boh mnga mơ̆ng djăp mta mnơ̆ng pla mjing. Msĕ si ti să Lộc Nam, kdriêk Bảo Lâm, mnuih ƀuôn sang kơ anei thâo dưn yua leh jih klei găl pô pla mjing lu mta mnơ̆ng msĕ si čê, kphê, boh durian, boh sabôčê, măkka lehanăn dŭm mta ana boh kroh mkăn, hŏng krĭng lăn pla mjing hơĭt đĭ leh êbeh 5.000ha. Hlăm ênoh anei, mâo leh lu klei bi hmô jing phung thâo duh mkra pla mjing dưi ba wĭt hŏng ênoh prŏng mơ̆ng 500 êklai prăk/thŭn, boh nik bruă pla mjing boh durian mâo ba wĭt truh 2 êklai prăk/thŭn. Tui si K’Châu, ti alŭ mrô 3, să Lộc Nam, kyua jhŏng bi mlih klei mĭn, ba yua klei kreh knhâo hlăm bruă duh mkra pla mjing, duh mĭn kơ klei mđĭ kyar bruă duh ƀơ̆ng lehanăn mkŏ mkra klei hdĭp mda mrâo, snăn kleoi ư̆ êpa, ƀun ƀin pral đuĕ kbưi leh hŏng grăp boh sang. K’Châu, lač:

“Klei hdĭp mda mnuih ƀuôn sang ară anei mâo leh klei bi mlih. Êlâo dih čiăng đĭ êdeh wai ăt kăn tloh blei, ƀiădah ară anei grăp boh sang tloh leh blei êdeh p’phŭt, mâo gŏ sang tloh blei leh êdeh ôtô hŏng ênoh mơ̆ng 5 truh 700 êklăk prăk. Lehanăn mơ̆ng sang hlang mtih kđuh ară anei bi mlih leh hŏng sang prŏng simăng, mâo đa đa gŏ sang tloh mdơ̆ng sang dlông tal. Mâo klei bi mlih anei knŏng hlăm dŭm thŭn kơ anei đuič. Kyua mnuih ƀuôn sang thâo leh hdră rông mnơ̆ng, pla mjing boh nik mlih pla dŭm mta ana mâo klei tŭ dưn msĕ si boh ƀơr, boh durian... Klei hdĭp mda mnuih ƀuôn sang kơ anei đĭ kyar hĭn leh”.

          Klei hdĭp mâo mđĭ kyar, yang ƀuôn êđăp ênang, bruă kđi čar hơĭt, snăn ti jih krĭng ƀuôn sang taih kbưi čar Lâm Đồng dưi hơĭt kjăp. Mnuih ƀuôn sang thâo bi mguôp, mđrăm mbĭt mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo, ƀuôn sang mdrŏng sah kreh dhar./.