Mơ̆ng hruê nao hgŭm hlăm klei bi hmô mkra mjing kphê doh thâo bĭt phŭn aghe leh anăn mkŏ hluê si boh tŭ mơ̆ng dhar bruă lŏ hma alŭ wăl mtrŭt mjhar, K’Long ha Prăng, mnuih djuê ana K’Ho, ti să Lat, kdriêk Lạc Dương, čar Lâm Đồng amâo mâo lŏ uêñ mĭn ôh kơ anôk ba čhĭ ti anăp klei mlih mơ̆ng anôk mnia mblei. Ñu brei thâ, knŏng ngă djŏ hŏng hdră mnêč, rơ̆ng kơ dŭm hdră mkra mjing mơ̆ng êpul hgŭm bruă ba mdah leh, kphê pô srăng dưi čhĭ mâo ênoh, hnư hrui wĭt đĭ hĭn lu mkă hŏng sa ênhă êlăn ngă bruă êlâo dih.

“Kyua dưi mâo klei hriăm, mnuih ƀuôn sang mâo klei mlih hlăm bruă hrui pĕ kphê. Klă klơ̆ng sĭt pĕ asăr ksă, pĕ dŭm asăr rơ̆ng mâo hnơ̆ng tŭ jăk hluê si klei čuăn. Êlâo dih kphê pô pla amâo mâo ênoh, ară anei mâo ênoh yuôm leh, kyuanăn srăng hluê ngă djŏ hŏng klei čuăn mơ̆ng Êpul hgŭm bruă ba mdah leh. Pô ngă srăng mâo hnơ̆ng tŭ jăk. Êlâo dih, amâo mâo pô ktrâo srăng pla kphê sơnei, sơdih, ară anei mâo msĕ sơnei pô hơ̆k mơak êdi”.

         Bi klă ana kphê jing sa hlăm dŭm ana pla mjing phŭn, anăn knăl kphê Arabica Lạc Dương mâo lu klei găl čiăng đĭ kyar, êngao kơ mtrŭt mjhar mnuih ƀuôn sang pla mjing hŏng hdră doh thâo bĭt phŭn agha leh anăn mkŏ hluê si boh tŭ, bruă sang čư êa alŭ wăl lŏ mtrŭt mjhar mkra mjing kphê hluê si boh tŭ boh mnga tar rŏng lăn. Y Cường, sa gŏ sang pla mjing kphê sui thŭn ti să Lat, kdriêk Lạc Dương brei thâo, dưi nao hgŭm hlăm dŭm adŭ mtô bi hriăm kơh dưi thâo klă si srăng ngă čiăng čhĭ kphê mâo ênoh.

“Boh hră kjăp mphŭn kčưm pô hmư̆ kăn klă lei. Leh mâo bruă sang čư êa hưn mdah klă mnuih ƀuôn sang pô ăt thâo klă. Thâo săng klă klei luč dliê srăng ngă truh ya klei toh hroh, leh anăn ñu hmăi kơ ênoh kphê. Hlăm dŭm thŭn êgao mâo klei nao hriăm, hmưi klei hưn ti Ơrôp dih amâo mâo srăng blei kphê mơ̆ng anôk luč dliê, kyuanăn mnuih ƀuôn sang mâo klei hŭi, mâo klei thâo săng leh anăn mlih. Mnuih ƀuôn sang kñăm bi hơĭt hnơ̆ng boh mnga leh anăn hnơ̆ng tŭ jăk kphê”.

Lâm Đồng mâo êbeh 170 êbâo ha kphê, ênhă prŏng tal 2 hlăm lăn čar (nah tluôn čar Dak Lak), hŏng hnơ̆ng kah knar mâo 600 êbâo tôn hlăm sa thŭn. Mbĭt hŏng Lạc Dương, čar Lâm Đồng dôk mđĭ kyar lu krĭng pla mjing kphê doh mâo hnơ̆ng prŏng ti dŭm kdriêk Di Linh, Lâm Hà, Bảo Lâm, Đức Trọng leh anăn ƀuôn prŏng Đà Lạt. Boh tŭ dưn bruă pla mjing kphê mâo 60% bruă lŏ hma čar Lâm Đồng leh anăn mgaih msir bruă knuă mă kơ dŭm êbâo čô mnuih mă bruă.

Phạm S, k’iăng khua bruă sang čư êa čar Lâm Đồng brei thâo, dŭm klei čuăn ktang phĭt hĭn mơ̆ng EU hlăm bruă lŏ hma jing amâo mâo bi rai dliê, thâo klă phŭn agha, jăk hŏng wăl hdĭp mda leh anăn mâo bruă đua klam hŏng hŏng ƀuôn. Anei jing hdră tă bruă lŏ hma kjăp leh anăn mâo bruă pla mjing kphê mâo čar Lâm Đồng dôk mđing truh.

“Êa jua kơ bruă pla mjing mâo klei hơĭt, kriê dlăng ana pla mjing amâo mâo yua êa drao, mta hoá học, pla mjing kjăp leh anăn mkra mjing mâo bruă đua klam hŏng wăl hdĭp. Knŏng ngă djŏ 4 klei anei jing ngă jăk hlăm bruă mkra mjing bruă lŏ hma amâo mâo bi rai dliê. Čar Lâm Đồng mprăp ênŭm klei găl hluê ngă jăk leh anăn ƀĭng ngă lŏ hma mâo klei thâo săng kơ bruă lŏ hma amâo mâo bi rai dliê. Čiăng hluê ngă boh klei anei, čar Lâm Đồng nao mbĭt nanao hŏng boh tŭ boh mnga tar rŏng lăn, bi klă boh mnga bruă lŏ hma amâo mâo bi rai dliê čiăng mđĭ ai bi ktưn kơ boh tŭ boh mnga tar rŏng lăn”.

Thŭn 2023, čar Lâm Đồng dưi ba čhĭ 80.600 tôn kphê asăr, mâo ênoh êbeh 180 êklăk dolar Mi, đĭ 9,1% kơ ênoh mkă hŏng wưng anei thŭn dih. Čiăng lŏ dơ̆ng mđĭ hĭn boh tŭ dưn kơ ana pla mjing anei, mbĭt hŏng bruă pŏk mlar ênhă pla mjing kphê dưi mkăp brei hră tŭ yap pla mjing kjăp hŏng hnơ̆ng čuăn tar rŏng lăn UTZ, 4C, čar Lâm Đồng dôk kñăm mtrŭt mđĭ bruă pla mjing kphê hluê si boh tŭ boh mnga tar rŏng lăn.

Ênoh mnia mblei kphê mơ̆ng čar Lâm Đồng dôk mâo 60% hlăm bruă lŏ hma mơ̆ng čar leh anăn mgaih msir bruă knuă mă kơ dŭm êbâo čô mnuih mă bruă. Ară anei, čar Lâm Đồng mđĭ kyar leh 6 krĭng thơ̆ng pla mjing kphê mâo hnơ̆ng prŏng đru kơ bruă mkra mjing leh anăn mnia mblei ti dŭm kdriêk: Di Linh, Lâm Hà, Bảo Lâm, Đức Trọng, ƀuôn prŏng Đà Lạt leh anăn kdriêk Lạc Dương hŏng ênhă jih jang êbeh 100 êbâo ha, mbĭt hŏng bruă kñăm kơ dŭm hdră êlan pla mjing, kriê dlăng, čar Lâm Đồng dôk kñăm kơ bruă dưn kyua klei mă bruă mrâo mrang leh wưng hrui pĕ, kyua kdrăp mkiêt mkriêm pui kmlă hlăm klei bhu kphê.