Ngă bruă hiu čhưn ênguê lăn mnga êa mơak êpul êya Trà Nhiêu, kdriêk Duy Xuyên kbưi hŏng ƀuôn prŏng Hội An knŏng 5 km lehanăn kbưi hŏng ƀuôn prŏng Đà Nẵng 30 km. Tinei mâo 10 ha đang boh đung êa mbĭt hŏng lu ƀuôn bruă djuê ân jăk siam.

 Phạm Minh Tâm, khua anôk bruă mran ê’i Cô Mốt, ti să Duy Vinh ngă bruă hiu čhưn ênguê 7 thŭn hŏng anei, lu jing mkăp kơ tuê hiu čhưn dlăng đang boh đung êa lehanăn phưi ñuăl. Hruê lu mnuih, anôk bruă ñu drông hlăm brô mŏng 50 truh kơ 100 čô tuê, lu jing tuê ala tač êngao. Ênoh prăk mưn đĭ mran ê’i, huă ƀơ̆ng mŏng 200 êbâo truh kơ 250 êbâo prăk/čô. Phạm Minh Tâm brei thâo, anôk bruă ñu mâo 15 boh mran ê’i, đru mjing leh bruă mă kơ mnuih ƀuôn sang ti alŭ wăl.

 “Tuê hiu čhưn hriê dlăng đang boh đung lehanăn đĭ mran ê’i. Kâo mprăp leh mnơ̆ng ƀơ̆ng huă yang hruê dŏng kơ phung tuê hiu čhưn ênguê. Sa êpul đĭ mŏng 6 truh kơ 7 mran êi mâo mŏng 14 truh kơ 16 čô tuê đĭ, 2 čô đĭ 1 mran mâo ênoh 100 êbâo prăk, bi huă yang hruê ŏng tui hluê phung tuê čiăng. Kâo čang hmăng srăng mâo lu hĭn phung tuê hriê čhưn, kâo lehanăn jih jang mnuih tinei hŏk êdi kyua mâo hnư hrui wĭt hlăm grăp hruê.

Phung tuê hiu čhưn truh ti Trà Nhiêu ƀrư̆ hruê ƀrư̆ lu, mjing klei găl kơ anôk bruă duh mkra, mnia mblei hiu čhưn ênguê mđĭ hnu hrui wĭt, mnuih ƀuôn sang ăt mâo hnư hrui wĭt. Ară anei ti ƀuôn Trà Nhiêu mâo hlăm brô 15-20 čô mnuih nao hgŭm hlăm anôk bruă mran ê’i mơ̆ng Phạm Minh Tâm. Đỗ Thị Sáng, mnuih ƀuôn sang ti alŭ Trà Đông, să Duy Vinh hưn, êlâo adih ngă bruă hiu čhưn ênguê knŏng djăp ƀơ̆ng. Mơ̆ng leh ƀuôn mâo hdră hiu čhưn lăn mnga êa m’ak êpul êya, ñu nao hgŭm hlăm anôk bruă mran ê’i, mâo leh hnư hrui wĭt dŭm êtuh êbâo prăk hlăm sa hruê.

 “Hmei hgŭm hlăm êpul mran ê’i atăt tuê nao dlăng đang boh đung lehanăn dlăng arăng hiu dăng ñuăl mă kan, djŏ hruê mâo lu mnuih hriê čhưn dlăng. Mâo tuê hruê čhưn lu hmei mơak mơh, dưi mâo hnư hrui wĭt yua hlăm grăp hruê”.

Ung mô̆ Trần Thị Xì lehanăn Trần Văn Hùng ti alŭ Trà Đông, să Duy Vinh mkra leh sa anôk čhĭ mnơ̆ng jing anôk jưh jơ̆ng kơ phung tuê hiu čhưn. Truh tinei, phung tuê dưi ƀơ̆ng dŭm mta mnơ̆ng jăk êdi msĕ si mì Quảng, êsei djam mnŭ, bánh cuốn... Ung mô̆ Xì lŏ mkra dŭm mta mnơ̆ng djă pioh hŏng kram, đrao jăk hŏng wăl hdĭp mda čiăng čhĭ kơ tuê hiu čhưn ênguê. Xì brei thâo:

 “Êlâo ngă bruă lŏ hma klei hdĭp dleh dlan, ară anei gŏ sang mă bruă hiu čhưn ênguê, klei hdĭp ară anei đĭ kyar ƀiă leh. Djŏmlan hnơ̆ng tue ehiu čhưn lu hmei mâo dŭm êklăk prăk mơh. Kâo lu jing mkăp mnơ̆ng ƀơ̆ng kơ tuê hiu čhưn, bi ung kâo mkra mnơ̆ng djă pioh hŏng kram, alê, đrao lehanăn atăt tuê hiu čhưn.

Ti ƀuôn hiu čhưn ênguê lăn mnga êa mơak êpul êya Trà Nhiêu mâo 5 gŏ sang mă bruă hiu čhưn ênguê tui ksiêm. Ƀuôn hiu čhưn ênguê Trà Nhiêu dôk mđĭ kyar lu bruă mkăp kơ hdră hiu čhưn tui ksiêm msĕ si: Dăng ñuăl, mkra añuê, hriĭ mñam djuê ana, knă kpiê čeh. Thŭn 2010, Ƀuôn hiu čhưn ênguê êpul êya Trà Nhiêu mkŏ mjing, mơ̆ng anăn truh kơ ară anei mjing klei găl kơ mnuih ƀuôn sang mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê. Nguyễn Sáu, Khua anôk bruă sang čư̆ êa să Duy Vinh, kdriêk Duy Xuyên brei thâo, lu gŏ sang êlâo adih dleh dlan ară anei kpưn đĭ leh kơ mdrŏng.

 “Hmei čang hmăng hdră hiu čhưn ênguê mơ̆ng alŭ wăl srăng đĭ kyar čiăng mkŏ bruă mă kơ mnuih ƀuôn sang. Hlăm ƀuôn mâo 5 gŏ sang mă bruă hiu čhưn ênguê, mâo hnư hrui wĭt đru msir mghaih bruă mă lehanăn đru kơ bruă duh mkra đĭ kyar hĭn. Hdră hiu čhưn ênguê mjing leh boh kdrŭt kơ hdră mđĭ kyar bruă duh mkra. Čang hmăng hdră hiu čhưn ênguê êpul êya Trà Nhiêu mâo gưl dlông mđing dlăng duh bi liê kơ anôk rang mdah, hưn mthâo hdră hiu čhưn mơ̆ng alŭ wăl čiăng jak iêu tuê hiu čhưn ênguê lehanăn đru mjuăt bi hriăm bruă hiu čhưn ênguê kơ mnuih ƀuôn sang.

Ară anei, hdră hiu čhưn êpul êya lehanăn bruă hiu čhưn ênguê lăn mnga êa mơak dôk đĭ kyar pral ti dŭm alŭ wăl čar Quảng Nam. Lu anôk mkŏ mjing leh êpul hgŭm bruă hiu čhưn ênguê êpul êya. Hồ Quang Bửu, K’iăng khua anôk bruă sang čư̆ êa čar Quảng Nam brei thâo, alu wăl mâo leh lu hdră mtrŭn đru kơ mnuih ƀuôn sang ngă bruă hiu čhưn ênguê, mjuăt bi hriăm klei thâo, atăt mnuih ƀuôn sang nao dlăng dŭm gru hmô ti dŭm alŭ wăl mkăn čiăng tui hriăm, Dŭm gru hmô anei amâo djŏ knŏng bi lu jơr hdră hiu čhưn ênguê, mđĭ kyar bruă duh mkra ƀiădah đru mđĭ kyar bruă duh mkra alŭ wăl mguôp hŏng hdră hiu čhưn tui ksiêm kơ dhar kreh.

 “Ară anei, čar dôk mtrŭt mđĭ kyar gru hmô hiu čhưn ênguê êpul êya, dŭm ƀuôn bruă hiu čhưn ênguê lehanăn hiu čhưn krĭng ƀuôn sang. Hmei mâo leh hdră gĭt gai alŭ wăl brei mâo klei đru hŏng bruă ba mdah klei bhiăn, hdră mtrŭn đru kơ bruă hiu čhưn ênguê êpul êya, hiu čhưn krĭng ƀuôn sang anei plah wah Hội An, Mỹ Sơn lehanăn hdră hiu čhưn mơ̆ng Quảng Nam. Hmei đăo knang bruă mđĭ kyar hdră hiu čhưn krĭng ƀuôn sang mâo klei bi mguôp mbĭt srăng ba wĭt boh tŭ dưn hĭn kơ mnuih ngă bruă hiu čhưn ênguê krĭng buôn sang, hiu čhưn ênguê êpul êya”./.